Η Νορβηγία, όπως και η Ελλάδα, είναι μια χώρα πάντοτε προσανατολισμένη στην θάλασσα. Οι Νορβηγοί, από αρχαιοτάτων χρόνων, αντιλαμβανόμενοι ότι η ορεινή και παγωμένη επικράτειά τους, συχνά δεν μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες τους, εστίασαν στην ναυτιλία, το εμπόριο, όπως και τις επιδρομές σε άλλες περιοχές. Υπό τις συνθήκες αυτές γεννήθηκε, σύμφωνα με πολλούς ιστορικούς, και η εποχή των Βίκινγκς. Μια δημογραφική έκρηξη στην Σκανδιναβία, συνδυασμένη με μια σειρά μη παραγωγικών ετών για την ήδη περιορισμένη αγροτική παραγωγή, οδήγησε σε μείωση πόρων, και ώθησε τους εφευρετικούς βορειογερμανικούς λαούς στο να οργώσουν τις ανοικτές θάλασσες προς αναζήτηση πόρων. Αυτή η ιστορική συγκυρία ήταν το εναρκτήριο λάκτισμα, για την λαμπρή πορεία που έμελλε να ακολουθήσει η νορβηγική ναυτιλία κατά τους κατοπινούς αιώνες.
Μετά τον εκχριστιανισμό της Σκανδιναβίας, πριν από περίπου μια χιλιετία, οι Νορβηγοί φυσικά εγκατέλειψαν σταδιακά τις ληστρικές επιδρομές τους σε ξένες ακτές, και αφοσιώθηκαν περισσότερο στην δημιουργία ενός εμπορικού δικτύου που μετέφερε αγαθά και ιδέες από την Μέση Ανατολή και τον Καύκασο, μέχρι τον Καναδά και την Ιρλανδία. Αυτό ακριβώς το δίκτυο, με το πέρασμα των αιώνων, και έπειτα από ραγδαίες κοινωνικοπολιτικές αλλαγές στην Βόρεια Ευρώπη, θα οδηγούσε, το 1397 – εξαιτίας του εμπορικού ανταγωνισμού με την Χανσεατική Λίγκα – στην Ένωση του Κάλμαρ, στα πλαίσια της οποίας τα βασίλεια της Σουηδίας, της Δανίας και της Νορβηγίας, έγιναν ένα κράτος. Παραταύτα, η Ένωση θα αποδεικνυόταν ασταθής και τελικά θα διαλυόταν στο πρώτο μισό της δεκαετίας του 1520, με την επεισοδιακή αποχώρηση της Σουηδίας. Η εξέλιξη αυτή θα άφηνε μόνο τα βασίλεια της Δανίας και της Νορβηγίας σε καθεστώς ένωσης, μέχρι το τέλος των Ναπολεόντειων Πολέμων, κάτι που θα είχε καθοριστικότατο αντίκτυπο στο νορβηγικό ναυτιλιακό στερέωμα.
Από τον 16ο αιώνα και μετά, η Δανία επιδίωξε, όπως όλες οι αυτοκρατορίες στην Ευρώπη με πρόσβαση στις ανοικτές θάλασσες, να αποκτήσει τις δικές της αποικιακές κτήσεις. Aρχίζοντας από την Γροιλανδία, την Ισλανδία και τα Νησιά Φερόε, οι Δανοί στην συνέχεια προχώρησαν στην δημιουργία μιας διόλου ευκαταφρόνητης αυτοκρατορίας, με μικρές, αλλά κομβικές κτήσεις στα παράλια της Δυτικής Αφρικής και στην Καραϊβική. Κατά την διάρκεια ύπαρξης, λοιπόν, αυτής της αυτοκρατορίας, Δανέζικα καράβια (από κοινού με Νορβηγικά) μετέφεραν κι εκείνα Αφρικανούς σκλάβους μέσω του Ατλαντικού, προκειμένου να εργαστούν στις φυτείες του βασιλείου στον Νέο Κόσμο. Αυτή η πτυχή της Δανέζικης και Νορβηγικής ναυτιλιακής παράδοσης δεν είναι ιδιαίτερα γνωστή στο ευρύ κοινό σήμερα, ωστόσο εσχάτως έχει αρχίσει να αποτελεί αντικείμενο αξιόλογων ερευνών για τις ακαδημαϊκές κοινότητες στα δύο σκανδιναβικά κράτη. Κατά την διάρκεια της Δανικής επικυριαρχίας, επομένως, πολλοί Νορβηγοί πλούτισαν από το υπερπόντιο εμπόριο, κάτι που επακόλουθα, κατά τον 19ο αιώνα, θα οδηγούσε στην άνθιση της σύγχρονης νορβηγικής ναυσιπλοΐας.
