Η Ελληνική επανάσταση του 1821 ξεκίνησε ως κίνημα που γεννήθηκε στην Νότια Ελλάδα. Η Πελοπόννησος και η Αθήνα διαδραματίζουν εξέχοντα ρόλο στην Ελληνική Επανάσταση και οι οπλαρχηγοί όπως είναι ο Θόδωρος Κολοκοτρώνης ή ο Οδυσσέας Ανδρούτσος γίνονται γνωστοί για την ανδρεία και τα κατορθώματα τους σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Τι συμβαίνει όμως στην δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, την Θεσσαλονίκη, κατά την διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης; Τι μεσολάβησε μέχρι την τελική της απελευθέρωση το 1912; Ποιος ήταν ο Εμμανουήλ Παπάς και ο Καπετάν Χάψας; Το ίδρυμα Παπαγεωργίου, σε συνεργασία με τον ξεναγό και δημοσιογράφο της Unesco Κωνσταντίνο Σφήκα, δημιούργησαν ένα ντοκιμαντέρ για τον ρόλο της Μακεδονίας στην επανάσταση του 1821. Γίνονται γνωστές οι μάχες τόσο στην Ανατολική και την Δυτική Χαλκιδική, καθώς και η φιλόδοξη προσπάθεια να απελευθερωθεί η πόλη της Θεσσαλονίκης από τον Οθωμανικό ζυγό.
Ο Εμμανουήλ Παπάς μαζί με τον Μητροπολίτη Μαρωνείας Κωνσταντίνο, κηρύσσουν την επανάσταση εναντίον των Οθωμανών τον Μαϊο του 1821 στις Καρυές του Αγίου Όρους. Το κίνημα περιλαμβάνει δύο επαναστατικούς άξονες: ο ένας βρίσκεται στην καρδιά του Αγίου Όρους και ο δεύτερος στην Κασσανδρεία της Χαλκιδικής, με απώτατο στόχο την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης.
Την 1η Ιουνίου 1821, πραγματοποιείται η μάχη της Ιερισσού, όπου συγκρούονται οι δυνάμεις του Εμμανούηλ Παπά και του Μητροπολίτη Μαρωνείας Κωνσταντίνου από το Άγιο Όρος και του Γιουσούφ Μπεή από την Θεσσαλονίκη, με ολοκληρωτική νίκη της Ελληνικής πλευράς.
Την 8η Ιουνίου, κοντά στην αεροπορική βάση ΣΕΔΕΣ, στο ύψος του σημερινού αεροδρομίου της Θεσσαλονίκης, γίνεται η μάχη της Θεσσαλονίκης ανάμεσα στον Καπετάν Χάψα από την Χαλκιδική και τον Αχμέτ Μπεή των Γιαννιτσών και πάλι με ολοκληρωτική νίκη της Ελληνικής πλευράς.
Ο Αχμέτ Μπεή, εξοργισμένος από την νίκη των Ελλήνων, καλεί ενισχύσεις και ο πασάς της Δράμας καταφθάνει. Πολιορκεί αφενός την στρατιά του Μητροπολίτη Μαρώνειας Κωνσταντίνου στα Μακεδονικά Τέμπη, στο Κάστρο της Ρεντίνας στις 17 Ιουνίου 1821, τραυματίζοντας τον Μητροπολίτη ο οποίος και απεβίωσε δύο μήνες μετά. Αφετέρου, γνωστή είναι και η ήττα του Καπετάν Χάψα στην μάχη των Βασιλικών.Την μάχη έρχεται να συνδράμει ο οπλαρχηγός Κασομούλης, με ορμητήριο τον πύργο της Νέας Φώκαιας. Οι Έλληνες, με όσους άνδρες και δυνάμεις τους έχουν απομείνει, οχυρώνονται στο κάστρο της Ποτίδαιας στην Χαλκιδική, αιφνιδιάζονται όμως από τους Οθωμανούς και τρέπονται σε άτακτη φυγή προς τις Σποράδες και την Ύδρα.
Έκτοτε, η Θεσσαλονίκη καθώς και τα χωριά της ορεινής Χαλκιδικής πέφτουν στην πλήρη δυσμένεια του πασά, ο οποίος αναγκάζει τους Θεσσαλονικείς να ζουν περιορισμένοι σε ένα μικρό κομμάτι του κέντρου κάτω από άθλιες συνθήκες, ενώ καταστρέφει τα χωριά της Χαλκιδικής. Θα περάσουν πολλά χρόνια ακόμα, μέχρι να το επιτρέψουν οι συνθήκες και η Θεσσαλονίκη και η Μακεδονία να απελευθερωθούν από τον Οθωμανικό ζυγό και να προσαρτηθούν στο Νέο Ελληνικό κράτος.
Βασιλική Φραγκούδη
Msc Πολιτιστική Διαχείριση και Επικοινωνία,
Υπεύθυνη Επικοινωνίας Ελληνικού Ινστιτούτου Πολιτιστικής Διπλωματίας, παράρτημα Θεσσαλονίκης
Δείτε το πλήρες ντοκιμαντέρ εδώ:
Πηγές άρθρου:
http://www.hellenicaworld.com/Greece/Geo/gr/VasilikaThessalonikis.html
Πηγή εικόνας: