Η Ισπανία είναι συνδεδεμένη με μία από τις παλαιότερες και μακροβιότερες παραδόσεις παραγωγής οίνου στη Δυτική Ευρώπη. Το κρασί είναι, σύμφωνα με τον Medina (2006), ένα από τα πιο ευρέως γνωστά επιμέρους συμπληρωματικά στοιχεία της ισπανικής κουλτούρας κι ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα προϊόντα και σύμβολα της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας (Marin&Anzil,2022:1). Ως μέσο ήπιας ισχύος και εργαλείο άσκησης πολιτιστικής διπλωματίας, το ισπανικό κρασί τόσο σε κρατικό επίπεδο, όσο και στη σφαίρα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας έχει διττό ρόλο.
Κατά πρώτον, ως αναπόσπαστο κομμάτι της ισπανικής γαστρονομικής ταυτότητας, αντικατοπτρίζει με γλαφυρό τρόπο τη πολυειδία του γεωγραφικού αναγλύφου, την πολιτιστική ποικιλομορφία με τις διαφορετικές παραδόσεις και τα ξεχωριστά ήθη κι έθιμα ανά περιοχή και τον ιστορικό πλούτο του ισπανικού έθνους, ενώ ταυτόχρονα αναπαριστά ζωηρά τις θεμελιώδεις αλλαγές που βίωσε ως κράτος στην πορεία των χρόνων (Guia de diplomacia gastronomica, 2021:5). Παράλληλα, λόγω των πολυδιάστατων πολιτιστικών του αναφορών, το κρασί αποτελεί τον πυρήνα μιας νέας οπτικής περί γαστρονομικής διπλωματίας, της “οινοδιπλωματίας” (Lacoste, 2022: 107) που εστιάζει στη σημαντικότητα του αμπελο-οινικού στοιχείου στη διαμόρφωση του εθνικού προφίλ της χώρας προέλευσης και στη συγκεκριμένη περίπτωση της Ισπανίας. Τοποθετώντας το σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα ποιότητας, θεμελιώνει μια διεθνή εικόνα γεμάτη θέλγητρα και προάγει τη στρατηγική της παρουσίαση ως “επωνυμία έθνους” με απώτερο σκοπό τη δημιουργία καλής φήμης και την απόκτηση δημοφιλίας, μέσω της προώθησης οικονομικών και πολιτιστικών συμφερόντων στο εξωτερικό (Mula Sánchez et al., 2023:144). Τα ισπανικά κρασιά, ως ορατά υποκείμενα της διαφημιστικής καμπάνιας της εικόνας της χώρας, λειτουργούν με επιτυχία ομολογουμένως ως εθνικοί πρεσβευτές, ενισχύοντας τις συμπράξεις και τις συνεργασίες, σφυρηλατώντας σχέσεις εμπιστοσύνης και φιλίας και ενθαρρύνοντας το διάλογο και την κατανόηση μεταξύ διαφορετικών κρατών (Lacoste, 2022:115). Το κρασί ως εθνικό σύμβολο προβάλλεται σε απόσταση από τον τόπο καταγωγής του:..μετακινείται….μεταφέρεται….: όπου πηγαίνει, τον απεικονίζει με ένταση, ζωτικότητα και λάμψη.
Κατά δεύτερον, ο οίνος αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο του «οινοτουρισμού» που σύμφωνα με τους Hall & Macionis (1996) προσδιορίζεται εννοιολογικά ως «η επίσκεψη σε αμπελώνες, οινοποιεία, φεστιβάλ και εκθέσεις κρασιών για τα οποία η γευστική δοκιμή και/ ή η εμπειρία σχετικά με τα χαρακτηριστικά μιας αμπελουργικής περιοχής αποτελούν για τους επισκέπτες τον πρωταρχικό κινητήριο παράγοντα” (Lopez – Guzman et al., 2010:422). Έχοντας γαστρονομικό υπόβαθρο, αυτή η νέα τυπολογία πολιτιστικού τουρισμού θέτει ως καίριας προτεραιότητας σκοπό της την παροχή μιας ολιστικής τουριστικής εμπειρίας που βασίζεται στη «συγχώνευση διαφόρων ειδών υπηρεσιών, εγκαταστάσεων και δραστηριοτήτων» που προσφέρονται στη συγκεκριμένη οινοπαραγωγική περιοχή (Carmichael, 2005:186) και διακρίνεται για τον ποικιλόμορφο χαρακτήρα της, την πολυαισθητηριακή φύση της, την αυθεντικότητα και τη μοναδικότητα των επιμέρους δομικών στοιχείων της, την αισθητική της διάσταση και τον προσανατολισμό της στη συναισθηματική διέγερση (ενθουσιασμός, αίσθηση απόδρασης, απόλαυση, κ.α.) και την κοινωνική αλληλεπίδραση (ζωηρή ατμόσφαιρα, διάδραση, κ.α.) (Brochado et al., 2019:5).
