![μμ](https://helleniculturaldiplomacy.com/wp-content/uploads/2023/02/μμ.jpg)
Η επικράτηση της Ισλαμικής Επανάστασης επέφερε σημαντικό πλήγμα στην άνθηση της καλλιτεχνικής δημιουργίας στον Περσικό Κόλπο. Για δέκα περίπου χρόνια, οποιοδήποτε μουσικό συγκείμενο κρινόταν απαγορευμένο. Για έναν λαό όπως τον ιρανικό, η μουσική και οι τέχνες αποτελούσαν πηγή περηφάνειας σε βαθμό ώστε να αποδίδουν, μερικώς σε αυτές, την επιβίωση του πολιτισμού τους από διάφορες εισβολές. Για το λόγο αυτό, η μεταβάση στην Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν προσέδωσε νέες διαστάσεις στη μουσική δημιουργία καθώς οι καλλιτέχνες μπορούσαν να εκφραστούν εκ νέου. Με αυτό τον τρόπο η μουσική θεωρήθηκε ένα πρώτης τάξεως εργαλείο προώθησης της κουλτούρας, της παράδοσης και της θρησκείας του Ιράν στον περίγυρο του.
Πιο συγκεκριμένα, η μουσική αξιοποιήθηκε στην οικοδόμηση μιας ιρανικής στρατηγικής πολιτιστικής διπλωματίας. Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, η μουσική διπλωματία στοχεύει στην προσέγγιση ξένου κοινού σε συναισθηματικό επίπεδο. Προσδοκά να δημιουργήσει περιέργεια, συμπάθεια και, ίσως, έναν μη λεκτικό δεσμό που είτε θα βελτιώσει την ποιότητα του πολιτικού λόγου είτε θα σφραγίσει μια πολιτική δήλωση.
Επιστρέφοντας στην περίπτωση του Ιράν, την υποχρέωση διάδοσης της ιρανικής μουσικής επωμίζεται η «Συμφωνική Ορχήστρα της Τεχεράνης», η οποία ιδρύθηκε το 1933 , γεγονός που την καθιστά την αρχαιότερη και την μεγαλύτερη συμφωνική ορχήστρα στο Ιράν. Κατά το ιδρυτικό της έτος έφερε τον τίτλο «Δημοτική Συμφωνική Ορχήστρα» από τον Gholamhossein Minbashian, προτού μετασχηματιστεί στη σημερινή μορφή της από τον Parviz Mahmoud, το 1946. Η ορχήστρα έχει πολλές φορές συμβάλλει στη σύσφιξη των διμερών σχέσεων του Ιράν, με την πρόσκληση μαέστρων από όλο τον κόσμο για να τη διευθύνουν σε διαφορετικές, πρόσφατες περιστάσεις. Για παράδειγμα, το 2017, ο Ιταλός Αρχιμουσικός Riccardo Muti συνέπραξε με τη Συμφωνική της Τεχεράνης σε μια κοινή τους εμφάνιση στο Ravenna Festival- ένα από τα πλέον αξιοσέβαστα μουσικά φεστιβάλ του κόσμου. Επιπρόσθετα, το 2021 το Εθνικό Κέντρο Παραστατικών Τεχνών της Κίνας φιλοξένησε την Κρατική Φιλαρμονική Ορχήστρα Khmelnytsky υπό τη διεύθυνση του Ιρανού μαέστρου Parviz Yahyavi προκειμένου να εκτελέσουν δυο συμφωνικά ποιήματα που συνέθεσε ο επίσης Ιρανός μαέστρος Ali Rahbari, με σολίστες του αδελφούς Ali και Mohammad Saeidi. Ο χαρακτήρας της συναυλίας ωστόσο, ήταν πλήρως συμβολικός αφού σχεδιάστηκε και έλαβε μέρος στην Κίνα για να εορταστούν 50 χρόνια διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Τεχεράνης και Πεκίνου.
Παρά ταύτα, η κλασική μουσική έχει πολλαπλά «πρόσωπα» και οι συμφωνικές ορχήστρες ειδικά, μετατρέπονται συχνά σε μέσα έκφρασης πολιτικών σκοπών και ιδεολογιών σε όλο τον κόσμο. Το 2010 αλλά και το 2018 η Συμφωνική Ορχήστρα της Τεχεράνης προέβη σε μια κρατικά χρηματοδοτούμενη περιοδεία στην Ευρώπη προκειμένου να κερδίσει την εύνοια των τοπικών ακροατηρίων. Η περιοδεία δε στέφθηκε με επιτυχία αφού παρά την αποστολή συστημένων προσκλητηρίων από το Ιρανικό κράτος δε συγκέντρωσε πλήθος ακροατών ενώ προσέλκυσε τον χλευασμό -παγκόσμιας εμβέλειας ειδησεογραφικών ιστοσελίδων και εφημερίδων- όπως η New York Times και το άρθρο του Michael Kimmelman: “The Sour Notes of Iran’s Art Diplomacy”*.
