Η Χιλή, ως μία χώρα που αναζητεί μία θέση στο σύγχρονο διεθνές πεδίο, χρησιμοποιεί κάθε είδους εργαλεία, μέσα, μεθόδους και τεχνικές, ώστε να καταδείξει το απόθεμα πολιτισμικής, εν ευρεία έννοια, ισχύος που διαθέτει. Καθώς τα κράτη, πλέον, δεν αναμετρώνται μόνον στο πεδίο της στρατιωτικής αντιπαράθεσης γεωπολιτικών συμφερόντων («σκληρή ισχύς»), η σημασία της εφαρμογής «ήπιων» μεθόδων προβολής ισχύος και απόκτησης πλεονεκτημάτων αυξάνεται, για αυτό και αποκαλείται «ήπια ισχύς»_ η συστηματοποιημένη άσκηση, δηλαδή, μίας έμμεσης επιρροής σε έναν λαό-κράτος, ο σταδιακός και «χαμηλόφωνος» προσεταιρισμός και η διαμόρφωση επιλογών και αντίληψης στην «κοινή γνώμη», καθώς και η δημιουργία αμοιβαίας ψυχολογικής οικειότητας μεταξύ κράτους-πομπού και κράτους-δέκτη.
Η ρευστότητα των Διεθνών Σχέσεων στον 21ο αιώνα αναγκάζει ή έστω παροτρύνει πολλά κράτη να επαναξιολογήσουν τις δρομολογούμενες πολιτικές τους, για να μη μείνουν «εκτός παιχνιδιού». Αυτό συνεπάγεται ανεύρεση και επανεκτίμηση πολλών διαθεσίμων αποθεμάτων ισχύος, που μέχρι πρότινος φαίνονταν ήσσονος σημασίας αν όχι μη προσοδοφόρα. Ένα από αυτά είναι η γαστρονομία, η επικοινωνιακή ισχύς της εθνικής «κουζίνας» ή διεθνώς “Gastrodiplomacy”. Η διπλωματική αξιοποίηση της γαστρονομικής παράδοσης και δημιουργίας εκκινεί από την παραδοχή ότι η διπλωματική επιρροή στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής ενός κράτος δεν επαρκεί, αν δεν συνοδευτεί και από «συμφιλίωση» με τον λαό. Η εναπόθεση, δηλαδή, ενός θετικού στίγματος μνήμης και προσφιλούς ανάκλησης εμπειριών και συναισθημάτων, ώστε να γεφυρωθεί το τυχόν χάσμα ή να «γεμίσει» με γνώση η μέχρι πρότινος «άγνοια». Επομένως, ένα από τα πιο απλά βήματα προσέγγισης του «απλού ανθρώπου» είναι μία καινούργια, οικονομικά προσιτή και αισθητικά ενδιαφέρουσα γευστική προσφορά.
Η συγκεκριμένη διπλωματική εκστρατεία αναγνωρίζει τη σημασία της γαστρονομίας, η οποία ως «πρέσβης» θα βελτιώσει τη διεθνή εικόνα της χώρας και θα προσφέρει οικονομικά-εμπορικά οφέλη μέσω μίας επιτυχούς διεθνοποίησης και της ήπιας «νίκης σε καρδιά και μυαλά μέσω του στομαχιού».
Όλα τα ανωτέρω αν αναγνωσθούν σωστά από τα κρατικά επιτελεία, παράγουν κέρδη. Χαρακτηριστικά παραδείγματα επιτυχίας είναι οι Η.Π.Α., η Γαλλία, η Ινδία, η Κίνα, η Ιαπωνία, Μεξικό, κ.ά. Το παράδειγμα που θα απασχολήσει το παρόν άρθρο είναι αυτό της Χιλής. Η πλούσια κληρονομιά αυτής της λατινοαμερικανικής χώρας με τραυματικό πολιτικό και κοινωνικό παρελθόν (μπορεί να) της αποφέρει μία αποζημίωση βλάβης και μία θέση κύρους στον ανταγωνιζόμενο κόσμο. Ως εκ τούτου, η χιλιανή πολιτική επενδύει στην εθνική κουζίνα, ιδίως στη μεγάλη παραγωγή κρασιού και την προβάλλει διεθνώς.
