Η σύγχρονη πολιτική κουλτούρα της Αλγερίας είναι βαθιά ριζωμένη στη θρησκευτική ταυτότητα. Στο βαθμό που το Ισλάμ συγχωνεύει το ιερό με το κοσμικό, η ανάπτυξη μιας Αλγερινής πολιτικής ταυτότητας που είναι ταυτόχρονα ισλαμική, εθνικιστική, σύγχρονη και σοσιαλιστική δεν αποτελεί αντίφαση ούτε στην πίστη ούτε στην πράξη. Με δεδομένη αυτή την κληρονομιά, πώς εξηγείται η σημερινή κατάσταση πολιτικής παθολογίας στην οποία οι πιο ακραίες βίαιες ενέργειες δικαιολογούνται στο όνομα του Ισλάμ; Οποιαδήποτε προσπάθεια εξήγησης πρέπει να ξεκινήσει με την κατανόηση των πολλαπλών όψεων του Ισλάμ στην Αλγερία.
Η Αλγερία κέρδισε την ανεξαρτησία της από την Γαλλία μέσω ενός βίαιου εμφυλίου πολέμου που διήρκεσε από το 1954 έως το 1962. Η κυβέρνηση μετά την ανεξαρτησία θεώρησε την έντονη θρησκευτικότητα ως απειλή για τον κρατικό έλεγχο και έθεσε σημαντικούς περιορισμούς στη διάδοση των θρησκευτικών ιδεών. Αξίζει να σημειωθεί πως το ενενήντα επτά τοις εκατό του πληθυσμού ασπάζονται το Ισλάμ. Έχοντας σε πρώτο πλάνο αυτό, η Αλγερινή κυβέρνηση προσπαθεί μέχρι και σήμερα να ρυθμίζει τη λατρεία του Ισλάμ αυστηρά. Μόνο εξουσιοδοτημένοι ιμάμηδες που έχουν εκπαιδευτεί από το κράτος μπορούν να διευθύνουν προσευχές στα τζαμιά ενώ το Υπουργείο Θρησκευμάτων Υποθέσεων ρυθμίζει την εισαγωγή όλων των Κορανίων και άλλων θρησκευτικών κειμένων και οι μουσουλμάνες γυναίκες απαγορεύεται να παντρεύονται μη μουσουλμάνους άνδρες. Αν και το καθεστώς Boumediene επεδίωκε σταθερά, σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από τον προκάτοχό του, να αυξήσει την ισλαμική συνείδηση και να μειώσει τη δυτική επιρροή, τα δικαιώματα των μη μουσουλμάνων συνέχισαν να μη γίνονται σεβαστά. Ή τουλάχιστον έτσι διαλαλούσαν κερδίζοντας την αποδοχή της Ανατολής που υπαγόρευε την βαθιά πίστη στον Προφήτη και τις επιταγές της πίστεως.
Το άρθρο 18 του ΔΣΑΠΔ[1] παρέχει σε όλα τα άτομα το δικαίωμα να εκδηλώνουν τη θρησκεία ή τις πεποιθήσεις τους μέσω της λατρείας, της άσκησης, και της διδασκαλίας, είτε μεμονωμένα και ανεξάρτητα είτε σε κοινότητες με άλλους, καθώς και δημόσια ή ιδιωτικά. Ωστόσο, αρκετοί εσωτερικοί νόμοι στην Αλγερία απειλούν αυτό το δικαίωμα, που προστατεύεται από το ΔΣΑΠΔ, συμπεριλαμβανομένων των νόμων ποινικοποίησης της βλασφημίας (Blasphemy Laws) και του προσηλυτισμού, όπως και των νόμων περί προστασίας της λατρείας. Η εφαρμογή αυτών των νόμων κατά των θρησκευτικών μειονοτήτων και των διαφωνούντων, οι οποίοι έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, αποτελεί σοβαρή παραβίαση της ανεξιθρησκείας, όπως αυτή ορίζεται από το διεθνές δίκαιο.
Ακόμη, η άνοδος του ισλαμισμού είχε σημαντικό αντίκτυπο στην Αλγερινή κοινωνία, γεγονός που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια με την προτίμηση των ακροδεξιών κομμάτων και τις κατηγορίες για έξαρση του εξισλαμισμού στην Μέση Ανατολή. Ολοένα και περισσότερες γυναίκες άρχισαν να φορούν μαντήλα, ορισμένες επειδή είχαν γίνει πιο συντηρητικές θρησκευτικά και άλλες επειδή η μαντήλα τις προστάτευε από την παρενόχληση στους δρόμους, στις πανεπιστημιουπόλεις ή στην εργασία. Οι ισλαμιστές εμπόδισαν επίσης την ψήφιση ενός πιο φιλελεύθερου οικογενειακού κώδικα παρά τις πιέσεις φεμινιστικών ομάδων και ενώσεων. Αυτό εξηγείται χάρις στο πληθυσμιακό διχασμό ανάμεσα στην προσκόλληση στην παράδοση και στην τάση για εξευρωπαϊσμό.
