Το 2016, η έγκριτη βρετανική εφημερίδα Financial Times χαρακτήρισε το Ιράν ως μια «αναμφίβολα ευλογημένη χώρα». Η μακραίωνη περσική κληρονομιά και παράδοση, η κουλτούρα, οι φυσικοί πόροι του Ιράν συμβάλλουν στη δημιουργία ενός μωσαϊκού που θα αποτελούσε τη βάση ανάδειξης του Ιράν σε κορυφαίο τουριστικό προορισμό. Πράγματι, οι τοπικές Κυβερνήσεις ξεκινούν να αντιλαμβάνονται τη σημασία του τουρισμού ως εργαλείο βελτιστοποίησης της εικόνας του Ιράν στο εξωτερικό, προσέλκυσης κεφαλαίων και βελτίωσης των σχέσεων του με τον περίγυρο.
Ο τουρισμός κρίνεται συχνά ως η πιο υψηλά υποσχόμενη εναλλακτική προόδου των αναπτυσσόμενων χωρών. Ωστόσο, εγγενείς παράγοντες εμποδίζουν την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν να αξιοποιήσει αυτό το «διαβατήριο» προς την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη. Η οικονομική εξάρτηση από το πετρέλαιο, η αναπαραγωγή αρνητικών εικόνων από το Διεθνή Τύπο, το χάσμα μεταξύ Δύσης και Ιράν, η πολιτική αστάθεια και οι πολλαπλές καταπατήσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων αποτρέπουν πιθανούς επισκέπτες να επιλέξουν το Ιράν. Επιπλέον, το Ιράν αποτελούσε τη χώρα με τις περισσότερες επιβεβλημένες κυρώσεις στον κόσμο, μέχρι που το ξεπέρασε η Ρωσία μετά την εισβολή της στην Ουκρανία, το Φεβρουάριο του 2022. Η πληθώρα των κυρώσεων προέρχεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ως απάντηση στην υποστήριξη της τρομοκρατίας και στην δημιουργία ενός ιρανικού πυρηνικού προγράμματος. Πρόσφατα, ενισχύθηκαν και οι κυρώσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Βρετανία με σκοπό την επίκριση της καταστολής των διαδηλώσεων στο Ιράν, που ξέσπασαν μετά το θάνατο της 22χρονης Ιρανής κουρδικής καταγωγής, Μαχσά Αμινί.
Μολαταύτα, συντονισμένες προσπάθειες αποφυγής των εμποδίων και βελτίωσης των προϋποθέσεων φιλοξενίας των τουριστών, εκπονούνται από την ιρανική κυβέρνηση προκειμένου να προσελκύσουν ξένους επισκέπτες. Οι σημαντικότερες μακροοικονομικές πολιτικές έχουν διατυπωθεί από τον Ανώτατο Ηγέτη στο 20ετές Σύμφωνο για Αναπτυξιακό Όραμα (Development Vision Document). Το Σύμφωνο έθετε ως στόχο την ανάδειξη του Ιράν ως κυρίαρχη οικονομική, τεχνολογική και επιστημονική περιφερειακή δύναμη μέχρι το έτος 2025. Οι οικονομικοί στόχοι συσχέτιζαν τον τουρισμό με την πολιτιστική διπλωματία και τις διεθνείς σχέσεις. Το βάρος των προσπαθειών συνδέει τις αξίες του Ιράν σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, προωθώντας την πολιτιστική ταυτότητα και κληρονομιά της κοινωνίας. Το Ιρανικό έθνος αποτελεί έναν από τους αρχαιότερους πολιτισμούς της υφηλίου. Έχει υιοθετήσει ισλαμικά και προισλαμικά εθνικά σύμβολα με αποτέλεσμα την οικοδόμηση ενός πλουσίου πολιτισμού. Διαθέτει 13 πολιτιστικούς χώρους που έχουν καταχωρηθεί στον κατάλογο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO ( UNESCO,2012) και 9 στον κατάλογο της παγκόσμιας άυλης κληρονομιάς του ίδιου Οργανισμού (ibid).
