
Μνημεία των πεπραγμένων του ανθρώπου ανά τους αιώνες δεν αποτελούν μόνο τα υλικά κατάλοιπα, όπως ο Παρθενώνας ή το Ταζ Μαχάλ. Οι αξίες, οι γνώσεις και οτιδήποτε άλλο συνιστά αυτό που ονομάζουμε ανθρώπινος πολιτισμός, συγκεντρώ-
νονται στις εκατομμύρια σελίδες των βιβλίων που έχουν γραφτεί στο πέρασμα του ιστορικού ρου. Η οικουμενικού χαρακτήρα διάνοια, λοιπόν, δε θα μπορούσε να είναι ούτε διασκορπισμένη ούτε εκτεθειμένη στην συνεπαγόμενη φθορά του χρόνου. Ως εκ τούτου, οι βιβλιοθήκες είναι οι χώροι όπου μπορεί κάνεις να έρθει σε επαφή με την γνώση και τη σοφία που παρήγαγε η ανθρωπότητα. Και ποιος καλύτερος τόπος γνωριμίας από τη βιβλιοθήκη με τις πλέον αρχαιότερες και πλουσιότερες συλλογές άυλου πνευματικού υλικού στον κόσμο;
Η βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου Τρίνιτι στο Δουβλίνο μετρά ήδη 430 χρόνια ζωής και αποτελεί την μεγαλύτερη στην Ιρλανδία. Το κτίριο της συνιστά ιστορικό τοπόσημο για την πόλη του Δουβλίνου, καθώς λέγεται πως για τους γηγενείς είναι «το ωραιότερο δωμάτιο στην Ιρλανδία». Πόλος έλξης για εκατομμύρια τουρίστες ετησίως, η βιβλιοθήκη είναι δομημένη σε σχήμα θολωτό και η οροφή της έχει επενδυθεί από ξύλο. Ως σημαντικότερα βιβλία που έχει στην κατοχή της η βιβλιοθήκη του Τρίνιτι, αναφέρονται τα έργα του Χένρι Τζόουνς, «Βιβλίο του Κελ» και «Βιβλίο του Ντόρου». Βεβαίως και άλλα σπάνια χειρόγραφα, χάρτες, άρθρα και βιβλία βρίσκονται ανά δεκάδες χιλιάδες στα ράφια της βιβλιοθήκης, καθώς ήδη από το 1801 η βιβλιοθήκη έχει το νομικό δικαίωμα (Legal Deposit) να εξασφαλίζει δωρεάν ένα αντίτυπο κάθε βιβλίου που εκδίδεται στην Μεγάλη Βρετανία. Ως αποτέλεσμα αυτού του αχανούς πεδίου πληροφοριών και γνώσης, προέκυψαν προσωπικότητες οι οποίες διαπλάσθηκαν μορφωτικά και πνευματικά κάτω από την περιβόητη δρύινη οροφή του Τρίνιτι. Μερικές από αυτές τις προσωπικότητες είναι ο Όσκαρ Ουάιλντ, ο Σάμιουελ Μπέκετ, ο Μπράμ Στόκερ κ.α.
Η βιβλιοθήκη αυτή όμως είναι ένας ζωντανός οργανισμός και δεν επαναπαύεται στις δάφνες του ένδοξου παρελθόντος της. Ο καθορισμός του ρόλου που θα έχει η οντότητα αυτή στην κοινωνία του σήμερα, υπήρξε πιο αναγκαίος από ποτέ πριν λίγα χρόνια. Για τον λόγο αυτόν, το 2015 ξεκίνησε ένα φιλόδοξο πρόγραμμα, πρόθεση του οποίου είναι, όχι μόνο η απλή ψηφιοποίηση των έργων της βιβλιοθήκης, άλλα και πως η ίδια η βιβλιοθήκη μπορεί να μεταπηδήσει στον ψηφιακό κόσμο και από εκεί να επιτελέσει το έργο της. Θέτει ως στόχο την εναρμόνιση των διαφορετικών αναγκών που έχει ένας επισκέπτης της βιβλιοθήκης στον σύγχρονο κόσμο, τον τρόπο με τον οποίο διεξάγεται πλέον η μελέτη σε συνδυασμό με τα σύγχρονα μέσα, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να προσφέρει μια βιβλιοθήκη στην ακαδημαϊκή κοινότητα. Βεβαίως, όλη αυτή η διαδικασία ψηφιακού μετασχηματισμού επιχειρεί να ενισχύσει το ρόλο της βιβλιοθήκης ως τόπου συνεργασίας, δημιουργικής σκέψης και φαντασίας. Το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε το 2020, με τους σκοπούς και τις επιδιώξεις να συνεχίζουν να υφίστανται και μετά την ολοκλήρωσή του.
Ιδιαίτερη αναφορά αξίζει να γίνει στο Long Room Hub, το οποίο αποτελεί το σημείο εκείνο με την θολωτή ξύλινη οροφή, όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω. Το Long Room Hub είναι ένα από τα πιο σημαντικά ερευνητικά κέντρα για τις τέχνες και τις ανθρωπιστικές επιστήμες και συνεργάζεται με την βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου Trinity. Συνιστά έναν εκ των βασικότερων χρηματοδοτών της βιβλιοθήκης και έχει ενισχύσει τις δράσεις της, όπως και αυτή της ψηφιοποίησης. Το Long Room Hub ώθησε την βιβλιοθήκη να εγκαινιάσει το πρόγραμμα της ψηφιοποίησης των συλλογών και του ευρύτερου εναρμονισμού των υπηρεσιών της βιβλιοθήκης με τα νέα ψηφιακά μέσα. Προϊόν αυτής της διαδικασίας συγχρονισμού είναι και η τοποθέτηση προτομών τεσσάρων γυναικών που συνεισέφεραν τα μέγιστα στη πρόοδο των επιστημών, εισάγοντας συμβολικά την ιστορική βιβλιοθήκη στο σύγχρονο πλαίσιο που αποκαθιστά τον ρόλο της γυναίκας στην πρόοδο των επιστημών, εμπνέοντας έτσι και τις σύγχρονες γυναίκες.
Αναλογιζόμενος κανείς ότι γίνεται λόγος για έναν πανάρχαιο θεσμό, πιστεύει συγχρόνως ότι πρόκειται για κάτι το απαρχαιωμένο το οποίο δεν έχει θέση στον ψηφιακό κόσμο. Παρόλα αυτά, βιβλιοθήκες όπως αυτή του πανεπιστημίου Τρίνιτι, επαναπροσδιορίζουν τον όρο και ενισχύουν την διαχρονική αξία του θεσμού. Καταδεικνύουν τον σημαίνοντα ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η θερμοκοιτίδα
του ανθρώπινου λόγου, κρατώντας ‘’ζεστή” την γνώση για κάθε γενιά. Με αυτό τρόπο εξοπλίζει τους υπερασπιστές του πολιτισμού μιας κοινωνίας, επιτυγχάνοντας και η ίδια να διασφαλιστεί από εξωτερικούς κινδύνους αλλά και να ανυψωθεί. Στην περίπτωση της Ιρλανδίας, κάτι τέτοιο έχει σίγουρα επιτευχθεί.
Λεωνίδας Ποδιάς
Βιβλιογραφία:
- https://www.tcd.ie/library/about/strategy.php
- https://www.inspo.gr/worth-it/tesseris-gynaikeies-protomes-stin-istoriki-vivliothiki-toy-kolegioy-triniti-sto-doyvlino/1745/
- https://www.lifo.gr/culture/vivlio/i-bibliothiki-triniti-mia-apo-tis-oraioteres-toy-kosmoy-xeskonizetai-gia-ton-21o
- Η εικόνα ανακτήθηκε από: https://unsplash.com/photos/ORehLWGSZ4s