Η Μαρί Κιουρί – γεννηθείσα Μαρία Σκλοντόφσκα (Marie Curie/Maria Sklodowska)[1] – υπήρξε κορυφαία επιστήμονας, όντας και κάτοχος 2 Νόμπελ (Φυσικής και Χημείας), και συγκεκριμένα όντας η πρώτη γυναίκα που κέρδισε Νόμπελ και η μόνη επιστήμονας που έχει κερδίσει Νόμπελ σε 2 διαφορετικά πεδία, και είναι μία από τους πιο διάσημους Πολωνούς όλων των εποχών.
Γεννηθείσα στη Βαρσοβία το 1867, έλαβε τον βασικό κορμό της μόρφωσής της στη ρωσική γλώσσα, ως αποτέλεσμα μιας πολιτικής καταπίεσης που επέβαλε στα κατεχόμενα (τότε) πολωνικά εδάφη η Ρωσική Αυτοκρατορία, αντιδρώντας στην πολωνική εξέγερση του 1863-1864. Ωστόσο, εκτός από την επίσημη εκπαίδευσή της, η Μαρία Σκλοντόφσκα – Κιουρί έλαβε σημαντική εκπαίδευση και από τον δάσκαλο – πατέρα της, ο οποίος φρόντισε για την πολύπλευρη παιδεία της, αλλά και την ενστάλλαξη της πολωνικής παράδοσης στη νεαρή Μαρία. Το γεγονός αυτό αναδεικνύεται και ως υπόδειγμα της πολωνικής ανθεκτικότητας στις πολλαπλές κατοχές της χώρας από πολωνικούς θεσμούς και φορείς παγκοσμίως. Η ίδια η προσωπικότητα της Κιουρί δε, προβάλλεται και ως υπόδειγμα της πολωνικής επιστημοσύνης εν γένει.
Η ίδια η Μαρί Κιουρί φρόντισε να καταδείξει το δεσμό με την πατρίδα της Πολωνία, παρά το ότι έζησε μεγάλο μέρος της ζωής της εκτός αυτής, με την ίδρυση του Ινστιτούτου Ραδίου στη Βαρσοβία το 1925. Το Ινστιτούτο αργότερα μετονομάστηκε σε Ινστιτούτο Ογκολογίας Μαρία Σκλοντόφσκα – Κιουρί, και αποτελεί κληροδότημα της μεγάλης επιστήμονα στην πατρίδα της, ενώ αξιοποιείται δεόντως από τη χώρα στο πλαίσιο της επιστημονικής της διπλωματίας, είτε ως καθαυτός τόπος εκδηλώσεων και επιστημονικών συνάξεων, είτε και ως μέσο προβολής της επιστημονικής δεινότητας της Πολωνίας.
Επιπλέον των παραπάνω, η «βαριά κληρονομιά» της Μαρί Κιουρί αξιοποιείται από την Πολωνία και στο πλαίσιο πολλών εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών που τιτλοφορούνται με το όνομά της, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται από υποτροφίες ακαδημαϊκών προγραμμάτων και προγράμματα Master’s, ως και η ονοματοδοσία Πανεπιστημίου του Lublin με το ονοματεπώνυμό της. Η αξιοποίηση τέτοιων πρωτοβουλιών ως εργαλείο πολιτιστικής διπλωματίας καταφαίνεται ιδίως από το ομώνυμο πρόγραμμα χρηματοδότησης μεταδιδακτορικών ερευνών της Πολωνικής Ακαδημίας Επιστημών, το οποίο μάλιστα συγχρηματοδοτείται και από ευρωπαϊκούς πόρους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την αναγνωρισιμότητα και τη διεθνή προβολή του προγράμματος.
Στη γενέτειρα της Μαρί Κιουρί, τη Βαρσοβία, υπάρχει και το μουσείο που φέρει το όνομά της, το Maria Skłodowska-Curie Museum. Το μουσείο είναι αποκλειστικά αφιερωμένο στην Κιουρί και την κληρονομιά της, προβάλλοντας έτσι και το στοιχείο της πολωνικής της εθνικότητας. Μέσω εκθέσεων, προσωπικών της αντικειμένων και αντιγράφων από το εργαστήριό της, το μουσείο αυτό προβάλλει τη ζωή, τα επιτεύγματα και την επιρροή της Κιουρί στην Πολωνία και τον κόσμο. Σε συνδυασμό με εκπαιδευτικά και εκθεσιακά προγράμματα το μουσείο επιχειρεί να μη μείνει σε μια στείρα έκθεση για τη ζωή της Κιουρί, αλλά να προσφέρει και μια διαδραστική εμπειρία, που, αξιοποιώντας το έργο και την προσωπικότητά της εντός της ιστορικής πραγματικότητας που αυτά υπήρξαν, να εμπνεύσει την (επιστημονική) περιέργεια, την καινοτομία και την αναζήτηση σε επισκέπτες κάθε ηλικίας, μεταδίδοντας το πνεύμα της επιστήμονα, αλλά και της Πολωνίας.
Μπορεί να διαπιστωθεί πως η Πολωνία αξιοποιεί στρατηγικά τη Μαρί Κιουρί και την κληρονομιά της, ως ένα καθαυτό εργαλείο πολιτιστικής διπλωματίας πολλαπλών επιπέδων, εντός και εκτός της χώρας, με έναν συνδυασμό επιστημονικών, πολιτιστικών, εκπαιδευτικών και τουριστικών επιμέρους εργαλείων, που συνδέουν την τεράστια αυτή επιστημονική προσωπικότητα με την Πολωνία και την εθνική της κληρονομιά.
Γεώργιος Κ. Κοτλίδας
ΠΗΓΕΣ:
- Mikolai Glinski, Polonium, Radioactivity & Elephants: How Poland Shaped Maria Skłodowska-Curie (& How She Shaped Poland), Series: Diaspora, Culture.pl. Διαθέσιμο στο: https://culture.pl/en/article/polonium-radioactivity-elephants-how-poland-shaped-maria-sklodowska-curie-how-she-shaped-poland .
- Mark Trombetta, Madame Maria Sklodowska-Curie – brilliant scientist, humanitarian, humble hero: Poland’s gift to the World, vol. 6, iss. 3/2014, Journal of Contemporary Brachytherapy. Διαθέσιμο στο: https://www.termedia.pl/Review-paper-Madame-Maria-Sklodowska-Curie-brilliant-scientist-humanitarian-humble-hero-Poland-s-gift-to-the-World,54,23501,1,1.html .
- CORDIS, European Commission, Polish Academy of Sciences’ Individual Fellowships: Innovation & Creativity. Διαθέσιμο στο: https://cordis.europa.eu/project/id/847639 .
- Warsaw Tour, Museum of Maria Skłodowska-Curie. Διαθέσιμο στο: https://warsawtour.pl/en/museum-of-maria-sklodowska-curie/ .
ΠΗΓΗ ΕΙΚΟΝΑΣ:
[1] Το επώνυμο Κιουρί, το έλαβε από τον μετέπειτα σύζυγό της Πιέρ Κιουρί.