Στο τέλος του προηγούμενου αιώνα ο Benedick είχε ισχυριστεί ότι τα κράτη θα έπρεπε να συνεργάζονται για την επίλυση των περιβαλλοντικών απειλών. Η πρόταση αυτή δεν έχει χάσει την αξία της μέχρι σήμερα.
Η περιβαλλοντική διπλωματία αποτελεί μία διάσταση της διπλωματίας, ωστόσο συχνά η παράμετρος αυτή παραλείπεται ή παραμερίζεται έναντι άλλων διαστάσεων της διπλωματίας. Σύμφωνα με τους Udovič και Pongrac, περιβαλλοντική διπλωματία ορίζεται ως «…όλες οι δραστηριότητες που πραγματοποιούνται σε συνεργασία μεταξύ της κυβέρνησης και της κοινωνίας και οδηγούν στην προστασία του περιβάλλοντος. Οι δραστηριότητες αυτές, εν συνεχεία, παρουσιάζονται και εκπροσωπούνται σε διεθνείς συμφωνίες». (Čiefová, 2020)
Για την Σλοβακία το σημαντικότερο ζήτημα μετά την ανεξαρτησία της ήταν η εδραίωση θεσμών. Η χάραξη περιβαλλοντικής πολιτικής συνδέεται στενά με την οικονομική μεταρρύθμιση στη Σλοβακία. Οι πιο σημαντικές προτεραιότητες στην περιβαλλοντική πολιτική είναι η μείωση των επιβλαβών εκπομπών και η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης. Με την ξένη βοήθεια και τις επενδύσεις, και οι δύο στόχοι μπορούν να επιτευχθούν μέσω οικονομικών κινήτρων. Πιο δύσκολη θα είναι η αλλαγή της συμπεριφοράς των καταναλωτών και των μικρών παραγωγών. (Desai, 1998)
Η συμμετοχή της Σλοβακίας στην περιβαλλοντική διπλωματία επηρεάστηκε από την παρουσία της σε πλήθος διεθνών οργανισμών, όπως την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), τα Ηνωμένα Έθνη (ΟΗΕ), τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (OECD) και την Ομάδα του Visegrad. Με την είσοδο της στην ΕΕ, το 2004, η Σλοβακία υιοθέτησε την νομοθεσία της ΕΕ για το περιβάλλον στο έννομο σύστημα δικαίου. Από το 2001 ήδη, η Σλοβακία είχε γίνει μέλος του Ευρωπαϊκού Γραφείου Περιβάλλοντος (ΕΕΑ). Συγχρόνως, η Σλοβακία είναι μέλος της UNESCO. Η UNESCO συνεργάζεται στενά με τις εθνικές επιτροπές. Στην περίπτωση της Σλοβακίας, το 1993 ιδρύθηκε η Σλοβακική Επιτροπή για την Εκπαιδευτική, Επιστημονική και Πολιτιστική Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών. Είναι ευρέως γνωστό ότι πολλές σλοβακικές τοποθεσίες έχουν συμπεριληφθεί στον κατάλογο φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Η συμμετοχή της Σλοβακίας στην UNESCO συνεισφέρει όχι μόνο στην προστασία αυτών των περιοχών, αλλά και στην αύξηση του τουρισμού. (Čiefová, 2020)
Η Σλοβακία είναι μέλος του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (OECD) από το 2000 και είναι μία από τα 36 αναπτυγμένες χώρες του Οργανισμού. Για θέματα περιβάλλοντος, η χώρα εκπροσωπείται από απεσταλμένους του Υπουργείου Περιβάλλοντος. Τέλος, από το 1993 πραγματοποιούνται σε ετήσια βάση συναντήσεις των υπουργών περιβάλλοντος της Ομάδας του Visegrad, μέλος της οποίας είναι και η Σλοβακία. Κατά την προεδρία της Σλοβακίας (Ιούλιος 2018-Ιούνιος 2019) τρείς ήταν οι περιβαλλοντικές προτεραιότητες που καθορίστηκαν: η αποτελεσματική διαχείριση των υδάτων, η κλιματική αλλαγή και η κυκλική οικονομία.
Ως δρών των διεθνών σχέσεων και μέλος πολλών διεθνών οργανισμών, η Σλοβακία έχει συμμετάσχει σε πλήθος διεθνών συμφωνιών, συμβάσεων και πρωτοκόλλων. Μερικά από αυτά είναι τα εξής: United Nations Framework Convention on Climate Change (1993), Kyoto Protocol to the United Nations Framework Convention on Climate Change (1999), Paris Agreement (2016).
Η Σλοβακία αντιμετωπίζει ποικίλες περιβαλλοντικές προκλήσεις. Οι πιο σοβαρές από αυτές είναι η ποιότητα του αέρα, το χαμηλό ποσοστό ανακύκλωσης, αλλά και η προστασία των οικοσυστημάτων. Η ατμοσφαιρική ρύπανση προκαλεί περισσότερους από 5,000 πρόωρους θανάτους ετησίως. Τα περιβαλλοντικά προβλήματα έχουν αυξανόμενες επιπτώσεις στην οικονομία. Η περιβαλλοντική πολιτική της Δημοκρατίας της Σλοβακίας έως το 2030 είναι ένα πρόγραμμα που καθορίζει τις επιδιώξεις της έως το 2030 για πιθανή μελλοντική ανάπτυξη, προσδιορίζει βασικά θεσμικά ζητήματα, θέτει στόχους για το 2030, προτείνει μέτρα για τη βελτίωση της σημερινής κατάστασης και περιλαμβάνει δείκτες μέτρησης, οι οποίοι θα επιτρέψουν την επαλήθευση των αποτελεσμάτων. (Furmanczuk, 2018)
Η Σλοβακία επιδιώκει όλο και πιο ενεργό ρόλο για την επίτευξη των στόχων που έχει θέσει η ΕE. Υπάρχει περιθώριο για βελτίωση ειδικά όσο αφορά την συνεργασία με τα γείτονα κράτη (Πολωνία και Ουγγαρία) και με εκείνα τα κράτη που επίσης έχουν υψηλούς στόχους. Είναι απαραίτητο να αναφερθεί ότι επί προεδρίας της Σλοβακίας στο Συμβούλιο της ΕΕ επικυρώθηκε η Συμφωνία των Παρισίων. Ένας εξ αυτών δήλωσε ότι η διαχείριση των φυσικών πόρων ή της βιοποικιλότητας βρίσκεται παραδοσιακά σε υψηλά επίπεδα, με μελέτες σε διεθνή περιοδικά να το αποδεικνύουν εν τοις πράγμασι. Τέλος, η ανάγκη για καινοτομία είναι μεγάλη με σεβασμό πάντοτε στον άνθρωπο και το περιβάλλον. (Čiefová, 2020)
Γεώργιος Κουρούσης
Βιβλιογραφία:
Čiefová, M. (2020). SLOVAKIA ́S PARTICIPATION IN ENVIRONMENTAL DIPLOMACY. KONZULTACE , σσ. 1-13.
Desai, U. (1998). Ecological Policy and Politics in Developing Countries. New York: State Univeristy of New York Press, Albany.
Furmanczuk, Z. (2018). Climate and Energy Policy in Slovakia. Visegrad Fund.