Η Ελλάδα, ήδη από τις δεκαετίες του ’50 και του ’60, είχε αρχίσει να αποτελεί σημαντικό τουριστικό πόλο έλξης για μια σειρά άλλων ευρωπαϊκών κρατών. Η μεταπολεμική ευμάρεια και ανάπτυξη που γνώρισε το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Ευρώπης, είχαν καταστήσει πλέον τις διακοπές στο εγγύς εξωτερικό, όχι μια πολυτέλεια των πλουσίων, αλλά περισσότερο ένα απαραίτητο διάλειμμα για τον μέσο εργαζόμενο, κατά τους θερινούς μήνες. Από κοινού με την άνθιση της αεροπλοΐας, και την επακόλουθη βελτίωση της συνδεσιμότητας ευρωπαϊκού βορρά και νότου, η Ελλάδα, όπως και η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ιταλία, σταδιακά απέκτησαν ένα μεγάλο κοινό ξένων επισκεπτών. Φυσικά, αυτή η εξέλιξη δεν είχε έρθει και χωρίς τα προβλήματα της. Στην Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ελλάδα, για παράδειγμα, η ύπαρξη μη δημοκρατικών καθεστώτων εκείνη την περίοδο, φαίνεται ότι επηρέασε σημαντικά την κοινή γνώμη των ολοένα και πιο φιλελεύθερων κοινωνιών της Δυτικής Ευρώπης, και μείωσε σε έναν βαθμό την τουριστική κίνηση. Αυτό, ωστόσο, δεν απέτρεψε εν συνόλω την μακροπρόθεσμη έκρηξη της τουριστικής βιομηχανίας στην ευρωπαϊκή ακτή της Μεσογείου.
Στην Ελλάδα, περιοχές όπως η Κέρκυρα, η Κρήτη και η Ρόδος εξελίχθηκαν από πολύ νωρίς σε κορυφαίους προορισμούς για τους Ευρωπαίους επισκέπτες, και κατά τις δεκαετίες του ’70 και του ’80 αποτελούσαν τις ναυαρχίδες του ελληνικού τουριστικού σχεδιασμού, ξεπερνώντας σε επισκέπτες τις τότε αναδυόμενες Μύκονο και Σαντορίνη. Κατά την συγκεκριμένη χρονική περίοδο, λοιπόν, παρατηρείται και η ανάδυση της νορβηγικής τουριστικής παρουσίας στην ελληνική επικράτεια. Σε αντίθεση με τους πιο εύρωστους οικονομικά Σουηδούς, Βρετανούς, Γάλλους και Ολλανδούς, οι Νορβηγοί, λόγω ακριβώς της συγκριτικά ασθενέστερης οικονομικής τους δυνατότητας, αλλά και της σχετικής γεωγραφικής απομόνωσης της Νορβηγίας, δεν φαίνεται αρχικά να ταξιδεύουν ιδιαίτερα στην νότια Ευρώπη, αμέσως μετά το πέρας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η αλλαγή αυτής της κατάστασης ξεκινάει περίπου από τις αρχές της δεκαετίας του ’60, με τους πρώτους τουρίστες από την χώρα να παραθερίζουν στην Ισπανία του Φράνκο, και στην συνέχεια να κατευθύνονται προς την Ελλάδα και τα υπόλοιπα κράτη του Νότου. Κατόπιν μάλιστα την συστηματική αξιοποίηση των φυσικών πόρων της χώρας, στις αρχές της δεκαετίας του ’70, και τον επακόλουθο ραγδαίο πλουτισμό των Νορβηγών, αυτή η τουριστική κίνηση προς τον νότο, απέκτησε έναν βαθύτερο πολιτιστικό χαρακτήρα, στην συνείδηση των απλών ανθρώπων. Κάτι τέτοιο γίνεται εύκολα αντιληπτό και από την υιοθέτηση μιας νέας λέξης, εκείνη την εποχή, με την οποία η νορβηγική γλώσσα περιέγραφε ευρύτερα όλες τις θερμές περιοχές παραθερισμού: ‘Syden’.
Ο όρος προέρχεται από μια πιο καθαρευουσιάνικη και γερμανικής καταγωγής λέξη για τον ‘νότο’ (‘syd’), η οποία χρησιμοποιείται παράλληλα με την κανονική λέξη για το συγκεκριμένο σημείο του ορίζοντα (‘sør’). Οι Νορβηγοί, με τον όρο Syden περιγράφουν τα νησιά και τις ακτές της Μεσογείου, στα οποία υπάρχει φθηνό αλκόολ, φθηνά τσιγάρα, ζέστη, ανοικτοί άνθρωποι και λιγότεροι κανόνες. Από την δεκαετία του ’70 και μετά, η Syden επομένως, χρησιμεύει ως ένας μοχλός αποσυμπίεσης της νορβηγικής κοινωνίας, από την κατάθλιψη του κλίματος και την ασφυκτική κουλτούρα του προτεσταντικού τρόπου ζωής. Έτσι, για μερικές εβδομάδες συνήθως, ο μέσος Νορβηγός επιλέγει συστηματικά να καταφύγει στις φιλόξενες παρυφές της ευρωπαϊκής ηπείρου, και να βιώσει την αίσθηση της απόλυτης ελευθεριακότητας που (για τα νορβηγικά δεδομένα τουλάχιστον), η νοτιοευρωπαϊκή πραγματικότητα εκπροσωπεί.
Δεν είναι καθόλου τυχαία άλλωστε, η σταθερή σύναψη σχέσεων (μικρής ή μεγάλης διάρκειας) κατά τους θερινούς μήνες, ανάμεσα σε άτομα νορβηγικής και ελληνικής καταγωγής. Η εξωτικοποίηση των Νοτιοευρωπαίων, ως πιο χαλαρών, και ελαφρώς πιο πρωτόγονων, βεβαίως, έχει αλλάξει τις τελευταίες δεκαετίες, και δοκιμάστηκε ιδιαίτερα, κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης, όταν άλλου τύπου αρνητικά στερεότυπα άρχισαν να εμφανίζονται στην επιφάνεια. Ωστόσο, κλείνοντας, θα πρέπει να τονιστεί, ότι οι πραγματικές (και ομολογουμένως τεράστιες) διαφορές μεταξύ της Νορβηγίας και της Ελλάδας, δεν αποτέλεσαν σε καμία περίπτωση εμπόδια, αλλά ευκαιρίες για πολιτιστικές συνεργασίες και ανταλλαγές. Έτσι, παρά τα προβλήματα – όπως, μεταξύ άλλων, η υπέρμετρη κατανάλωση αλκοόλ από τους λαούς της Σκανδιναβίας στα ελληνικά μπαρ – η Νορβηγία εξακολουθεί να αποτελεί μέχρι και σήμερα έναν από τους πιο πιστούς συμμάχους για τον ελληνικό τουρισμό…
Νίκος Διονυυσάτος
Πηγές:
– Where Exactly is Syden? Norwegians’ Favourite Holiday Destinations – Life in Norway
www.lifeinnorway.net/where-is-syden/
– Where on Earth is Syden? – A Frog in the Fjord
afroginthefjord.com/2014/05/30/hvor-i-helvete-er-syden/
– Syden – The Cambridge Dictionary
https://dictionary.cambridge.org/dictionary/norwegian-english/syden
– Syden – Språkrådet
https://www.sprakradet.no/Vi-og-vart/hva-skjer/Aktuelt-ord/syden/
– Hva kan du om Syden? – NRK
https://www.nrk.no/tromsogfinnmark/hva-kan-du-om-syden_-1.14557086