
“Ένα από τα πιο απίστευτα πράγματα ήταν να βλέπεις ανθρώπους από κάθε χριστιανικό υπόβαθρο να συγκεντρώνονται. Πιστοί από διαφορετικά δόγματα άναβαν κεριά, έλεγαν προσευχές και μοιράζονταν αυτόν τον ιερό χώρο. Ένα τέλειο παράδειγμα θρησκευτικής ενότητας”.
-Ένας επισκέπτης-
Ο Πανάγιος Τάφος ή Ναός της Αναστάσεως του Κυρίου, είναι ο ιερότερος τόπος της Χριστιανοσύνης και αποτελεί όχι μόνο έναν θρησκευτικό χώρο, αλλά και ένα στρατηγικό εργαλείο πολιτιστικής διπλωματίας για το Ισραήλ. Η σημασία του ως παγκόσμιου θρησκευτικού κέντρου προσδίδει στο Ισραήλ ιδιαίτερο πλεονέκτημα στη διεθνή σκηνή, επιτρέποντάς του να διατηρεί στενούς δεσμούς με διάφορες χριστιανικές εκκλησίες και δόγματα.
Ο Πανάγιος Τάφος βρίσκεται στο κέντρο της Παλαιάς Ιερουσαλήμ. Πρόκειται για ένα πολυσύνθετο οικοδόμημα, του οποίου η ποικιλία αρχιτεκτονικών ρυθμών και οι αντιθέσεις μαρτυρούν την μακραίωνη και πολυτάραχη ιστορία του. Στο εσωτερικό του περιλαμβάνονται δύο κορυφαία προσκυνήματα: ο Γολγοθάς, τόπος της Σταύρωσης του Ιησού, και ο τάφος, όπου ετάφη και από όπου αναστήθηκε. Ο αρχικός ναός χτίστηκε τον 4ο αιώνα μ.Χ. από την Αγία Ελένη, μητέρα του αυτοκράτορα Μ.Κωνσταντίνου, καταστρέφοντας το ναό της θεάς Αφροδίτης που είχε χτιστεί στο σημείο από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Αδριανό. Το 614 καταστράφηκε από τους Πέρσες, αλλά ανοικοδομήθηκε από τον πατριάρχη Ιεροσολύμων Μόδεστο λίγα χρόνια αργότερα. Το 1009, ο χαλίφης Αλ-Χακίμ διέταξε την καταστροφή του, ωστόσο ο ναός αποκαταστάθηκε από τους Βυζαντινούς. Τον 12ο αιώνα, οι Σταυροφόροι ανέλαβαν τη συνολική ανοικοδόμησή του, ενώ η σημερινή του μορφή διαμορφώθηκε κυρίως μετά από ανακατασκευές το 1810. Το 1967, κατά τη διάρκεια του Πολέμου των Έξι Ημερών, το Ισραήλ κατέλαβε την Ανατολική Ιερουσαλήμ, όπου βρίσκεται ο ναός. Παρότι ανέλαβε τη διοίκηση της περιοχής, αποφάσισε να μην αλλάξει το status quo που ίσχυε από το 1852, επιτρέποντας στις χριστιανικές κοινότητες να συνεχίσουν να λειτουργούν όπως πριν. Ο ναός τελεί υπό τη διαχείριση διαφόρων χριστιανικών κοινοτήτων όπως: Ελληνορθόδοξων, Ρωμαιοκαθολικών, Αρμενίων, Σύριων και Κοπτών. Τη φροντίδα των ορθόδοξων ιερών προσκυνημάτων έχουν αναλάβει οι Έλληνες μοναχοί της Ιεράς Αγιοταφιτικής Αδελφότητας, που λειτουργεί υπό την αιγίδα του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων.
