
Ο σύγχρονος ανθρώπινος πολιτισμός έχει δομηθεί πάνω στην ήδη υπάρχουσα γνώση που κληρονόμησε από τις προηγούμενες γενιές, παρέχοντας έτσι την βάση για την εξέλιξη μας σε κάθε πιθανό τομέα. Οι βιβλιοθήκες, μεταξύ άλλων, έχουν αναλάβει τον δύσκολο ρόλο της διαφύλαξης της γνώσης, ενώ παράλληλα επιτελούν και ποικίλες άλλες λειτουργίες. Ο στόχος του παρόντος άρθρου είναι να διαπιστωθεί αν στην Γεωργία, ο θεσμικός ρόλος της βιβλιοθήκης εμπεριέχει και στοιχεία πολιτιστικής διπλωματίας ή πρωτοβουλίες αντίστοιχου χαρακτήρα.
Για να εντοπιστούν όμως χαρακτηριστικά της λεγόμενης «Διπλωματίας των Βιβλιοθηκών», θα ήταν χρήσιμο να δοθεί πρώτα ένας ορισμός. Η Διπλωματία των Βιβλιοθηκών προωθεί την υπερεθνική κατανόηση μεταξύ των λαών, και στόχος της είναι ο επηρεασμός της διεθνούς πολιτικής μέσα από ιδιωτικούς, θεσμικούς, εθνικούς ή και υπερ-εθνικούς δρώντες. Αυτό επιτυγχάνεται όταν πόροι και προγράμματα των βιβλιοθηκών, αξιοποιούνται ως πολιτισμικοί διαμεσολαβητές, και δημιουργούν ένα πλαίσιο συνεργασίας και αλληλοκατανόησης ανάμεσα σε διαφορετικούς φορείς, θεσμούς και κοινότητες στη διεθνή σκηνή.
Αρχικά, είναι άξιο αναφοράς ότι οι βιβλιοθήκες στην Γεωργία, μέσα από ποικίλα εθνικά προγράμματα συνεργασίας αλλά και σεμιναρίων, έχουν δημιουργήσει ένα θεσμικό πλαίσιο διαμοιρασμού της γνώσης, τόσο διαδικτυακά όσο και επιτόπια, στο οποίο συμμετέχει το σύνολο των βιβλιοθηκών της χώρας και στο οποίο παρέχεται πρόσβαση σε κάθε ενδιαφερόμενο πολίτη, ακαδημαικό ή ξένο. Καίριο ρόλο για την ομαλή λειτουργία αυτών των προγραμμάτων διαδραματίζει η Μονάδα Εξυπηρέτησης Δημόσιων Βιβλιοθηκών της Γεωργίας, που σε συνεργασία με ακαδημαϊκά ιδρύματα παρέχει τις υπηρεσίες αυτές.
Ως προς το ζήτημα του διαμοιρασμού της γνώσης σε ένα υπερεθνικό επίπεδο, οι πρωτοβουλίες είναι εμφανείς και σημαντικές. Τόσο η Εθνική Κοινοβουλευτική Βιβλιοθήκη της Γεωργίας όσο και η Εθνική Επιστημονική Βιβλιοθήκη της Γεωργίας συμμετέχουν αμφότερες σε σχετικούς διεθνείς οργανισμούς και προγράμματα. Ξεκινώντας από την Κοινοβουλευτική Βιβλιοθήκη, ήδη από το 2020, και στο πλαίσιο της συμμετοχής της στην Διεθνή Ομοσπονδία Ενώσεων και Ιδρυμάτων Βιβλιοθηκών – IFLA-, έχει ξεκινήσει συνεργασίες με διάφορες ξένες πρεσβείες, με στόχο να δημιουργηθούν παραρτήματα βιβλιοθηκών της Γεωργίας στο εξωτερικό, αλλά και διεθνείς εκθέσεις και ανταλλαγές στο εσωτερικό. Μάλιστα, ένα πρόσφατο ενημερωτικό δελτίο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ενώσεων και Ιδρυμάτων Βιβλιοθηκών, παραθέτει τις συνεργασίες μεταξύ των βιβλιοθηκών που εδρεύουν στη Γεωργία και των ξένων πρεσβειών στη χώρα ως επιτυχημένες περιπτώσεις συνεργασίας ανάμεσα σε βιβλιοθήκες και διπλωματικές αντιπροσωπείες. Όπως αναφέρει και η ίδια η ΔΟΕΙΒ, αυτή η πρακτική αποτελεί την αφετηρία για «γεωργιανούς λογοτεχνικούς χώρους σε βιβλιοθήκες σε όλο τον κόσμο και ευκαιρίες συνεργασίας με γεωργιανούς συγγραφείς μέσω διπλωματικών δικτύων».