Επιπλέον, όσον αφορά την ιρανική μουσική δημιουργία, το Radif κατέχει σημαντικό ρόλο τόσο καθημερινότητα των ανθρώπων της υπαίθρου τόσο και των κατοίκων των πόλεων. Η ονομασία αυτή (Radif) παραπέμπει στο παραδοσιακό ρεπερτόριο της κλασικής μουσικής του Ιράν που αποτελεί την ουσία της περσικής μουσικής κουλτούρας. Περισσότερες από 250 μελωδικές μονάδες (gushe) διατάσσονται σε κύκλους με ένα ρυθμικό στρώμα να αποτελεί το φόντο, στο οποίο τοποθετούνται ποικίλα μελωδικά μοτίβα. Αν και η κύρια πρακτική εκτέλεσης της ιρανικής παραδοσιακής μουσικής εκτυλίσσεται μέσω του αυτοσχεδιασμού ανάλογα με τη διάθεση του εκτελεστή και σε ανταπόκριση στο κοινό, οι μουσικοί περνούν χρόνια μαθαίνοντας να κατέχουν το Radif ως σύνολο μουσικών εργαλείων για τις εκτελέσεις και τις συνθέσεις τους. Το Radif διαβιβάζεται από γενιά σε γενιά, θεωρείται «ζωντανή παράδοση» ενώ από το 2009 είναι εγγεγραμμένο στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO. Η συγκεκριμένη διάκριση συμβάλει στην προώθηση της πολιτιστικής κληρονομιάς του Ιράν και στην κατανόηση της ιδιομορφίας της.
Τέλος, το Διεθνές Φεστιβάλ Μουσικής Fajr είναι ένα ετήσιο μουσικό φεστιβάλ που πραγματοποιείται στο Ιράν, συνήθως στην πόλη της Τεχεράνης, από το 1982. Το Διεθνές Φεστιβάλ δεν αποτελεί μόνο μια ευκαιρία για τους Ιρανούς μουσικούς και ερμηνευτές να παρουσιάσουν το ταλέντο τους, αλλά επίσης μια πλατφόρμα για τους διεθνείς μουσικούς να συμμετάσχουν και να μοιραστούν τη μουσική τους με το ιρανικό κοινό.
Συμπερασματικά, η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν επιδοκιμάζει τα ύπερθεν πολιτιστικά δρώμενα και έχει επαναπροσδιορίσει τις στρατηγικές της διπλωματίας της προς την υψηλή στρατηγική εξαιτίας της συνειδητοποίησης ότι η πολιτιστική διπλωματία δύναται να διαδώσει ηχηρά μηνύματα, σε σύντομο χρονικό διάστημα και με οφέλη για τη συνολική εικόνα της χώρας. Η παραδοσιακή μουσική, οι Συμφωνικές Κρατικές Ορχήστρες και τα φεστιβάλ μπορούν να μειώσουν το χάσμα του Ιράν με τη Δύση προσεγγίζοντας διαφορετικά τα πολιτικά, τα κοινωνικά και τα οικονομικά ζητήματα.
*«Οι Πικρές Νότες της Ιρανικής Διπλωματίας της Τέχνης»
Παπαδογιάννη Μαρία
Πηγές:
Helly, D. (2017). Cultural Diplomacy and Cooperation in the Mediterranean: a Constant Investment. Institut Europeen de la Mediterranee. . Retrieved from: https://www.iemed.org/publication/cultural-diplomacy-and-cooperation-in-the-mediterranean-a-constant-investment/?lang=fr
Iachkine, M. (2022). Le tar iranien, comment ca marche ? Par Sogol Mirzaei. Radio France. Retrieved from : https://www.radiofrance.fr/francemusique/le-tar-iranien-comment-ca-marche-avec-sogol-mirzaei-5947707.
Kimmelman, M. (2010). The Sour Notes of Iran’s Art Diplomacy. The New York Times. Retrieved from: https://www.nytimes.com/2010/02/04/arts/music/04abroad.html
Mahdi, Ali Akbar and Daniel, Elton L. (2006). Culture and Customs of Iran. Sociology & Anthropology Faculty Books. 1.
https://digitalcommons.owu.edu/soan_books/1
Tremayne, S. (2008). Review of Culture and Customs of Iran, by E. L. Daniel & A. A. Mahdi. Iranian Studies, 41(2), 262–265
Συνδέσμοι: