
Η κυπριακή ναυτιλία έχει μακραίωνη ιστορία, με ρίζες που φτάνουν έως την αρχαιότητα, καθώς οι Κύπριοι φημίζονταν για τις ναυτικές τους ικανότητες. Το νησί αποτελούσε σημαντικό θαλάσσιο κόμβο στην Ανατολική Μεσόγειο, με τους Κύπριους να αξιοποιούν τη στρατηγική τους θέση και τα πλούσια φυσικά λιμάνια. Από την εποχή των Χετταίων, των Μυκηναίων και αργότερα των Φοινίκων και των Ελλήνων, η Κύπρος αναδείχθηκε σε κέντρο εμπορικών ανταλλαγών, εξάγοντας κυρίως χαλκό και εισάγοντας πολυτελή αγαθά. Τα κυπριακά πλοία διέσχιζαν την Ανατολική Μεσόγειο, φτάνοντας μέχρι τη Μικρά Ασία, την Αίγυπτο και την Ελλάδα. Η ναυτιλία συνέβαλε όχι μόνο στην οικονομική άνθηση, αλλά και στη διάδοση του κυπριακού πολιτισμού, καθιστώντας την Κύπρο γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ Ανατολής και Δύσης ήδη από την αρχαιότητα (Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, 1989).
Ως το τρίτο μεγαλύτερο νησί της Μεσογείου, αποτελεί ένα κράτος με έντονη θαλάσσια δραστηριότητα. Επιπλέον, κατέχει ευνοϊκή γεωγραφική θέση, καθώς βρίσκεται στο σταυροδρόμι Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής, γεγονός που της επιτρέπει την άμεση συνεργασία με τα κράτη των τριών ηπείρων. Διαθέτοντας ένα από τα μεγαλύτερα νηολόγια στον κόσμο, η Κύπρος αποτελεί πόλο έλξης για κορυφαίες ναυτιλιακές εταιρίες. Η κυπριακή σημαία είναι ιδιαίτερα δημοφιλής, χάρη στο ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς, αλλά και την απουσία γραφειοκρατίας (Υφυπουργείο Ναυτιλίας, 2022). Η κυπριακή σημαία βρίσκεται στη δέκατη θέση στη παγκόσμια κατάταξη και τρίτη στην ευρωπαϊκή. Η Κύπρος κατέχει την κορυφαία θέση στην Ευρώπη στον τομέα της πλοιοδιαχείρισης και συγκαταλέγεται δεύτερη παγκοσμίως, αποτελώντας έναν από τους σημαντικότερους ναυτιλιακούς κόμβους διεθνώς (Πιέρος, 2014: 12).
Η συμμετοχή της Κύπρου σε διεθνείς οργανισμούς όπως ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (IMO), ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας (ILO) και ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Θάλασσα (EMSA), ενισχύει το διεθνές της κύρος. Αξίζει επίσης να υπογραμμιστεί ότι η Κύπρος, ως μέλος του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού συμμετέχει ενεργά στις ρυθμιστικές διαδικασίες που αφορούν την ασφάλεια της ναυτιλίας και την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Πέρα από την ενεργή συμμετοχή στους διεθνείς οργανισμούς, η Κύπρος έχει συνάψει διμερείς συνεργασίες με στόχο την προώθηση φιλικών σχέσεων με τρίτες χώρες και τη διεύρυνση της συνεργασίας σε θέματα ναυτιλίας, με σκοπό την επίτευξη οικονομικών οφελών (Πιέρος, 2014: 16).
Πέρα από την ενεργή συμμετοχή σε παγκόσμιους οργανισμούς, η Κύπρος, μέσω των κρατικών και δημοσίων φορέων της, καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες για την ενίσχυση της εξωστρέφειας της, με στόχο την προσέλκυση ολοένα και περισσότερων επαγγελματιών της ναυτιλίας. Το διεθνές συνέδριο «Ναυτιλιακή Κύπρος» και το φόρουμ “Cyprus Shipping Forum” είναι δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα που ενισχύουν την εικόνα της χώρας ως παγκόσμιου παίκτη στον τομέα. Ειρήσθω εν παρόδω, το συνέδριο «Ναυτιλιακή Κύπρος» διεξάγεται κάθε δύο χρόνια από το Υφυπουργείο Ναυτιλίας σε συνεργασία με το Κυπριακό Ναυτιλιακό Επιμελητήριο και την Κυπριακή Ένωση Εφοπλιστών. Ιδρύθηκε το 1989 και έκτοτε, έχει εξελιχθεί σε ένα από τα πιο σημαντικά και με τη μεγαλύτερη συμμετοχή ναυτιλιακά συνέδρια παγκοσμίως. Στο συνέδριο παρουσιάζονται επίκαιρα ζητήματα της διεθνούς ναυτιλίας τα οποία στη συνέχεια συζητιούνται από τη διεθνή ναυτιλιακή κοινότητα, συμβάλλοντας έτσι στη διαμόρφωση υγιών και ισορροπημένων αποφάσεων για κρίσιμα ναυτιλιακά θέματα (Maritime Cyprus Conference, 2023).