Σημαντικό επίσης παράδειγμα πολιτιστικής διπλωματίας είναι και η ενεργή συμμετοχή της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γεωργίας στο « European Open Association Cloud », το οποίο δημιουργήθηκε ήδη από το 2015. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με επιστημονικό χαρακτήρα, και στόχος του είναι να αποτελέσει μια διαδικτυακή βάση δεδομένων, που συνδέει ήδη υπάρχουσες και λειτουργικές πλατφόρμες σε μία ενιαία και μεγαλύτερη. Είναι εμφανές πως μια τέτοια πρωτοβουλία διευκολύνει σημαντικά τον διαμοιρασμό της γνώσης σε ένα διεθνές και διεπιστημονικό περιβάλλον. Είναι επίσης μια πρωτοβουλία που μπορεί να ενδυναμώσει και τις σχέσεις ανάμεσα στους συμβαλλόμενους φορείς και κατ επέκταση στα κράτη που κατά μια έννοια αντιπροσωπεύουν.
Συνοψίζοντας, μέσα από σημαντικές εθνικές πρακτικές, αλλά και την συμμετοχή σε διεθνείς πρωτοβουλίες, οι μεγαλύτερες βιβλιοθήκες στην Γεωργία έχουν καταφέρει να προωθήσουν αποτελεσματικά το έργο τους σε ένα διεθνές επίπεδο, να συσφίξουν τις σχέσεις τους με θεσμικά όργανα άλλων κρατών αλλά και με διακρατικές οντότητες, και να λειτουργήσουν εν τέλει ως πολιτιστικοί διαμεσολαβητές, δημιουργώντας ένα πλαίσιο συνεργασίας και ανταλλαγής γνώσης. Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι, όχι μόνο η διπλωματία των βιβλιοθηκών είναι μια υπαρκτή πρακτική στην Γεωργία, αλλά και ότι για τον σκοπό αυτό αξιοποιείται και ένα ήδη υπάρχον και πρωτοποριακό σύστημα βιβλιοθηκών στην χώρα.
Πεξομάτης Χρήστος Ραφαήλ
Βιβλιογραφία
National Science Library of Georgia – EOSC Association. (n.d.). EOSC Association. https://eosc.eu/practice/national-science-library-of-georgia/#:~:text=Currently%2C%20the%20National%20Science%20Library,than%20600%2C000%20are%20foreign%20publications.
Mariano, R. (2023). Understanding US library diplomacy practices in the 21st century. IFLA Journal, 50(2), 211–227. https://doi.org/10.1177/03400352231210543
Georgia Public Library Service | University System of Georgia. (n.d.). https://www.usg.edu/institutions/profile/georgia_public_library_service#:~:text=GPLS%20provides%20support%20services%20and,385%20branches%20across%20the%20state.
Georgia’s experience with library-embassy collaborations in international brief. (n.d.). https://agenda.ge/en/news/2020/1357#gsc.tab=0
Home | European Open Science Cloud – EU Node. (2024, November 14). https://open-science-cloud.ec.europa.eu/
Popescu, Iulia (27 September 2017). “What is the European Open Science Cloud?”. www.egi.eu. European Grid Infrastructure.
NPLG – General Information. (n.d.). https://www.nplg.gov.ge/eng/General_Information
Πηγή εικόνας: unsplash.com