
Η επίσημη αναγνώριση των Βερβερικών γλωσσών (Berber languages) ή αλλιώς Αμαζιγικών (Amazigh languages) αποτελεί ένα πολύ σημαντικό βήμα προς ένα βαθύτερο εκδημοκρατισμό της κοινωνίας του Βασιλείου του Μαρόκο. Η διαδικασία ενσωμάτωσης των βερβερικών κοινωνιών στη δημόσια ζωή της χώρας υπήρξε δύσκολη, μακρόσυρτη και περίπλοκη, καθώς απαιτούσε βαθιές κοινωνικές συγκλίσεις και ριζοσπαστικές πολιτικές αποφάσεις. Όμως, η τελική ενσωμάτωση της βερβερικής κοινότητας στη μαροκινή κοινωνία αναδεικνύει το Μαρόκο στη διεθνή κοινότητα ως ένα Βασίλειο το οποίο μπορεί να προωθήσει τον εκδημοκρατισμό με ειρηνικά μέσα. Η επίσημη αναγνώριση της γλώσσας αποτελούσε διαχρονική απαίτηση της βερβερικής κοινότητας παράλληλα με την πλήρη ένταξη στη μαροκινή κοινωνία με απώτερο στόχο, οι Βέρβεροι να ανακτήσουν την αξιοπρέπεια τους και να διεκδικήσουν την οικονομική πρόοδο και τα πολιτικά τους δικαιώματα.
Βέρβεροι αποκαλούνται οι ιθαγενείς της Βορείου Αφρικής και είναι διασκορπισμένοι στην Τυνησία, την Αλγερία, την Λιβύη, την Αίγυπτο, την Μαυριτανία, το Μάλι, τον Νίγηρα, το Τσαντ και στο Μαρόκο. Οι Βερβερικές γλώσσες αποτελούν μέρος της οικογένειας των Αφρό-Ασιατικών γλωσσών. Σήμερα μιλούνται σχεδόν από 14 εκατομμύρια ανθρώπους κυρίως στην περιοχή του Μαγκρέμπ και η πλειονότητα βρίσκεται στο Μαρόκο. Παρά την υιοθέτηση του Ισλάμ και την “αραβοποίηση” των Βέρβερων από τον 17ο αιώνα, ο πολιτισμός τους άντεξε στο χρόνο. Συγκεκριμένα, η βερβερική κουλτούρα στο Μαρόκο διατήρησε σε μεγάλο βαθμό τον προ-ισλαμικό χαρακτήρα της διαφυλάσσοντας τα ήθη, τα έθιμα, τη γλώσσα και την κοινωνική δομή.
Η ανεξαρτησία του Μαρόκο το 1956 εγκαθίδρυσε στη χώρα τη χρήση των Αραβικών και των Γαλλικών παραγκωνίζοντας τους Βέρβερους από τη δημόσια ζωή δημιουργώντας ανταγωνίστηκες σχέσεις με τους Αραβόφωνους. Ο συνεχής παραγκωνισμός τους οδήγησε την δεκαετία του ‘90 σε εντονότερες διεκδικήσεις ωθώντας το Βασιλιά Hassan ΙΙ στην εισαγωγή των βερβερικών στις πρώτες τάξεις του εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας. Από το 2000 και ύστερα με την άνοδο στο θρόνο του προοδευτικού Βασιλιά MohamedVI και στην προσπάθεια του να εκδημοκρατίσει πτυχές της πολιτικής ζωής της χώρας συμπεριέλαβε μεταρρυθμίσεις σχετικές με την ενσωμάτωση των Βέρβερων.
Στις 25 Ιανουαρίου του 2022, ο αρχηγός της κυβέρνησης του Μαρόκο ανακοίνωσε τη νέα συνεργασία μεταξύ του Υπουργείου Δικαιοσύνης και του Βερβερικού Βασιλικού Ινστιτούτου Πολιτισμού για τη μετάφραση δικαστικών και διοικητών εγγράφων στη βερβερική γλώσσα κι αντίστροφα. Έτσι, η ενσωμάτωση της γλώσσας σε όλες τις πτυχές της ζωής στο Μαρόκο καθιστά τους Βέρβερους ισότιμα μέλη της κοινωνίας σε πολιτιστικό, εκπαιδευτικό, δικαστικό και διοικητικό επίπεδο. Η επίσημη αναγνώριση της γλώσσας στις διοικητικές και δικαστικές πράξεις του Βασιλείου από πλευράς κυβέρνησης συνιστά υπόδειγμα πολιτιστικής διπλωματίας με εσωτερικό και διεθνές αντίκτυπο, προάγοντας τη χώρα σε πρεσβευτή της ειρηνικής επίλυσης των εθνολογικών διαφορών, με όχημα την κατανόηση, την αναγνώριση και την κοινή πρόοδο. Έτσι, η μόνο ομιλούμενη, μη-αναγνωρίσιμη βερβερική γλώσσα μετατρέπεται σε μία αναγνωρισμένη, γραπτή γλώσσα λειτουργώντας ως πολιτιστικός διπλωμάτης, συμπληρώνοντας τις προσπάθειες του Μαρόκο να αναδειχθεί σε μία προοδευτική δημοκρατική αραβική χώρα που κοιτάζει το μέλλον ως ενεργό μέλος της διεθνούς κοινότητας.
Δημήτρης Λύτρας
Πηγές:
https://www.britannica.com/topic/Amazigh-languages#ref1023745
MohaEnnaji, “Recognizing the Berber Language in Morocco: A step for Democratization”, 2019. Available at:https://www.jstor.org/stable/43773631?read-now=1&seq=6#page_scan_tab_contents