Μετά την Συνθήκη του Κιέλου, το 1814, η Νορβηγία, θα περάσει στον έλεγχο της Σουηδίας, και προτού κερδίσει την πλήρη ανεξαρτησία της, το 1905, η ναυτιλία θα γινόταν ένα από τα κεντρικά πεδία πατριωτικής αντίστασης για τους διψασμένους για ελευθερία Νορβηγούς. Ένα από τα πρώτα ζητήματα που ενέσκηψε από την συμβίωση Νορβηγών και Σουηδών, ήταν η επιθυμία των πρώτων να ανεμίζουν την δική τους σημαία στα πλοία, και όχι αυτή της Σουηδικής Αυτοκρατορίας. Η διαμάχη για την σημαία που θα χρησιμοποιούσαν οι Νορβηγοί ναυτικοί θα κρατούσε για χρόνια και τελικώς θα διευθετούνταν μόλις την δεκαετία του 1890, όταν πια ήταν ξεκάθαρο ότι σύντομα θα ερχόταν η ώρα για την πραγματική χειραφέτηση του νορβηγικού έθνους. Μετά την ανεξαρτησία, τα καράβια, μαζί με τον αγροτικό τομέα, θα αποδεικνύονταν η κύρια πηγή εσόδων για την φτωχή νορβηγική οικονομία, μέχρι και την αξιοποίηση των φυσικών πόρων της χώρας την δεκαετία του ’70. Μάλιστα, κατά την κατοχή της Νορβηγίας από τους Ναζί, την περίοδο 1940-45, η διάσωση της νορβηγικής κυβέρνησης στην Μεγάλη Βρετανία, θα οδηγούσε στην αξιοποίηση από τους Συμμάχους του τότε μεγαλύτερου εμπορικού στόλου στον πλανήτη, ο οποίος ελεγχόταν από νορβηγικά συμφέροντα, παίζοντας καθοριστικό ρόλο στον αποκλεισμό της κατεχόμενης Ευρώπης από πόρους απαραίτητους για την γερμανική πολεμική μηχανή.
Αυτή η ηρωική υπηρεσία του νορβηγικού λαού, βεβαίως, δεν θα φθύρονταν μεταπολεμικά, και η νορβηγική ναυσιπλοΐα θα ενισχυόταν έτι περαιτέρω κατά τις δεκαετίες ανάπτυξης που θα χαρακτήριζαν το δεύτερο ήμισυ του 20ου αιώνα. Με αποτέλεσμα, σήμερα, η Νορβηγία, από κοινού με την εξίσου περιορισμένης γεωγραφικής έκτασης Ελλάδα, διαθέτει έναν από τους μεγαλύτερους εμπορικούς στόλους στην υφήλιο, διαδραματίζοντας τεράστιο ρόλο στην παγκόσμια διακίνηση αγαθών και τιμώντας την βαθιά σκανδιναβική παράδοση στην ναυτοσύνη.
Νίκος Διονυσάτος
Πηγές:
-Norway – a major shipping nation – Maritime Professionals
maritime-professionals.com/norway-a-major-shipping-nation/
-Shipping – Norwegian Maritime Authority
https://www.sdir.no/en/shipping/
-A Brief Introduction to Norwegian Shipping – Springer Link
https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-319-95639-8_1
-About the Norwegian Shipowners’ Association – Maritime Outlook 2023
https://www.rederi.no/globalassets/dokumenter/alle/rapporter/ref-konjunkturrapport23-eng-web.pdf
-The Ultimate Guide To Norway’s Maritime History – Travel and Leisure
https://www.travelandleisureasia.com/in/destinations/norways-maritime-history/