Στο πλαίσιο αυτό, με έτος έναρξης το 2001, η Ισπανική Ένωση Οινοπαραγωγών Πόλεων προχώρησε στο σχεδιασμό και την προώθηση ενός μεγαλεπήβολου εγχειρήματος με τίτλο «Οι δρόμοι του κρασιού». Το βασικό σημείο εστίασης της στρατηγικής της ήταν η ανάδειξη και διάχυση σε ένα ευρύ κοινό του φυσικού και πολιτιστικού πλούτου και των ιδιαίτερων τοπικών χαρακτηριστικών δεκάδων γεωγραφικών περιοχών στο σύνολο της ισπανικής επικράτειας που έχουν ως κοινό σημείο αναφοράς τη μακραίωνη ενασχόλησή τους με την παραγωγή κρασιού. Με την πολυεπίπεδη υποστήριξη κρατικών φορέων, όπως τα Υπουργεία Εμπορίου, Τουρισμού και Αγροτικής Ανάπτυξης, με τη πετυχημένη σύμπραξη πληθώρας ενδιαφερομένων (π.χ. οινοποιών, μαστόρων της οινικής τέχνης, τοπικών οργανώσεων λαϊκής βάσης, επιχειρηματιών της εστίασης, πολιτιστικών διαχειριστών, ιδιοκτητών ξενοδοχειακών μονάδων, ταξιδιωτικών πρακτόρων, κ.α.) και με την αγαστή συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε επίσημη λειτουργία ως πλήρως πιστοποιημένες, βάσει των καθορισμένων προδιαγραφών τριανταπέντε (35) «οινικές διαδρομές» (1). Η παροχή αξιομνημόνευτων εμπειριών, στενά συνδεδεμένων με την οινική κουλτούρα των ισπανικών αγροτικών επαρχιών και κοινοτήτων (π.χ. Καταλονία, Μούρθια, Αστούριες, Λα Ριόχα, κ.α.), όπως περιηγήσεις σε οινοποιεία, πεζοπορίες στους αμπελώνες, γευστικές δοκιμές και σεμινάρια οινογνωσίας, εκδηλώσεις τοπικής κουζίνας σε εστιατόρια, επισκέψεις σε μουσεία και άλλες τοποθεσίες πολιτιστικού και ιστορικού ενδιαφέροντος βελτιστοποιεί πολυδιάστατα και διαφοροποιεί το διεθνές προφίλ της Ισπανίας, οικοδομώντας σύμφωνα με τον Williams (2001) μια συνεκτική και σταθερή, προσανατολισμένη στο οινικό στοιχείο, εθνική ταυτότητα (nation brand) προς προώθηση στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη, ενισχύοντας το ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα ως κορυφαίος προορισμός επιλογής (Guzel & Gromova, 2016:390). Ταυτόχρονα, συμβάλλει στο σχηματισμό θετικών εντυπώσεων, ενισχύοντας τη δημοφιλία της χώρας και αυξάνοντας τον αριθμό των ένθερμων λάτρεων και επισκεπτών της και συντελεί στη καθιέρωση έμμεσων συναισθηματικών συνδέσεων των τουριστών με τις παραδόσεις, την ιστορία της, τα ήθη και τα έθιμα, ενθαρρύνοντας την αμοιβαία κατανόηση μεταξύ των λαών.
Χρυσαφώ Σίννη
Βιβλιογραφία:
Brochado, A., Stoleriu, O. & Lupu, C. (2019). Wine tourism: a multisensory experience. Current Issues in Tourism. DOI: 10.1080/13683500.2019.
Carmichael, B. (2005). Understanding the wine tourism experience for winery visitors in the Niagara region, Ontario, Canada. Tourism Geographies, 7 (2) , pp.185-204
Casadó-Marín,L.& Anzil,V.(2022). The semiotics of wine. Analysis of wine-related cultural consensus in two Spanish wine-producing regions, International Journal of Gastronomy and Food Science, Vol.28, pp.1-8
Guzel, F.Ö. & Gromova E. (2016) Wine Tourism in Global Issues and Trends in Tourism, Avcıkurt, C. Dinu, M. Hacıoğlu, N. Efe, R. Soykan, A. Tetik, N.,Sofia: St. Kliment Ohridski University Press
Lacoste, P. & Negrín de la Peña, J.A. (2022). El concepto de Enodiplomacia y su aplicación en los Estudios Internacionales. Estudios Internacionales, 54(202), pp.107-125
López-Guzmán, T., Cañizares, S.M., & García, R. (2009). Wine routes in Spain: A case study. Tourism: An international Interdisciplinary Journal, 57, pp.421-434.
Ministerio de Asuntos Exteriores, Unión Europea y Cooperación (2021). GUIA DE DIPLOMACIA GASTRONÓMICA.Madrid:Dirección General de Comunicación, Diplomacia Pública y Redes
Mula Sánchez, M. T., de Torres Fernández, M., & Molina García, A. M. (2023). Vino y Relaciones Internacionales: enodiplomacia. Relaciones Internacionales, (53), 111–130. https://doi.org/10.15366/relacionesinternacionales2023.53.006
Διαδίκτυο: