Οι σχέσεις μεταξύ της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν και της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας επισημοποιούνται το έτος 1971 με την αναγνώριση του Πεκίνου από το Ιράν και την αμοιβαία αποστολή πρεσβευτών στα δύο κράτη. Έκτοτε, οι δυο χώρες έχουν συνεργαστεί σε πληθώρα τομέων όπως ο ενεργειακός, ο οικονομικός, ο Belt and Road Initiative (BRI) ενώ θα εξακολουθήσουν να συνεργάζονται για τουλάχιστον 25 ακόμη χρόνια, όπως αυτό κατοχυρώθηκε με την υπογραφή του σχετικού συμφώνου το 2021. Ιράν και Κίνα παρουσιάζουν μια ιδεολογική εγγύτητα εφόσον τείνουν να τονίζουν ότι αποτελούν δυο από τα αρχαιότερα έθνη του κόσμου ενώ ταυτόχρονα μοιράζονται ένα αίσθημα «εκμετάλλευσης» από τη δυτική καθεστηκυία τάξη. Ο διαμεσολαβητικός ρόλος της παραδοσιακής, στρατιωτικής διπλωματίας είναι αναμφίβολα υπεύθυνος για τη δημιουργία της ευνοϊκής αυτής σχέσης, ωστόσο δεν μπορούμε να παραβλέψουμε την χρήση των μέσων ήπιας ισχύος που έχουν συμβάλει σε αυτό το αποτέλεσμα και δη η την ψηφιακή διπλωματία που ασκεί το Ιράν στην Κίνα τα τελευταία χρόνια.
Η ψηφιακή διπλωματία αφορά κυρίως την αυξανόμενη χρήση των κοινωνικών δικτύων από μια χώρα προκειμένου να αποσταλούν εξατομικευμένα μηνύματα που προωθούν την ιστορία, τις παραδόσεις, τις αξίες και τις πολιτικές εξελίξεις στο εσωτερικό της και που διευκολύνουν την αποδοχή της εξωτερικής της πολιτικής. Η ψηφιακή διπλωματία εφαρμόζεται σε δυο επίπεδα: αυτό του υπουργείου Εξωτερικών και αυτό των πρεσβειών που βρίσκονται σε όλο τον κόσμο. Οι περιορισμοί στις κοινωνικές συναναστροφές και τα ταξίδια που έθεσε η πανδημία covid-19 έδωσαν μια εκ νέου ώθηση στη ψηφιακή διπλωματία, που είχε γνωρίσει ύφεση μετά το 2015, όταν χρησιμοποιήθηκε έντονα κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για τη σύναψη ενός πυρηνικού συμφώνου μεταξύ του Ιράν και πολλών παγκόσμιων δυνάμεων.
Συνεπώς, παρότι ψηφιακά μέσα και συγκεκριμένα το Twitter, έχουν επαναχρησιμοποιηθεί από το Ιράν, η περίπτωση της άσκησης ψηφιακής διπλωματίας προς την Κίνα διαφέρει λόγω του τεχνικού επιπέδου ενός διαφορετικού συστήματος από εκείνο του Facebook, του Twitter, του Tik-Tok. Από τις 20 Αυγούστου 2011 έως τις 4 Ιουλίου 2014, η ιρανική πρεσβεία χρησιμοποιούσε το ιστολόγιο Sina (新浪微博) ως την κύρια πλατφόρμα για την άσκηση της ψηφιακής διπλωματίας της στην Κίνα. Το περιεχόμενο που αναρτήθηκε στις κινεζικές πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, Sina Blog εκείνη την περίοδο, μαρτυρά πως η ιρανική πρεσβεία στην Κίνα επεδίωκε απλώς να μεταφέρει τα βασικά μηνύματα σχετικά με την Ισλαμική Επανάσταση και τις τρέχουσες εξελίξεις, τους πυλώνες της εξωτερικής πολιτικής. Αυτά τα πρωταρχικά μηνύματα μεταδίδονται κυρίως με τη μορφή ομιλιών ή δηλώσεων από διαπρεπείς προσωπικότητες της ιρανικής εσωτερικής πολιτικής, συμπεριλαμβανομένων του ανώτατου ηγέτη του Ιράν Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ και του Σώματος Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν.
Το 2014, η γλώσσα και ο τόνος που χρησιμοποιούνταν αραιά πλέον στο Sina Blog, φανέρωναν μια στροφή του Ιράν στις ευρωπαϊκές αγορές και εταιρίες, ειδικά κατά την έναρξη των διαπραγματεύσεων και την επικύρωση του πυρηνικού συμφώνου το 2015. Για παράδειγμα, μια δημοσίευση στο Sina Blog, στις 12 Μαιου του 2014, παρέθετε τμήματα ενός άρθρου του Agence France Press (AFP) που τοποθετούσαν την Κίνα σε κατάσταση διλήμματος μπροστά στην πιθανότητα μιας συμφωνίας για το ιρανικό πυρηνικό ζήτημα. Ωστόσο, το συγκείμενο θα έμελλε για ακόμη μια φορά να μεταβληθεί μετά την επιβολή κυρώσεων από τη Δύση στο Ιράν και την μετατροπή της Κίνας σε κύριο εμπορικό εταίρο της Τεχεράνης.
