Το πρώτο στοιχείο που ενδεχομένως να γνωρίζει ένας φιλότεχνος άνθρωπος για τη Νορβηγία, πέρα από τη βόρεια τοποθεσία και την ξεχωριστή της νοοτροπία, είναι η εξέχουσα θέση της στον χώρο του πολιτισμού. Όπως όλες οι σκανδιναβικές χώρες, η Νορβηγία έχει επιδείξει αξιόλογη προσπάθεια, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, στον τομέα της πολιτιστικής της διπλωματίας, της προώθησης δηλαδή της εικόνας της χώρας στο εξωτερικό. Εκτός από τα φιόρδ και το νορβηγικό σολομό που έχουν διαχρονική απόηχηση, η χώρα έχει επιδοθεί και στην σύνδεση της με σημαίνοντα ονόματα, λαμβάνοντας πρωτοβουλίες για την ανάδειξη και τον εορτασμό τους, με στόχο τη διεξαγωγή διαλόγου με χώρες του εξωτερικού αλλά και τη διαφήμισή της.
Κλασσικό παράδειγμα αποτελεί και ο πασίγνωστος θεατρικός συγγραφέας και σκηνοθέτης Χένρικ Ίψεν. Ο καλλιτέχνης γεννήθηκε το 1828 στο Σίεν, μια μικρή πόλη της Νορβηγίας και πέθανε το 1906 στο Όσλο. Θεωρείται πλέον από τους πιο σπουδαίους δραματουργούς και σκηνοθέτες του κόσμου ενώ η γέννηση του γιορτάζεται σε περισσότερες από μια χώρες. Παρά την δύσκολη παιδική του ηλικία, ο Ίψεν κατόρθωσε να ξεχωρίσει στον κόσμο του θεάτρου, εργαζόμενος πρώτα σε ένα θέατρο στη Νορβηγία, ενώ στη συνέχεια με υποτροφία που έλαβε, ταξίδεψε στην Ευρώπη για να μελετήσει θέατρο και λογοτεχνία, φέρνοντας λίγο αργότερα επανάσταση στη τέχνη του.
Ενώ στην αρχή πειραματιζόταν με τα υπάρχοντα καλλιτεχνικά στοιχεία, ο Ίψεν πραγματοποίησε τομή στην ιστορία του θεάτρου. Το επίκεντρο πλέον στα έργα του ήταν η υποκρισία της αστικής τάξης και τα προβλήματα της κοινωνίας και του ατόμου, παρουσιαζόμενα μέσα από μοντέρνα έργα τα οποία προκάλεσαν τον θαυμασμό αλλά και την κριτική, τόσο από τους καλλιτεχνικούς όσο και από τους πολιτικούς κύκλους. Σημασία για τον Ίψεν δεν είχε μια παθητική απεικόνιση της πραγματικότητας ή ακόμα μια ειδυλλιακή παρουσίαση του κόσμου, αλλά η ψυχοσύνθεση του ανθρώπου, οι εμμονές και τα ζητήματα του χαρακτήρα. Σε πολύ γνωστά του έργα, όπως «Οι βρικόλακες», «Το κουκλόσπιτο» και «Ο εχθρός του λαού», δέχθηκε έντονες επικρίσεις, λόγω της αρνητικής του στάσης απέναντι σε πατροπαράδοτες αξίες και συνήθειες.
Επίσης, σε έργα όπως «Το κουκλόσπιτο» ή «Η Κυρά της Θάλασσας», δίνει μοναδική ταυτότητα στο γυναικείο δράμα, απεικονίζοντας τις ηρωίδες ως ανήσυχες, ανυπότακτες και με έντονη ανάγκη να ξεφύγουν από την προκαθορισμένη τους μοίρα, σοκάροντας τα δεδομένα της εποχής. Τίποτε όμως δεν μπόρεσε να σταματήσει τον καλλιτέχνη από το να δημιουργεί. Εκτός από την υγεία του. Καταπονημένος και απομακρυσμένος πια από τα θέατρα, ο Ίψεν θα πεθάνει στο Όσλο το 1906, εισάγοντας τον ρεαλισμό στο θέατρο και αφήνοντας πίσω ανεξίτηλο το έργο του.
Φυσικά, η μνήμη του διατηρείται έως σήμερα ζωντανή, τόσο στην καλλιτεχνική όσο και στη διεθνή σκηνή. Η Νορβηγία παράλληλα κατάφερε να προωθήσει την εικόνα και την κουλτούρα της μέσω του δραματουργού. Εκατό χρόνια μετά το θάνατο του, η Νορβηγία μετονόμασε το 2006 ως η Χρονιά του Ίψεν (Ibsen Year) και διοργάνωσε έναν από τους μεγαλύτερους καλλιτεχνικούς εορτασμούς, τόσο στη Σκανδιναβία, όσο και την Ευρώπη, για τα δεδομένα της εποχής. Η διοργάνωση συμπεριελάμβανε 8.059 διαφορετικά events, σε 83 χώρες, με ιστοσελίδες μεταφρασμένες σε 19 γλώσσες. Αναπαραστάσεις της ζωής και του έργου του καλλιτέχνη πραγματοποιήθηκαν σε θέατρα, σκηνές, σινεμά, ενώ η τεχνοτροπία του αναλύθηκε σε χιλιάδες προγράμματα, σεμινάρια και συμβούλια. Πήραν μέρος όλες οι σκανδιναβικές χώρες και τα κράτη της Ευρώπης και του κόσμου, προσφέροντας τις βιβλιοθήκες τους ως χώρους παρουσίασης. Στο Όσλο πραγματοποιήθηκε γκαλά, ενώ ακόμα και στην Αίγυπτο έγινε αντίστοιχος εορτασμός με τις βασιλικές οικογένειες να δίνουν το παρόν.
Ο εορτασμός της επετείου του θανάτου του Ίψεν κόστισε περίπου 70 εκατομμύρια νορβηγικές κορώνες και η προετοιμασία του ξεκίνησε από το 1997. Ο λεπτομερής σχεδιασμός και η πομπώδης εορτή για τον Ίψεν, δεν μπορεί παρά να αποτελεί μια πράξη νορβηγικής πολιτιστικής διπλωματίας. Πέρα από την υπογράμμιση της συνεισφοράς του έργου του Ίψεν στη μοντέρνα τέχνη, η Νορβηγία κατάφερε τόσο να δημιουργήσει έναν καλλιτεχνικό διάλογο γύρω από τον καλλιτέχνη, όσο και να συνδέσει το όνομα της Νορβηγίας με την κουλτούρα και την τέχνη, προσελκύοντας παράλληλα και το ενδιαφέρον χωρών του εξωτερικού. Εορτασμοί για τον Ίψεν άρχισαν να πραγματοποιούνται ετησίως και σε άλλες πόλεις, όπως για παράδειγμα στο Λονδίνο, ενώ και πολλές χώρες ενδιαφέρθηκαν για το έργο του, όσο και για την χώρα από την οποία προήλθε, δίνοντας σημαντική ώθηση στο nation brand της Νορβηγίας.
ΡΑΠΤΗ ΣΤΥΛΙΑΝΗ
ΠΗΓΕΣ:
https://www.cbc.ca/news/entertainment/norway-begins-its-year-of-ibsen-1.617108
https://www.studysmarter.co.uk/explanations/english-literature/american-drama/henrik-ibsen/
Στεφανία Θεοδώρα Πόπα (2015), Norway’s Public and cultural diplomacy, journal of Global Politics and Current Diplomacy, Centre of Europa Dialogue and Cultural Diplomacy, σ. 48.