Στη συγχώνευση του οικονομικού και τουριστικού πυλώνα του Συμφώνου άπτεται η ανάγκη αύξησης του ιρανικού μεριδίου στην παγκόσμια τουριστική αγορά, που θα καταλήξει στην διεύρυνση της απασχόλησης, με τη χρήση όλων των δυνατοτήτων της ιρανικής τουριστικής αγοράς και η προτεραιότητα στην προσέλκυση προσκυνηματικών και πολιτιστικών τουριστών. Η γεωγραφία και η ιστορία του Ιράν δημιουργούν πλήθος πραγματικών και δυνητικών τουριστικών αξιοθέατων και δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένων της ορειβασίας στις οροσειρές Alborz και της Zagros, της περιήγησης στις απέραντες αμμώδεις ερήμους, της πεζοπορίας σε μοναδικές εύφορες πεδιάδες και τις παραθαλάσσιες διακοπές στις ακτογραμμές του Περσικού Κόλπου και της Κασπίας Θάλασσας.
Προτάσσεται από το Σύμφωνο επίσης, η βιώσιμη ανάπτυξη του ιρανικού τουρισμού στη βάση σεβασμού των πολιτιστικών αξιών της κοινωνίας και των περιβαλλοντικών δυνατοτήτων της. Όσον αφορά τον οικοτουρισμό, υπάρχει μια Εθνική Επιτροπή Οικοτουρισμού που αναγνωρίζει αντίστοιχα την ελκυστικότητα του περιβάλλοντος και προωθεί και διατηρεί τη φύση.
Τέλος, το Σύμφωνο Αναπτυξιακού Οράματος δίνει προτεραιότητα στην ανάπτυξη τουριστικών ανταλλαγών με ισλαμικές χώρες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της πολιτικής συνιστά η συνάντηση του προέδρου του Τατζικιστάν Ιμομαλί Ραχμόν στην Τεχεράνη το προηγούμενο έτος, για να συναντηθεί με τον πρόεδρο Εμπραχίμ Ραισί και άλλους ανώτερους Ιρανούς αξιωματούχους, με στόχο την ανανέωση της συνεργασίας τους. Η συνεργασία των δυο χωρών καθίσταται εφικτή μέσω της τουριστικής διπλωματίας, που επιτρέπει στο Ιράν να αναδείξει την πολιτιστική εγγύτητα των δυο χωρών σε ορισμένα πεδία, όπως ο εορτασμός του Νεβρόζ, δηλαδή του Περσικού Νέου Έτους. Επιπλέον, το Ιράν δύναται να επωφεληθεί και από την προβολή των δυνατοτήτων του έναντι του Τατζικιστάν, στον τομέα του τουρισμού υγείας. Πρόκειται για ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο η Τεχεράνη αυξάνει τη δημοτικότητα της τα τελευταία χρόνια, λόγω των προηγμένων ιατρικών εγκαταστάσεων στη χώρα, των έμπειρων ιατρών και του προσιτού κόστους υγειονομικής περίθαλψης. Το Ιράν προσφέρει ένα ευρύ φάσμα ιατρικών υπηρεσιών, όπως μεταμοσχεύσεις οργάνων, θεραπείες γονιμότητας, αισθητική χειρουργική και οδοντιατρική περίθαλψη.
