
Η Μαζούρκα αποτελεί έναν χορό – σύμβολο της πολωνικής ταυτότητας. Με τις ρίζες της να φτάνουν ως και τον 16ο αιώνα, η Μαζούρκα έφτασε να αποτελέσει το σύμβολο ενότητας του πολωνικού έθνους, το οποίο παρά τους διαδοχικούς εδαφικούς διαχωρισμούς που του επιβλήθηκαν, τις κατοχές από ξένες δυνάμεις, και την καταπίεση του ολοκληρωτισμού κατά τον 20ο αιώνα, κατάφερε όχι μόνο να «επιβιώσει», αλλά και να αποτελεί το βασικό μέσο πολιτιστικής αυτο-έκφρασης των απανταχού διασπαρμένων Πολωνών.
Αν και με ταπεινές καταβολές, και χωρίς συγκεκριμένη συστηματοποίηση στις απαρχές της, η Μαζούρκα που ξεκίνησε ως ένας χορός των ανθρώπων της υπαίθρου, σταδιακά εξελίχθηκε σε «μόδα» για τους αστούς και τις εύπορες τάξεις της Πολωνίας. Η ανάδυσή του, ωστόσο, σε έναν de facto «εθνικό» χορό επήλθε στην ενδιάμεση περίοδο μεταξύ του τέλους της ανεξάρτητης Πολωνο-λιθουανικής Κοινοπολιτείας και της σύγχρονης ανεξάρτητης Πολωνίας, κατά την οποία ο διαμελισμός της Πολωνίας μεταξύ τριών ξένων δυνάμεων (Πρωσία, Αυστρία, Ρωσία) και η επακόλουθη απαγόρευση χρήσης εξωτερικών ταυτοτικών στοιχείων και συμβόλων για τους Πολωνούς, δημιούργησε την ανάγκη της εκδήλωσης της κοινότητας του πολωνικού έθνους μέσω της Τέχνης, και δη του Χορού. Μέσω της Μαζούρκα, λοιπόν, που πλέον εξέφραζε κάθε ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα του υπόδουλου πολωνικού έθνους, οι Πολωνοί βρήκαν έναν τρόπο να αυτοπροσδιοριστούν ως κοινότητα, και να εξωτερικεύσουν αυτή την έκφραση, χωρίς παράλληλα να προκαλούν άμεση τριβή με την εξωτερική καθεστηκυία τάξη.
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του χορού είναι ότι ενέχει πολύ αυτοσχεδιασμό. Θα μπορούσε να λεχθεί ότι εδώ ακριβώς εντοπίζεται και μια έκφραση ελευθερίας των Πολωνών. Μια ευκαιρία να μορφοποιηθεί το ανεξάρτητο και ελεύθερο πολωνικό πνεύμα, παρά τα εξωτερικά δεσμά – όπου εδώ εκδηλώνονται με τους βασικούς ρυθμικούς κανόνες της Μαζούρκα – της πραγματικότητας της ξένης κατοχής. Μια πολιτιστική έκφραση που δεν απέχει πολύ από την αντίστοιχη των δημοτικών τραγουδιών του υπόδουλου Ελληνισμού της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Μέσω των πολωνικών ανώτερων κοινωνικών τάξεων, η Μαζούρκα φτάνει στα παλάτια της Ευρώπης. Αποκτά γενική δημοφιλία, και μέσω της μουσικής του Φρενετρίκ Σοπέν, ενός Πολωνού μουσικού εθνικής σημασίας και παγκόσμιας εμβέλειας, αποκτά την τελική εκλεπτυσμένη και ύψιστη μορφή της. Ο Σοπέν συνδυάζει το μουσικό του μεγαλείο και την ισχύ της παράδοσης της Μαζούρκα, για να εκφράσει μουσικά την πολωνική ταυτότητα, αλλά και να δημιουργήσει έναν εθνικό σύνδεσμο για κάθε Πολωνό.
Στις ημέρες μας, η Μαζούρκα αποτελεί ένα εγνωσμένης αξίας πολιτιστικό κειμήλιο για την Πολωνία. Μέσω εγχώριων εκδηλώσεων, και αποστολών πολιτιστικής ανταλλαγής στο Εξωτερικό, οι Πολωνοί αξιοποιούν τη μοναδική αυτή χορευτική τους παράδοση, για να μεταδώσουν παντού μερικές από τις βασικότερες αξίες τους: ελευθερία, αισιοδοξία και ζωντάνια.
Γεώργιος Κ. Κοτλίδας
ΠΗΓΕΣ:
- PABLO A. CINTRON, Analysis of Chopin’s Mazurkas and its influence on Polish cultural nationalism, Graduate Faculty Liberty University, Απρίλιος 2014. Διαθέσιμο σε: https://digitalcommons.liberty.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1332&context=masters .
- TOMASZ NOWAK, The Technique of Mazurka Dances in the gentry-bourgeois and peasant environments, Between national identity and a community of cultures, εκδοθέν από: The Fryderyk Chopin Institute, Ιανουάριος 2016. Διαθέσιμο σε: https://www.researchgate.net/publication/345778664_The_technique_of_mazurka_dances_in_the_gentry-bourgeois_and_peasant_environments .
- Britannica, mazurka, τελευταία επίσκεψη: 11/01/2024. Διαθέσιμο σε: https://www.britannica.com/art/sardana .
- Culture.pl, Stamping Feet and Clicking Heels – Learn A Mazurka, τελευταία επίσκεψη: 11/01/2024. Διαθέσιμο σε: https://culture.pl/en/article/stamping-feet-and-clicking-heels-learn-a-mazurka .