Την Παρασκευή 17 Φεβρουαρίου 2023 το Ελληνικό Ινστιτούτο Πολιτιστικής Διπλωματίας διοργάνωσε εκδήλωση με αφορμή την επέτειο των 100 ετών από την υπογραφή τη συνθήκης της Λωζάνης. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο χώρο του Aegean College στην Αθήνα.
Αξιόλογοι εισηγητές εγνωσμένου κύρους με βαθειά γνώση των θεματικών, προσκλήθηκαν ώστε να αναλύσουν την συγκεκριμένη θεματική. Οι ομιλητές ήταν οι ακόλουθοι: κ. Τάσος Σακελλαρόπουλος, ιστορικός και υπεύθυνος του ιστορικού αρχείου του Μουσείου Μπενάκη, κ. Αλέξανδρος Κατράνης πρέσβης ε.τ και η κ. Ευανθία Στιβανάκη Καθηγήτρια του τμήματος θεατρικών σπουδών του ΕΚΠΑ. Τη συζήτηση συντόνισε η κα. Στάβη Σπανού, σύμβουλος εταιρικής επικοινωνίας και Υποδιευθύντρια του ΕΙΠΔ.
Η εκδήλωση εξελίχθηκε σε δύο κύκλους τοποθετήσεων με εναλλαγές μεταξύ των ομιλητών. Είναι χαρακτηριστικό ότι το κοινό παρέμεινε στο χώρο και πρακολούθησε την εκδήλωση, μεχρί το πέρας αυτής.
Πρώτος τοποθετήθηκε ο κ. Σακελλαρόπουλος ο οποίος έκανε μια σύντομη μεν ιδιαίτερα περιεκτική δε, ιστορική αναδρομή στα γεγονότα από τη γέννηση της Μεγάλης Ιδέας έως την Μικρασιατική εκστρατεία και την ολοκλήρωσή της. Μεταξύ άλλων, αναφέρθηκε στις κοινωνικοπολιτκες ζυμώσεις στην Ελλάδα του 19ου αιώνα, την αντιπαλότητα ετεροχθώνων-αυτοχθώνων, τα χαρακτηριστικά του θεσμού της Βασιλείας και την εδραίωση του στη συνείδηση του λαού, το ρόλο του Ελευθερίου Βενιζέλου, τον διπλασιαμό της Ελλάδας κατα τους βαλκανικούς πολέμους και τον εθνικό διχασμό. Ο κ Σακελλαρόπουλος έκλεισε τη δευτερολογία του με την ανάλυση των δυναμικών μεταξύ μικρασιατών προσφύγων και γηγενών και τη σταδιακή ενσωμάτωση των πρώτων στην ελληνική κοινωνία.
Ο κ. Κατράνης αξιοποιώντας τη σεβαστή διπλωματική του εμπειρία αναφέρθηκε στα χαρακτηριστικά και το γεωπολιτικό πλαίσιο της Συνθήκης της Λωζάνης, δίνοντας έμφαση στο γεγονός ότι αποτελείται από ένα πλήθος συμφωνιών και όχι από μια αυτοτελή συνθήκη. Επίσης, παρέθεσε τις πρόνοιες και τις ρυθμίσεις των συνθήκων καθ’ αναλογία με την εποχή που υπεγράφησαν, κάνοντας εν συνεχεία μια διαφωτιστική τοποθέτηση σχετικά με το πως αυτές εφαρμόζονται στη σύγχρονα εποχή. Κλείνοντας αναφέρθηκε στα επίκαιρα γεωπολιτικά δεδομένα με έμφαση στις τεταμένες ελληνοτουρκικες σχεσεις και τις νέες δυναμικές που προκύπτουν από τον πόλεμο στη Ουκρανία.
Η κα. Στιβανάκη τοποθετήθηκε επί πολιτιστικών και κοινωνικών δεδομένων. Αξιοποιώντας την καλλιτεχνική της ιδιότητα αλλά και τις οικογενειακές της μνήμες, ούσα γόνος προσφύγων, προσέφερε μια εμπειρική και συναισθηματική οπτική στο προσφυγικό ζήτημα. Παρουσίασε στο κοινό μια γλαφυρή αφήγηση που ξεκίνησε απο την ακμή των Ελλήνων αστών της κοσμοπολίτικης Σμύρνης και συνέχισε με τον ξεριζωμό, την ενσωμάτωση στη νέα τους πατρίδα, καταλήγοντας στον τρόπο που η μικρασιατική πολιτιστική ταυτότητα των προσφύγων μεταπλάστηκε σε ένα νέο συνονθύλευμα εμπειριών, ηθών και εθίμων. Τέλος παρέθεσε το σύνολο των καλλιτεχνικών έργων, θεατρικών, λογοτεχνικών και κινηματογραφικών, που έγιναν πραγματικότητα με αφορμή την μικρασιατική καταστροφή και την προσφυγιά.
Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με συζήτηση μεταξύ του κοινού και των ομιλητών, οπότε και αναλύθηκε η αντιστοιχία των γεγονότων του προηγούμενου αιώνα με το σήμερα.