Συνοπτικά, η τουριστική βιομηχανία του Ιράν δύναται να συμβάλλει στην ανάπτυξη της διεθνούς σύγκλισης. Όπως δήλωσε ο αρχηγός της Ένωσης Ιρανικών Ταξιδιωτικών Σωματείων, Hormatollah Rafiei, τους τελευταίους μήνες του 2022, έχουν εκπονηθεί σχεδιασμοί για την επέκταση της παρουσίας ξένων τουριστών και την διευκόλυνση των συνθηκών εισόδου τους στη χώρα, αφού η Ιρανική βίζα συγκαταλέγεται ανάμεσα στις δυσκολότερες -στην απόκτηση τους- βίζες του κόσμου. Η αξιοποίηση του τουριστικού δυναμικού του Ιράν θα πετύχει αφενός οικονομικούς στόχους, αλλά και θα επιτρέψει στη χώρα να βελτιώσει τις σχέσεις της με άλλες κυβερνήσεις, εφόσον οι πρώτοι ταξιδιώτες μείνουν ευχαριστημένοι, ειδικά με την ενίσχυση των επιπέδων ασφάλειας και σταθερότητας στην περιοχή.
Μαρία Παπαδογιάννη
Παραπομπές:
Jabbari, Alireza & Delgoshaei, Bahram & Mardani, Raja & Tabibi, Seid. (2012). Medical tourism in Iran: Issues and challenges. Journal of education and health promotion. 1. 39. 10.4103/2277-9531.104809.
Memarian, G. H., & Islam, M. A. (1998). TOURISM AND CHANGES IN A TRADITIONAL BUILDING IN IRAN: THE SHRINE. Traditional Dwellings and Settlements Review, 10(1), 72–72. http://www.jstor.org/stable/41757512
ERÄSTÖ, T. (2020). EUROPEAN NON-PROLIFERATION DIPLOMACY IN THE SHADOW OF SECONDARY SANCTIONS. Stockholm International Peace Research Institute. http://www.jstor.org/stable/resrep26158
Madarshahi, M. S. (2012). Iran’s “Twenty-Year Vision Document”: An Outlook on Science and Technology. Iranian Studies, 45(5), 619–643. http://www.jstor.org/stable/23266470
Khodadadi, M. (2018). Donald Trump, US foreign policy and potential impacts on Iran’s tourism industry: Post-nuclear deal, Tourism Management Perspective.
Science Direct, 26, 28-30. https://doi.org/10.1016/j.tmp.2018.01.007.
Khodadadi, M. (2016). Challenges and opportunities for tourism development in Iran: Perspectives of Iranian tourism suppliers, Tourism Management Perspectives. Science Direct, 19 (A), 90-92. https://doi.org/10.1016/j.tmp.2016.05.001.
Hamira, Z. Ghazali, M., (2012). The relationship between Islamic religiosity and residents’ perceptions of socio-cultural impacts of tourism in Iran: Case studies of Sare’in and Masooleh.
Tourism Management, 33, Issue 4,2012, 802-814, https://doi.org/10.1016/j.tourman.2011.09.003.
KAGAN, F. W., MAJIDYAR, A. K., PLETKA, D., & SULLIVAN, M. C. (2012). IRANIAN INFLUENCE: IN THE LEVANT, EGYPT, IRAQ, AND AFGHANISTAN. Institute for the Study of War. http://www.jstor.org/stable/resrep07897.
Hasan, Z. (1964). IRAN, PAKISTAN AND TURKEY—REGIONAL CO-OPERATION FOR DEVELOPMENT. Pakistan Horizon, 17(3), 276–285. http://www.jstor.org/stable/41392812.
Katzman, K. (2011). Unwinding Sanctions. In U.S.-Iranian Relations: An Analytic Compendium of U.S. Policies, Laws, and Regulations (pp. 167–174). Atlantic Council. http://www.jstor.org/stable/resrep03553.14.
Nematpour, M. , Khodadadi, M. , Rezaei, N., (2021).Systematic analysis of development in Iran’s tourism market in the form of future study: A new method of strategic planning. Futures, 125. https://www-sciencedirect-com.acg.idm.oclc.org/science/article/pii/S0016328720301403.
Namdar, A. (2021). The Role of Tourism in Iran’s Cultural Convergence in the International System (with Emphasis on Tourism Stakeholders). Iranian Politics and Law, 1, Issues 1 & 2. https://www.irpljournal.com/article_143874_f0150a7dda458ac829cfb67e0325b856.pdf