Η Χιλή απορρόφησε τις ισπανικές επιρροές στη δημιουργία κρασιού, ενώ τον 19ο αιώνα η αριστοκρατία της χώρας ανέπτυξε σημαντική οινική δράση, επιδεικνύοντας τάσεις μιμητισμού προς τα περίφημα γαλλικά châteaux και τις αντίστοιχες ποικιλίες. Όπως οι Γάλλοι έχουν ενσωματώσει το κρασί στην πολιτιστική τους ταυτότητα, αντίστοιχα η επικοινωνιακή προώθηση που επιχειρεί η Χιλή κινείται στα ίδια μονοπάτια με όρους εξωστρέφειας. Χαρακτηριστικό είναι ότι κύριος εισαγωγέας του χιλιανού κρασιού είναι η Κίνα, με την οποίαν διαπραγματεύεται, παράλληλα, για ένταξη στο συνεχώς διευρυνόμενο σχήμα των BRICS, εν μέσω μεγάλης γεωπολιτικής αναστάτωσης την περίοδο 2022-23.
Ταυτόχρονα, η Χιλή θέλει να τονώσει τον «οινοτουρισμό» της ως εργαλείο περιφερειακής και οικονομικής ανάπτυξης, αξιοποιώντας τις μεγάλες εκτάσεις γης και το καλό κλίμα, εγχείρημα όμως που συναντά ενδογενείς δυσκολίες. Το χιλιανό κρασί συνεισφέρει περίπου 0, 5 % στο Α.Ε.Π., ενώ περίπου 100.000 απασχολούνται στην οινοπαραρωγή με το 53% εξ αυτών στους αμπελώνες. Στη χώρα λειτουργούν 800 οινοποιεία, με το 92% αυτών να βρίσκεται εκτός Μητροπολιτικής Περιφέρειας. Για την ευόδωση των παραπάνω λειτουργούν κρατικοί υποστηριζόμενοι φορείς του ιδιωτικού τομέα, όπως η Association of Chilean Gastronomy.
Ανακεφαλαιώνοντας, η χιλιανή οικονομία είναι αποφασισμένη να επενδύσει δυναμικά στην οινοπαραγωγή και να αξιοποιήσει τα όποια αποτελέσματα με διεθνή επικοινωνιακό τρόπο, ώστε να βελτιωθεί η εικόνα της χώρας. Το εν λόγω στοίχημα είναι δύσκολο, αλλά η πολιτική, όπως και οι επιχειρηματικές δραστηριότητες, αποδέχονται το ρίσκο. Η γαστρονομική παράδοση της Χιλής παρέχει μεγάλες πιθανότητες θετικής της συμμετοχής στο διεθνές εμπόριο, αλλά και στη διαπολιτισμική διαδικασία αλληλεπίδρασης, αποδεικνύοντας ότι κάθε διαθέσιμο μέσο, αν ιδωθεί με όρους στρατηγικής και διπλωματικής δημιουργικότητας, μπορεί να προσφέρει οφέλη.
Γιώργος Σμαΐλης
Βιβλιογραφία
Μαρκάκης Κ., (2022),Το κρασί ως στοιχείο πολιτιστικής ταυτότητας και διαμόρφωσης τοπικής συνείδησης : η συγκριτική μελέτη περίπτωσης των οινοποιητικών δικτύων του Μπορντό και της Σάμου, πριν και κατά τη διάρκεια της πανδημίας, Διπλωματική Εργασία, Σχολή Κοινωνικών Επιστημών, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα.
Τσατσαρώνη Μ., (2019), Οινοτουρισμός, Πτυχιακή Εργασία, Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας, Πανεπιστήμιο Πατρών.
https://appalachianvintner.com/archives-store-selection-wine/chile/
https://www.economist.com/the-americas/2021/01/02/why-chinese-tipplers-like-chilean-wine
https://esquire.com.gr/poto/pota/7272/xili-o-epomenos-paradeisos-ston-kosmo-tou-krasiou
https://southamericawineguide.com/a-taste-of-olive-oil-in-chile/
https://www.wine-searcher.com/regions-san+antonio+valley+-+chile
https://www.winesofchile.org/chile-vitivinicola/aporte-del-vino-a-la-economia-y-desarrollo-de-chile/