Μετά από σχεδόν πέντε χρόνια σιωπής μέχρι το 2019, η ιρανική πρεσβεία ενεργοποίησε εκ νέου τον λογαριασμό της στο Sina Microblog και υιοθέτησε τις πλατφόρμες WeChat Public Account (微信公众号) και Douyin (抖音) (κινέζικο Tiktok) για την ψηφιακή διπλωματία της στην Κίνα. Σύμφωνα με το περιεχόμενο που αναρτήθηκε Sina Blog της ιρανικής πρεσβείας, στον επίσημο λογαριασμό WeChat και στην πλατφόρμα Douyin, το Ιράν αποφέρει σημασία στο ρόλο της Κίνας στις διεθνείς σχέσεις και την εσωτερική ανάπτυξη του Ιράν. Η ιρανική πρεσβεία ανέφερε για τις διμερείς σχέσεις μεταξύ Κίνας και Ιράν στο εισαγωγικό κεφάλαιο του δημόσιου λογαριασμού της στο WeChat ότι η μεταξύ τους σχέση δεν ανήκει πλέον στο φάσμα της φιλίας αλλά της αδελφικότητας. Επιπλέον, το πιο πρόσφατο παράδειγμα της εξέλιξης των σχέσεων των δυο χωρών και της σύνδεσης της αύξησης της ψηφιακής διπλωματίας προς την Κίνα με την πανδημία αποτελεί ένα άρθρο που ανάρτησε η πρεσβεία του Ιράν στο Πεκίνο σε δημόσιο λογαριασμού του WeChat. Ειδικότερα το άρθρο είχε τίτλο «Ιρανοί Διπλωμάτες στην Κίνα είχαν εμφανείς συνέπειες μετά την πραγματοποίηση κινεζικών εμβολίων», προκειμένου να δείξουν αφενός ότι έλαβαν τα συγκεκριμένα εμβόλια και αφετέρου να τα επαινέσουν.
Καταληκτικά, οι επιδιώξεις της ιρανικής πρεσβείας για την εφαρμογή ψηφιακής διπλωματίας προς το κινεζικό κοινό από το 2019, έχουν αυξήσει την δέσμευση της κινεζικής πλευράς εφόσον δυο χρόνια αργότερα υπογράφηκε το 25ετές σχέδιο για την εντατικοποίηση και επέκταση της συνεργασίας Ιράν και Κίνας σε διμερής και διεθνή. Μετά από αυτή την επιτυχία, η Τεχεράνη θα επεκτείνει άραγε την ψηφιακή διπλωματική της στρατηγική και σε άλλες γειτονικές και μη χώρες;
Παπαδογιάννη Μαρία
Βιβλιογραφία:
Wang, D & Yellinek, R. (2022). Iranian Digital Diplomacy Towards China: 2019 as a Turning Point, Asian Affairs, 53:1, 68-86, DOI: 10.1080/03068374.2022.2029054. Retrieved from: https://doi.org/10.1080/03068374.2022.2029054
Khorrami, N. (2022, October 27). How China Boosts Iran’s Digital Crackdown. The Diplomat. Retrieved from: https://thediplomat.com/2022/10/how-china-boosts-irans-digital-crackdown/.
ANOUSHIRAVAN EHTESHAMI, JACOPO SCITA ET DAN WANGAND BENJAMIN HOUGHTON. (2022). Sino-Iranian Relations: From tentative diplomacy to strategic partnership. Asian Affairs, 2022Vol. LIII, no. I, 1–7, https://doi.org/10.1080/03068374.2022.2029036
Yellinek, R. (2022) Soft Power and SPPD in China Iran Relationship. Journal of Balkan and Near Eastern Studies. Volume 24, Issue 5, 733-859. Taylor & Francis Group. https://doi.org/10.1080/19448953.2022.2037959open_in_new
Jesse Owen Hearns-Branaman (2017) Official Enemies in Commercial and Soft Power Media, Journalism Studies, 18:4, 449-469, DOI: 10.1080/1461670X.2015.1074865
Olubukola S. Adesina et James Summers (2017) Foreign policy in an era of digital diplomacy, Cogent Social Sciences, 3:1, DOI: 10.1080/23311886.2017.1297175
Olubukola S. Adesina | James Summers (Reviewing Editor) (2017) Foreign policy in an era of digital diplomacy, Cogent Social Sciences, 3:1, DOI: 10.1080/23311886.2017.1297175
Vaisi, G. (2022, March 1). The 25-year Iran-China agreement, endangering 2,500 years of heritage. Middle East Institute. Retrieved from: https://www.mei.edu/publications/25-year-iran-china-agreement-endangering-2500-years-heritage