Ως πολιτισμός μπορεί να περιγραφεί ο τρόπος ζωής μιας δεδομένης ομάδας ή κοινότητας που περιλαμβάνει τη γλώσσα, τα σύμβολα, τις παραδόσεις, τη θρησκεία και άλλα στοιχεία μιας κοινωνίας. Αποτελείται από πεποιθήσεις και αξίες που μοιράζονται και μεταβιβάζονται από μια ομάδα σε μια άλλη μέσω της επικοινωνίας και της αναπαραγωγής. Με αυτόν τον τρόπο η γλώσσα γίνεται ουσιαστικό στοιχείο ταυτότητας μιας χώρας που διακρίνει τις ομάδες μέσω των δικών τους διαλέκτων ή προφορών.
Η ελληνική γλώσσα αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα συστατικά της πολιτιστικής ταυτότητας της Κύπρου. H γλώσσα αυτή όχι μόνο διατηρεί την ιστορικότητα και τις παραδόσεις του λαού, αλλά λειτουργεί και ως συνδετικός κρίκος με την ευρύτερη ελληνική κληρονομιά. Επειδή κάθε κοινωνία του κόσμου έχει τη δική της γλώσσα, υπάρχουν ιδιαίτερες λέξεις ή φράσεις που δείχνουν την κουλτούρα της και επομένως την κάνουν να ξεχωρίζει. Αυτό αντικατοπτρίζει τον πολιτισμό των Κυπρίων και περιγράφει την πολιτισμική μοναδικότητα σκέψεων, πεποιθήσεων, τραγουδιών, παραμυθιών και ιστοριών.
Από τις απαρχές της, η ελληνική γλώσσα υπήρξε διασπασμένη σε επιμέρους διαλέκτους και χρησιμοποιήθηκε από Έλληνες και ξένους από τα ελληνίζοντα κράτη. Η κυπριακή διάλεκτος ανήκει στις νοτιοανατολικές διαλέκτους της νέας ελληνικής γλώσσας και έχει τις ρίζες της ιδιαίτερα στην Ελληνιστική Κοινή. Δεν έχει όμως την ίδια προφορά που χρησιμοποιείται στην Ελλάδα. Παρ’ όλα αυτά, η κυπριακή διάλεκτος συνεχίζει να αποτελεί μια ζωντανή και δυναμική μορφή της νέας ελληνικής γλώσσας.
Τα κυπριακά είναι μοναδικά όσον αφορά τον γραπτό λόγο και την προφορά. Αυτό συμβαίνει λόγω ιστορικών επιρροών, γεωγραφικής τοποθεσίας του νησιού, κοινωνικο-πολιτιστικών παραγόντων. Οι παραδόσεις της Κύπρου, τα δημοτικά τραγούδια και η τοπική λογοτεχνία έχουν αναπτύξει την γλωσσική ταυτότητα του ανατολικότερου νησιού της Μεσογείου και συνέβαλαν στη διαμόρφωση της κυπριακής διαλέκτου ως μιας ξεχωριστής παραλλαγής της ελληνικής γλώσσας. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου η κυπριακή χρησιμοποιείται στη δημόσια σφαίρα όπως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στο θέατρο, στις τηλεοπτικές σειρές, σε διαμαρτυρίες και στην κοινωνική κριτική.
Η σχέση μεταξύ της κυπριακής και της ελληνικής γλώσσας σε πολιτιστικό επίπεδο είναι μια σχέση αμοιβαίου σεβασμού. Η ελληνική κυπριακή γλώσσα έχει τα δικά της ακούσματα όπως ο ήχος “τζ” (τζαμέ, τζαι), το τελικό νι (-ν) και η “ανάποδη” σύνταξη. Αυτά τα στοιχεία διατηρούν τη μοναδικότητα και την ταυτότητα της γλώσσας και την κάνουν να ξεχωρίζει από τη σύγχρονη ελληνική. Παρόλο που η κυπριακή διάλεκτος χρησιμοποιείται στην καθημερινή ομιλία, στην εκπαίδευση και στη δημόσια διοίκηση, η ελληνική είναι υποχρεωτική και δείχνει την ιστορική επιρροή της Ελλάδας στην Κύπρο.
Ακόμα και αν υπάρχουν διαφορές μεταξύ του τρόπου που χρησιμοποιείται η ελληνική γλώσσα στο γραπτό και στο δημόσιο λόγο σε σύγκριση με την κυπριακή διάλεκτο καταδεικνύεται ότι η γλώσσα είναι κομμάτι πολιτισμού και έχει τη δική της ιδιαιτερότητα στο σύστημα αναπαράστασης και μετάδοσης από γενιά σε γενιά. Tο γεγονός ότι η Κύπρος και η Ελλάδα μοιράζονται την ίδια γλώσσα, αν και με διαφορετικό τρόπο, παρουσιάζει την εικόνα της Κύπρου στο εξωτερικό πιο κοντά στα ελληνικά πολιτιστικά στοιχεία και τον ελληνισμό. Για αυτό το λόγο υπάρχει η παρανόηση ότι η Κύπρος είναι ένα ελληνικό νησί που ανήκει στην Ελλάδα. Οι ομοιότητες και τα πολιτιστικά χαρακτηριστικά μπορούν να είναι ευεργετικά για τους τουρίστες που ενδιαφέρονται για τον ελληνικό πολιτισμό συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της οικονομίας και της εικόνας της Κύπρου στο εξωτερικό.
Ο ελληνικός χαρακτήρας του νησιού της Κύπρου είναι προφανής μέχρι σήμερα σε όλους τους τομείς της ζωής με ιδιαίτερη παρουσία στην τέχνη, την πνευματική παραγωγή, τη θρησκεία και τις παραδόσεις. Οι ομοιότητες της ελληνικής και της κυπριακής κουλτούρας κάνουν τις σχέσεις των δύο χωρών ακόμα πιο ενωτικές. Η γλώσσα επηρεάζει πολύ τις αλληλεπιδράσεις μας, οπότε όσο διατηρείται αυτή, υπάρχει και μια πολιτιστική ταυτότητα. Εξάλλου, η «κυπριακή ελληνική» παίζει σημαντικό ρόλο ως σύνδεσμος για τη διατήρηση των σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου, και επομένως διαμορφώνει τα ιδανικά και τις ταυτότητες τους.
Roic Denisa Sabrina
Βιβλιογραφία:
Ανδρέας Βοσκός, Διονύσης Γούτσος & Αμαλία Μόζερ “Η Ελληνική στην Κύπρο: Όψεις της γλώσσας και της κοινωνίας” Πανεπιστήμιο Αθηνών, 2010.
Μαριάννα Κατσογιάννου “Η ελληνική γλώσσα στην Κύπρο”, Πανεπιστήμιο Κύπρου, 2022.
Davies, William D., and Stanley Dubinsky. “Language and Cultural Identity: Language and Thought.” Chapter. In Language Conflict and Language Rights: Ethnolinguistic Perspectives on Human Conflict, 83–98. Cambridge: Cambridge University Press, 2018.
Hakemli Bilimsel Bildiriler , “The Relationship between Language, Culture, and Identity and their Influence on One Another” 4th International Conference: Teaching Foreign Languages and Linguistic Studies, Marmara University, December 2023: 3(3):https://pandilen.bartin.edu.tr/conference-book.html