Το Ισραήλ, γνωρίζοντας την παγκόσμια σημασία του Παναγίου Τάφου, αξιοποιεί τη θέση του ως θεματοφύλακας αυτού του ιερού χώρου. Αν και ο ναός διοικείται από τις κυρίαρχες χριστιανικές κοινότητες, το Ισραήλ παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαχείριση και τη διατήρηση της τάξης στην περιοχή. Μέσω αυτής της στρατηγικής, η ισραηλινή κυβέρνηση ενισχύει τις σχέσεις της με τις χριστιανικές κοινότητες παγκοσμίως, χρησιμοποιώντας τον Πανάγιο Τάφο ως μέσο επικοινωνίας με κράτη και θρησκευτικούς θεσμούς. Το Ισραήλ επιδιώκει να κρατήσει ισορροπίες μεταξύ των διαφορετικών χριστιανικών δογμάτων, ώστε να διασφαλίζει τη στήριξή τους. Διατηρεί ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με το Βατικανό, την Ορθόδοξη Εκκλησία και τις Προτεσταντικές κοινότητες, καθώς οι χριστιανoί προσκυνητές συνιστούν ένα ισχυρό μέσο επιρροής. Παράλληλα, προσπαθεί να επιδείξει σεβασμό στις θρησκευτικές παραδόσεις και τη λειτουργία των εκκλησιών, αν και έχουν σημειωθεί περιστασιακές εντάσεις, ιδιαίτερα σε θέματα ιδιοκτησίας και πρόσβασης σε ιερούς χώρους. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της πολιτικής είναι η διαχείριση των θρησκευτικών γιορτών. Το Ισραήλ συχνά συνεργάζεται με τις χριστιανικές εκκλησίες για τη διευκόλυνση μεγάλων τελετών, όπως η Τελετή του Αγίου Φωτός, διατηρώντας την εικόνα ενός κράτους που προστατεύει τις θρησκευτικές παραδόσεις.
Ο Πανάγιος Τάφος είναι ένας από τους σημαντικότερους προορισμούς θρησκευτικού τουρισμού στον κόσμο. Κάθε χρόνο, εκατομμύρια προσκυνητές επισκέπτονται την Ιερουσαλήμ για να δουν από κοντά τον τόπο της Σταύρωσης και της Ανάστασης του Ιησού Χριστού. Αυτή η συνεχής ροή τουριστών παρέχει στο Ισραήλ σημαντικά οικονομικά οφέλη, καθώς η πόλη της Ιερουσαλήμ εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα έσοδα του θρησκευτικού τουρισμού. Παράλληλα, η τουριστική εκμετάλλευση του Παναγίου Τάφου ενισχύει την πολιτιστική επιρροή του Ισραήλ. Η χώρα χρησιμοποιεί το αφήγημα της προστασίας των Ιερών Τόπων για να παρουσιάσει τον εαυτό της ως έναν σταθερό διαχειριστή των μνημείων θρησκευτικής κληρονομιάς, αποσπώντας έτσι διεθνή αναγνώριση και νομιμοποίηση.
Η διαχείριση του Παναγίου Τάφου αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο πολιτιστικής διπλωματίας για το Ισραήλ. Μέσω των σχέσεών του με τις χριστιανικές εκκλησίες και της εκμετάλλευσης του θρησκευτικού τουρισμού, το Ισραήλ ενισχύει τη θέση του στη διεθνή σκηνή. Παρά τις εντάσεις που προκύπτουν κατά καιρούς, η χώρα συνεχίζει να χρησιμοποιεί τον ιερό αυτόν τόπο ως γέφυρα επικοινωνίας και στρατηγικό μέσο επιρροής.
Παπαδόπουλος Γεώργιος
Βιβλιογραφία
- Γλεούδη, Γ.,(19 Απριλίου 2020), Ο Πανίερος Ναός της Αναστάσεως: Ο “Ομφαλός” της Γης. Ανακτήθηκε από: https://www.huffingtonpost.gr/entry/o-panieros-naos-tes-anastaseos-o-omfalos-tes-yes_gr_5e98cfc4c5b6ead1400a0f73
- Bandini, Μ., (24 Μαρτίου 2024), What is the ‘Status Quo’ that governs some of Jerusalem’s holiest sites? Ανακτήθηκε από: https://www.catholicnewsagency.com/news/257157/what-is-the-status-quo-that-governs-some-of-jerusalems-holiest-sites
- Encyclopedia Britannica (8 Φεβρουαρίου 2025), Church of the Holy Sepulchre. Ανακτήθηκε από: https://www.britannica.com/place/Holy-Sepulchre
- Jerusalem Post, (6 Μαίου 2024), Thousands celebrate the Holy Fire at the Church of the Holy Sepulcher. Ανακτήθηκε από: https://www.jpost.com/christianworld/article-800021
- Jews Virtual Library, Jerusalem Archaeological Sites: The Church of the Holy Sepulcher. Ανακτήθηκε από: https://www.jewishvirtuallibrary.org/the-church-of-the-holy-sepulcher
- Visitor Experiences at the Church of the Holy Sepulchre, (16 Οκτωβρίου 2023). Ανακτήθηκε από: https://thechurchoftheholysepulchre.com/experiences-at-the-church-of-the-holy-sepulchre/
Πηγή εικόνας