Η ήπια ισχύς (soft power), μια έννοια που αναπτύχθηκε από τον καθηγητή Joseph Nye, καταδεικνύει την ικανότητα που διαθέτει μια χώρα να χρησιμοποιήσει την ελκυστικότητά της ως εργαλείο πειθούς και επίτευξης στόχων, εν αντιθέσει με τη σκληρή δύναμη (hard power) που προσφεύγει στον εξαναγκασμό και τη χρήση βίας. Οι χώρες κατατάσσονται αξιολογικά σύμφωνα με το πρότυπο της κυβέρνησής τους, τις διπλωματικές υποδομές τους, την πολιτιστική παραγωγή τους, την ικανότητα για εκπαίδευση και προσέλκυση επιχειρήσεων και συνεπώς κατά πόσο μπορούν να επηρεάσουν το παγκόσμιο γίγνεσθαι.
Μια ευρεία ποικιλία φορέων ήπιας ισχύος παίζουν σημαίνοντα ρόλο στην πολιτιστική ανάπτυξη του τόπου μας, ακόμη κι αν δεν γίνεται εμφανές με την πρώτη ματιά. Από ζητήματα γλωσσικής εκμάθησης μέχρι την προετοιμασία και την διοργάνωση μεγάλων θεατρικών ή μουσικών παραστάσεων και από την υποστήριξη ενός μεγάλου συνεδρίου ή μιας αναδρομικής έκθεσης μέχρι τη μετάφραση σημαντικών ιστορικών και λογοτεχνικών κειμένων. Παράλληλα, οι φορείς αυτοί καταφέρνουν μέσα από την ευαίσθητη οδό της πολιτιστικής διείσδυσης να δημιουργήσουν τις κατάλληλες βάσεις για περαιτέρω σύσφιξη των διπλωματικών σχέσεων με την Ελλάδα και σε τομείς πέρα από τον πολιτισμό.
Ας πάρουμε ως παράδειγμα την Αυστραλία. Η δυναμική παρουσία της ελληνικής ομογένειας εκεί εκφράζεται μέσα από τη λειτουργία κοινοτήτων και πλειάδας συλλόγων και σωματείων. Επιπλέον, επισημαίνεται η λειτουργία ευάριθμων ελληνικών ΜΜΕ, έντυπων και ραδιοφωνικών. Η παρουσία ομογενών πανεπιστημιακών, δημοσιογράφων, καλλιτεχνών, επιστημόνων και επιχειρηματιών αναδεικνύει το σφρίγος του επιτόπιου ελληνισμού σε κάθε γωνιά της χώρας, σε όλα τα επίπεδα. Ειδικότερα, η πολιτιστική, μορφωτική και εκπαιδευτική συνεργασία Ελλάδας-Αυστραλίας εδράζεται στη Μορφωτική Συμφωνία που υπεγράφη στην Καμπέρα το 1979, η οποία αναφέρεται σε θέματα παιδείας, διευκόλυνσης της διδασκαλίας της ελληνικής και αγγλικής γλώσσας, πολιτισμού, αθλητισμού και συνεργασίας των ΜΜΕ των δυο χωρών.
Η καλλιέργεια της ελληνικής γλώσσας αποτελεί κορυφαία στόχευση και προτεραιότητα. Στο πλαίσιο αυτό, το 2012 επιτεύχθηκε ο στόχος της συμπερίληψης της εκμάθησης της ελληνικής ως ξένης γλώσσας, γεγονός που συνεπάγεται ότι θα μπορεί στο εξής να επιλέγεται και από μαθητές που δεν έχουν ήδη βασικές της γνώσεις. Η Αρχιεπισκοπή Αυστραλίας διαδραματίζει έναν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στον τομέα της εκπαίδευσης έχοντας την ευθύνη της λειτουργίας πολύ επιτυχημένων σχολείων, ενώ παράλληλα λειτουργούν έδρες και προγράμματα ελληνικών σπουδών σε πανεπιστήμια. Από την άλλη, στο πεδίο του αθλητισμού κυρίαρχο ρόλο έχει το άθλημα του ποδοσφαίρου. Ενδεικτικό είναι το γεγονός της ίδρυσης του ποδοσφαιρικού συλλόγου South Melbourne Hellas, ενός από τους δεκάδες πλέον με ελληνική καταγωγή, που εφάρμοσε μάλιστα ένα πρόγραμμα μεταγραφών Ελλήνων ποδοσφαιριστών από την Ελλάδα. Αξιοσημείωτο είναι ότι διοργανώνεται τουρνουά (Hellenic Cup), όπου συμμετέχουν όσοι ελληνικοί ομογενειακοί σύλλογοι επιθυμούν.
Η Ελλάδα διέθετε στο παρελθόν σημαντικό απόθεμα ήπιας ισχύος στο οποίο συνέβαλε ο αρχαίος πολιτισμός, το γεγονός ότι είχε ποιητές που είχαν τιμηθεί με Νόμπελ, συνθέτες με αναγνώριση, διάσημους τραγουδιστές, εφοπλιστές και αθλητές με διεθνή προβολή. Ήταν μια μικρή χώρα της Ευρώπης αλλά είχε διανοούμενους και επιχειρηματική δραστηριότητα που ξεπερνούσαν το μέγεθός της. Σήμερα ωστόσο είναι λιγότερο ελκυστική, αναδεικνύει έλλειμμα δημιουργικότητας και δυναμισμού. Πρόκειται ουσιαστικά για έλλειψη οργανωτικής και διοικητικής δομής σε συνδυασμό με την έλλειψη πολιτικής βούλησης που οδηγεί μοιραία και στην υποβάθμιση της συμβολής του πολιτισμού στο διπλωματικό ισοζύγιο. Μολαταύτα, ακόμη και τώρα η Ελλάδα μπορεί να ξεκινήσει και να αποκτήσει την κουλτούρα της ήπιας ισχύος και ταυτόχρονα να προβεί σε πολιτισμική αντεπίθεση στη διεθνή σκηνή.
Γιώργος Σταυρόπουλος
ΠΗΓΕΣ
Cognosco Team (2018, Μάρτιος 11). Έλληνες της Αυστραλίας: ένας επιτυχημένος ελληνικός κόσμος μακριά από την ελλαδική παρακμή. Ανακτήθηκε από: https://cognoscoteam.gr/%CE%BF%CE%B9
Κουτρουμάνης, Δ. (2016, Ιούνιος 4). Ο Πολιτισμός ως Παράγοντας Ισχύος του Ελληνισμού. Ανακτήθηκε από: https://www.linkedin.com/pulse/%CE%BF-D-koutroumanis
Εικόνα ανακτήθηκε από: https://asset.djbx.com/picture/0/s_2010252356289027882.jpg