Το 2006, η Αλγερινή κυβέρνηση εξέδωσε το διάταγμα 06-03, το οποίο ρυθμίζει τις μη μουσουλμανικές θρησκευτικές οργανώσεις και δραστηριότητες. Ενώ το εν λόγω διάταγμα λειτουργεί για την προστασία των δικαιωμάτων των μη μουσουλμάνων ατόμων να λατρεύουν σε κοινότητες τους και δημοσίως, θέτει επίσης αδικαιολόγητα περιορισμούς στα δικαιώματα των μη μουσουλμάνων να εκδηλώνουν τα θρησκεία τους δημόσια μέσω της διδασκαλίας, όπως προστατεύεται από άρθρο 18 του ΔΣΑΠΔ. Αξιοσημείωτο παράδειγμα αποτελεί η εφαρμογή από την Αλγερινή κυβέρνηση των βασικών πτυχών του διατάγματος 06-03 με τρόπο που εισάγει διακρίσεις εις βάρος των θρησκευτικών μειονοτήτων, ιδίως των Ευαγγελικών Προτεσταντών. Το άρθρο 12 του διατάγματος 06-03 τιμωρεί με φυλάκιση από ένα έως τρία έτη και πρόστιμο 100.000-300.000 αλγερινών κάθε άτομο που “συγκεντρώνει χρήματα ή δέχεται δωρεές χωρίς την άδεια των νόμιμα εξουσιοδοτημένων αρχών”. Το 2021, οι αλγερινές αρχές χρησιμοποίησαν αυτή τη ρήτρα για να τη δίωξη του Foudhil Bahloul, ενός νεοβαπτιζόμενου χριστιανού που είχε συγκέντρωσε δωρεές με τη βοήθεια της ενορίας του αφού είχε έχασε τη δουλειά του λόγω του προσηλυτισμού του.
Εν κατακλείδι, η Αλγερία από την ανεξαρτησία της μέχρι και σήμερα έχει ταυτίσει το Ισλάμ με τις πολιτικές της δράσεις. Εκάστη κυβέρνηση προωθεί το Ισλάμ και τις διδαχές του απολαμβάνοντας την αποδοχή των λοιπών μουσουλμανικών χωρών. Το 2023, η χώρα κατατάσσεται ως το ένατο χειρότερο μέρος στον κόσμο για χριστιανούς σε παγκόσμια έρευνα καθώς όπως αναφέρθηκε παραπάνω, οι μειονότητες δεν λαμβάνουν αποδοχής και σεβασμού σε κανένα κοινωνικό τομέα. Κατά συνέπεια, έμπρακτα αποδεικνύεται πως παρά τα κατοχυρωμένα δικαιώματα περί ανεξιθρησκείας μέσω του ΔΣΑΠΔ, η Αλγερία εξακολουθεί να μη λαμβάνει υπόψη τις μειονότητες παραγκωνίζοντας τα δικαιώματά τους και παρακωλύοντας κάθε τομέα της καθημερινότητάς τους περιλαμβανομένου της εκπαίδευσης και της εργασίας. Η ελπίδα για ένα δικαιότερο αύριο στη μεγαλύτερη αφρικανική χώρα θεωρείται φωλιασμένη σε κάθε Αλγερινό πολίτη που προσπαθεί καθημερινά να μην καθορίζεται η ζωή του από τις διδαχές του Ισλάμ αλλά να ασπάζεται έννοιας όπως η αλληλεγγύη, η υποστήριξη και η αποδοχή του διαφορετικού και αλλόθρησκου.
Ευγενία Νιφόρα
Παραπομπές:
- Driessen, Michael D., ‘Religion and Democratization in Algeria’, Religion and Democratization: Framing Religious and Political Identities in Muslim and Catholic Societies (New York, 2014; online edn, Oxford Academic, 22 May 2014), https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199329700.003.0006
- Nury Turkel, LAW AND RELIGION IN ALGERIA, (2022). Retrieved from https://www.uscirf.gov/sites/default/files/2022-11/2022%20Factsheet%20-%20Algeria%20Law.pdf
- Marnia Lazreg, (1990), Gender and politics in Algeria, Retrieved from https://www.jstor.org/stable/3174641
- Algeria: Bloody Past and Fractious Factions. (2015). Retrieved from https://www.wilsoncenter.org/article/algeria-bloody-past-and-fractious-factions
- Ray Takeyh. (n.d.). Islamism In Algeria: A Struggle Between Hope And Agony. Retrieved from https://mepc.org/journal/islamism-algeria-struggle-between-hope-and-agony
- Watanabe, L. (2013). State Formation and Identity in the Middle East and North Africa, 159–172. doi:10.1057/9781137369604_8
