Η συστηματική αρχαιολογική έρευνα στη θάλασσα πέρασε από πολλά στάδια μέχρι να αποκτήσει την θέση που έχει σήμερα, μέσα στο φάσμα της αρχαιολογικής επιστήμης. Αν ανατρέξουμε στην ιστορία του όρου θα διαπιστώσουμε καλύτερα και την σύγχυση που επήλθε μπροστά σε ένα νέο αλλά και τόσο σύνθετο πεδίο έρευνας: Θαλάσσια Αρχαιολογία (Marine Archaeology), Υποβρύχια Αρχαιολογία (Underwater Archaeology), Ναυτική Αρχαιολογία (Nautical Archaeology), είναι μερικοί από τους όρους που χρησιμοποιήθηκαν.
Όταν η ενάλια αρχαιολογία πραγματοποιούσε τα πρώτα της βήματα, πραγματοποιήθηκε στην Κύπρο μία από τις πιο σημαντικές ανακαλύψεις σε ολόκληρη την Μεσόγειο: η ανασκαφή στο ναυάγιο της Κερύνειας. Η ανασκαφή διεξήχθη από το 1967 έως το 1970 από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβανία των ΗΠΑ και έφερε στο φως ένα από τα καλύτερα διατηρημένα πλοία της αρχαιότητας. Το εντυπωσιακό πλοίο και τα ευρήματά του παρέμειναν ασφαλή και ήδη πολύ καλά συντηρημένα στο κάστρο της Κερύνειας.
Λίγο αργότερα, γίνεται και η ανακάλυψη του αρχαίου ναυαγίου στα ανοιχτά της θαλάσσιας περιοχής του Μαζωτού. Πρόκειται για το ναυάγιο ενός εμπορικού πλοίου 20 μέτρων, προερχόμενο από τα νησιά του Βορείου Αιγαίου. Είναι το πρώτο ναυάγιο που εντοπίστηκε στη Ν.Α Μεσόγειο με φορτίο αμιγώς Αιγαιακό. Μετέφερε δηλαδή Χιακούς αμφορείς και εντοπίστηκε σε βάθος 45 μέτρων, όπου μπορούν να εργαστούν δύτες. Ακόμα και σήμερα παραμένει άγνωστο το πότε πρωτοανακαλύφθηκε το ναυάγιο. Ένα κομμάτι βυζαντινού αμφορέα που βρέθηκε δίπλα στο φορτίο του πλοίου, είναι ίσως μια μαρτυρία ότι ψαράδες ήξεραν την περιοχή ήδη από τον 6ο αι. μ.Χ. Η επίσημη δήλωση του ναυαγίου έγινε το 2006, οπότε και ξεκίνησε επισήμως ο ρόλος των αρχαιολόγων στην ιστορία.
Η επιστημονική του σημασία είναι μεγάλη καθώς η έρευνά του μπορεί να απαντήσει σε ερωτήματα που αφορούν τους θαλάσσιους δρόμους και το εμπόριο μεταξύ των λαών του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου κατά την ύστερη κλασσική περίοδο. Αποτελεί την πρώτη υποβρύχια αρχαιολογική έρευνα που πραγματοποιείται από φορείς της Κύπρου και έθεσε τις βάσεις για την ανάπτυξη της ενάλιας αρχαιολογίας στο νησί. Απαντά σε ερωτήματα που αφορούν την ναυτική δραστηριότητα στην Κύπρο κατά την αρχαιότητα, το εμπόριο μεταξύ Αιγαίου και Κύπρου, τους τύπους και τα μεγέθη των εμπορικών πλοίων της περιόδου, καταδεικνύοντας παράλληλα και τις εμπορικές σχέσεις του νησιού με άλλους πολιτισμούς της Μεσογείου.
Εξάλλου, τα ναυάγια είναι πολύτιμα αρχαιολογικά ευρήματα. Αποτελούν τεκμήρια ναυτικής δραστηριότητας, είναι κλειστά σύνολα, στιγμές μέσα στο χρόνο που το απρόοπτο γεγονός της βύθισης ενός πλοίου τις πάγωσε και το απροσπέλαστο του βυθού τις διατήρησε για χρόνια, με την φυσιολογική αλλοίωση που επέφερε το πέρασμα του χρόνου. Ας μην ξεχνάμε ότι η ανάπτυξη της ενάλιας αρχαιολογίας αλλά και η συστηματικότερη έρευνα για την ανάδειξη της πολιτισμικής κληρονομιάς διαμορφώνουν δυναμικές τάσεις στην έρευνα και την διαχείριση της ενάλιας κληρονομιάς.
Φραγκούδη Βασιλική, Msc Πολιτιστική Διαχείριση και Επικοινωνία
Πηγές άρθρου:
https://photogrammetric-vision.weebly.com/uploads/8/7/4/5/8745932/xroniko2_18-12-2011.pdf
https://www.ucy.ac.cy/marelab/el/research/mazotos-shipwreck
http://www.visitgreece.gr/el/culture/underwater_archaeology
Πηγή εικόνας: