
“Being human in the digital world is about building a digital world for humans” Andrew Keen
Σε μια εποχή όπου η τεχνολογία διεισδύει -ανεξέλεγκτα- σε πολλαπλές πτυχές της διπλωματίας, η ανάγκη αξιοποίησής της, για αποτελεσματικότερη “μετάφραση” της πολιτιστικής διάστασης της δεύτερης, καθίσταται επιτακτική. Ο συνεπαγόμενος ανταγωνισμός που επέρχεται θέτει τα κράτη σε “μαραθώνιο ανάπτυξης”, με αποτέλεσμα η ψηφιακή διπλωματία να χρησιμοποιείται ολοένα και περισσότερο στις διπλωματικές πρακτικές παγκοσμίως. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, προσαρμόζοντας την επικοινωνιακή τους στρατηγική στο περιβάλλον του παγκόσμιου ιστού, θέτουν σε προτεραιότητα την ψηφιακή μέριμνα των συμφερόντων τους, με τη χρήση τόσο των πλατφορμών των social media όσο και διαδικτυακών μεθόδων διαμοιρασμού κυβερνητικών πρωτοβουλιών.
Εμβαθύνοντας περισσότερο στην έννοια της «Ψηφιακής Διπλωματίας», πρόκειται για έναν νέο όρο που δημιουργήθηκε με την προοπτική να αποτυπώσει την επίδραση των νέων τεχνολογιών και των κοινωνικών δικτύων στους τομείς της εξωτερικής πολιτικής και της διπλωματίας. Συγκεκριμένα, η χρήση των παραπάνω διεξάγεται με στόχο την πραγμάτωση πολιτικών στόχων και επιδιώξεων, μέσω ψηφιακών καναλιών που εξυπηρετούν τους στόχους αυτούς. Το Facebook και το Twitter, για παράδειγμα, αποτελούν κεντρικούς δίαυλος άμεσης μετάδοσης μηνυμάτων, προκειμένου οι κυβερνήσεις να επικοινωνήσουν στο κοινό αποφάσεις, λαμβάνοντας εποικοδομητική ανατροφοδότηση. Παρά το γεγονός ότι ο προαναφερθείς όρος συχνά εξισώνεται, συγχέεται ή αντιπαραβάλλεται, με αντίστοιχους όπως «εικονική διπλωματία», «διπλωματία στον κυβερνοχώρο», «δικτυακή διπλωματία» ή «διπλωματία σε πραγματικό χρόνο», η «Ψηφιακή Διπλωματία» δεν επικαλύπτει τα παραδοσιακά μέσα διπλωματικής προσέγγισης των χωρών· αντιθέτως, λειτουργεί επικουρικά και συνδυαστικά.
Κεντρικός μοχλός υλοποίησης των αμερικανικών πολιτιστικών πρακτικών, αποτελεί το -σχετικά- νεοσύστατο “Γραφείο Κυβερνοχώρου και Ψηφιακής Πολιτικής” (Bureau of Cyberspace and Digital Policy). Αναλυτικά, εμπερικλείει στην ατζέντα του, κατά βάση, την αντιμετώπιση προκλήσεων εθνικής ασφάλειας, των οικονομικών ευκαιριών και των επιπτώσεων για τις αμερικανικές αξίες που σχετίζονται με τις ψηφιακές τεχνολογίες, τον κυβερνοχώρο και την ψηφιακή πολιτική, ενώ ταυτόχρονα προάγει την ανταγωνιστικότητα και τα δημοκρατικά ιδεώδη διεθνώς. Αποτελούμενο από 3 μονάδες (Διεθνής Ασφάλεια Κυβερνοχώρου, Διεθνής Πολιτική Πληροφοριών και Επικοινωνιών και Ψηφιακή Ελευθερία), το Γραφείο καλείται να αποτελέσει μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας για «εκσυγχρονισμό τόσο του σκοπού όσο και του θεσμού της αμερικανικής διπλωματίας», αποσκοπώντας στην αναδιαμόρφωση των διπλωματικών υπηρεσιών βάσει των νέων ψηφιακών προκλήσεων.
Αποτελώντας πρωτοπόρο στον τομέα, οι ΗΠΑ αντλούν υλικό από την αντίστοιχη αμερικανική εμπειρία προκειμένου να διεξάγουν διπλωματία στο διαδίκτυο. Εξελικτικά, σημαντική κινητοποίηση παρατηρείται ύστερα από τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου, τα οποία και συντάραξαν την τότε πραγματικότητα και ώθησαν τη χώρα σε αντανακλαστικές αντιδράσεις προς τη Μέση Ανατολή. Το 2002, εγκαθιδρύεται η πρώτη ομάδα εργασίας της ηλεκτρονικής διπλωματίας που αργότερα αποτέλεσε το αντίστοιχο Γραφείο (Office of e-diplomacy). Το 2006, εισάγεται ο όρος «Transformational Diplomacy», που απευθυνόταν στην ορθότερη χρήση των ΤΠΕ σε όλο το Υπουργείο Εξωτερικών, ενώ ιδρύεται η Digital Outreach Team (DOT) για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης και της μετάδοσης των αμερικανικών πολιτικών με τον μουσουλμανικό κόσμο. Το 2008, έρχεται στο πολιτικό προσκήνιο το Diplomacy 2.0, έννοια συνυφασμένη με διαδραστικότητα και την κοινή χρήση περιεχομένου από χρήστες μέσω πλατφορμών, όπως ιστολόγια, φόρουμ, Wikipedia, Flicker και τα δίκτυα κοινωνικών μέσων του Facebook, LinkedIn, MySpace, YouTube, Twitter και Instagram.
Μέχρι σήμερα, η ύπαρξη των τελευταίων, τόσο στον καθημερινό όσο και στον πολιτικό βίο, έχει γιγαντωθεί. Άμεσο επακόλουθο σε αυτό οι όροι “Facebook diplomacy” και “Twiplomacy”. Χαρακτηριστικά παραδείγματα εργαλειοποίησης του Facebook αποτελεί η παράκαμψη των ελεγχόμενων μέσων ενημέρωσης σε αυταρχικά κράτη. Κατά τις αρχικές φάσεις του φαύλου εμφυλίου πολέμου στη Συρία, ο πρεσβευτής των ΗΠΑ Ρόμπερτ Φορντ χρησιμοποίησε εκτενώς τη σελίδα της αμερικανικής πρεσβείας στο Facebook, για να παρακάμψει τη βαριά λογοκρισία της συριακής κυβέρνησης. Με αυτό, επεδίωκε να επικοινωνήσουν με διαφάνεια τις φρικαλεότητες. Αποτελεσματική, επίσης, απέβη στην ανθρωπιστική βοήθεια και στη διαχείριση κρίσεων φυσικών καταστροφών, όπως οι σεισμοί στην Αϊτή και την Ιαπωνία. Αναφορικά με το Twitter, καθίσταται βασικό κλειδί επικοινωνίας μεταξύ των κυβερνητικών υπηρεσιών και του κοινού, προκειμένου να γίνονται σαφείς οι πολιτικές οπτικές και θέσεις των εκάστοτε ιθυνόντων. Σημαντική είναι η περίπτωση του 2009, όπου οι ΗΠΑ χρησιμοποίησαν το Twitter για να ενθαρρύνουν τις διαδηλώσεις στο Ιράν ενάντια στη νοθεία των προεδρικών εκλογών από το καθεστώς. Η προσπάθεια, ωστόσο, αντιστράφηκε επειδή οι παραστρατιωτικοί του Basij χρησιμοποίησαν το Twitter για να εντοπίσουν, για να κυνηγήσουν και για να εκτελέσουν διαδηλωτές. Έπειτα, το 2011, ο Michael McFaul έγινε πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Ρωσία, πρωτοστατώντας στη χρήση του Twitter ως εργαλείο πρεσβείας.
Αξιοσημείωτη πρωτοβουλία, στο πλαίσιο των αμερικανικών ψηφιακών πρακτικών, αποτελεί το «Virtual Student Federal Service». Δράση του 2009, αποσκοπούσε στο να εμπλακεί η κοινωνία των πολιτών στο έργο της κυβέρνησης, αξιοποιώντας την τεχνογνωσία και την ψηφιακή αριστεία των Αμερικανών φοιτητών, σε τομείς όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα, η προστασία του περιβάλλοντος και η οικονομία, με χορηγία πολλών τμημάτων και φορέων. Με την προσφερόμενη δυνατότητα αποκτούσαν, εκ των έσω, μια διαδικτυακή εμπειρία σχετικά με τη λειτουργία και δομή των κρατικών υπηρεσιών, συμβάλλοντας ενεργά σε αυτό.
Προσαρμοζόμενες στις ανάγκες που επιβάλλουν οι τεχνολογικές συνθήκες και στις προκλήσεις που θέτουν οι διακρατικοί ανταγωνισμοί, οι Ηνωμένες Πολιτείες αναπροσαρμόζουν την ψηφιακή πολιτιστική τους διπλωματία, προβάλλοντας το brand τους με όρους διαδικτύου και καθιστώντας τον πλανήτη ένα «παγκόσμιο χωριό» διασυνοριακών ιδεών και απρόσκοπτων εξελίξεων.
Ευαγγελία Τσαμούλου
Βιβλιογραφία
Φωτογραφία. Ανακτήθηκε από εδώ.
Bureau of Cyberspace and Digital Policy. Ανακτήθηκε από εδώ.
Cultural diplomacy in modern international relations: the influence of digitalization. Ανακτήθηκε από εδώ.
Digital Diplomacy in The Time of The Coronavirus Pandemic. Ανακτήθηκε από εδώ.
Digital Diplomacy. The Sage Handbook of Diplomacy. Ανακτήθηκε από εδώ.
Digital Diplomacy. Ανακτήθηκε από εδώ.
Digital diplomacy. Ανακτήθηκε από εδώ.
Establishment of the Bureau of Cyberspace and Digital Policy. Ανακτήθηκε από εδώ.
From Digital Diplomacy to Data Diplomacy. Ανακτήθηκε από εδώ.
Hashtag diplomacy: twitter as a tool for engaging in public diplomacy and promoting US foreign policy. Ανακτήθηκε από εδώ.
The US is pursuing holistic digital diplomacy. Ανακτήθηκε από εδώ.
Πολιτιστική διπλωματία και επικοινωνιακή στρατηγική σε ψηφιακό περιβάλλον: προκλήσεις και ευκαιρίες προβολής του ελληνικού πολιτισμού στον παγκόσμιο ιστό. Ανακτήθηκε από εδώ.
Ψηφιακή Διπλωματία. Ανακτήθηκε από εδώ.
Ψηφιακή διπλωματία: Τα εργαλεία της σε ένα νέο ιστορικό τοπίο. Ανακτήθηκε από εδώ.