Τις τελευταίες δεκαετίες, η Κύπρος έχει αποδείξει ουσιαστικά ότι είναι μια ανερχόμενη περιφερειακή δύναμη, ικανή να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο σε πολλούς διεθνείς τομείς. Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει επενδύσει τόσο στη παραδοσιακή, όσο και στη πολιτιστική διπλωματία με αποτέλεσμα να σημειώσει ραγδαία πρόοδο σε τομείς όπως οικονομία, διπλωματικές σχέσεις, πολιτισμός, παιδεία κ.ά. Η προσπάθεια αυτή, πλαισιώνεται και από ιδιωτικούς παράγοντες, των οποίων η συμβολή ενισχύει το έργο αυτό και συμβάλλει στην αξιοποίηση της «ήπιας ισχύος».
Σύμφωνα με τα προαναφερθέντα, η Κύπρος αποτελεί ένα σπουδαίο παράδειγμα σύγχρονης ναυτιλιακής δύναμης. Η αξιοποίηση της ναυτιλιακής παράδοσης και της ιστορίας του τόπου, εξυπηρετεί τα εμπορικά, οικονομικά, διπλωματικά και πολιτιστικά συμφέροντα της χώρας (Ελληνικό Ινστιτούτο Πολιτιστικής Διπλωματίας, χ.χ.). Παράλληλα, μέσω της διοργάνωσης των ναυτιλιακών συνεδρίων και fora η Κύπρος καθίσταται κέντρο διεθνούς διαλόγου προσελκύοντας νέες επενδύσεις και σοβαρές οικονομικές ευκαιρίες. Όλα αυτά συνθέτουν ένα ιδιαίτερα ευνοϊκό περιβάλλον για την περαιτέρω ανάπτυξη της κυπριακής ναυτιλίας και τη διεθνή της καταξίωση.
Τέλος, η ναυτιλία μπορεί να λειτουργήσει υπέρ ενός κράτους ακόμη και σε σοβαρά εθνικά ζητήματα. Η «θεωρία της ναυτικής ισχύος» (Sea Power Theory), σύμφωνα με τον A. Mahan (1890: 1660), υποστηρίζει ότι τα κράτη με ισχυρή ναυτιλία και εμπορικό στόλο αποκτούν διεθνή επιρροή και στρατηγικό πλεονέκτημα. Παράλληλα, σύμφωνα με τη θεωρία της αλληλεξάρτησης, μια ισχυρή ναυτιλία αυξάνει την εξάρτηση χωρών, από ένα ναυτιλιακά ισχυρό κράτος (Keohane, R., & Nye, J. 1977:158). Έτσι, η ναυτιλία δεν είναι απλώς ένας οικονομικός πυλώνας, αλλά ένας μηχανισμός ήπιας ισχύος (soft power), που στηρίζει τις διπλωματικές θέσεις ενός κράτους και δημιουργεί συνεργασίες που είναι ικανές να υποστηρίξουν τα εθνικά συμφέροντα.
Ιωάννης Σαρίδης
References
Ελληνικό Ινστιτούτο Πολιτιστικής Διπλωματίας. (χ.χ.). Διπλωματία της Θάλασσας. Ανακτήθηκε 15 Μαρτίου 2025, από helleniculturaldiplomacy.com: https://helleniculturaldiplomacy.com/%ce%b4%ce%b9%cf%80%ce%bb%cf%89%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%af%ce%b1-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%b8%ce%ac%ce%bb%ce%b1%cf%83%cf%83%ce%b1%cf%82/
Keohane, R., & Nye, J. (1977). Power and interdependence: World politics in transition. Brown: TBS The Book Service Ltd.
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια. (1989). Ναυτιλία και Κύπρος Η Ναυτιλία κατά την Αρχαιότητα. Ανακτήθηκε 21 Μαρτίου 2025, από www.polignosi.com: https://www.polignosi.com/cgibin/hweb?-A=49841&-V=limmata
Maritime Cyprus Conference. (2023). The “Maritime Cyprus” Conference. Ανακτήθηκε 19 Μαρτίου 2025, από maritimecyprus.dms.gov.cy: https://maritimecyprus.dms.gov.cy/index
Mahan, A. (1890). The influence of sea power upon history. Little: Brown and Company.ζ
Πιέρος, Λ. (2014). Η Κυπριακή ναυτιλία και στρατηγικές ανάπτξης (σ. 7). Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία, Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου, Λευκωσία. Ανακτήθηκε 19 Μαρτίου 2025, από https://kypseli.ouc.ac.cy/bitstream/handle/11128/1627/MBA-2014-00255.pdf?sequence=1&isAllowed=y
Υφυπουργείο Ναυτιλίας. (2022). ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2022. Ανακτήθηκε 15 Μαρτίου 2025,απόwww.gov.cy/media: https://www.gov.cy/media/sites/25/2024/05/%CE%95%CF%84%CE%AE%CF%83%CE%B9%CE%B1-%CE%88%CE%BA%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%B7-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%BF-%CE%AD%CF%84%CE%BF%CF%82-2022.pdf
Πηγή Εικόνας: https://www.pexels.com/el-gr/photo/799091/