To Nowruz έχει καταγραφεί στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας, ως μια πολιτιστική εορτή που εγκαινιάζει τον ερχομό της άνοιξης και την αναγέννηση της φύσης. Μέσα από αυτήν, προωθούνται οι αξίες της καλής γειτονίας και φιλίας μεταξύ των λαών, ενώ παράλληλα αντικατοπτρίζονται οι πολιτισμοί της Ανατολής και της Δύσης.
Αυτό το υπερθέαμα, διεθνούς βεληνεκούς, εορτάζεται για δεκατρείς ημέρες, στη διάρκεια των οποίων οι άνθρωποι αφιερώνουν χρόνο στο στοχασμό του ιστορικού παρελθόντος, θέτοντας στόχους για το μέλλον. Επίσης, κρατά τις ρίζες του από τον Ζοροαστριανισμό, θρησκεία που προυπάρχει του Χριστιανισμού και του Ισλάμ. Μάλιστα, η UNESCO συμπληρώνει πως, «Το Πνεύμα του Μεσημεριού, γνωστό ως Rapithwina, το οποίο θεωρούνταν ότι οδηγούνταν υπόγεια από το Πνεύμα του Χειμώνα κατά τους κρύους μήνες, υποδέχτηκε ξανά με εορτασμούς το μεσημέρι της ημέρας του Nowruz σύμφωνα με τη Ζωροαστρική παράδοση».
Τις πρώτες δώδεκα ημέρες τα παιδιά λαμβάνουν δώρα, οι επισκέπτες απολαμβάνουν τσάι, γλυκά, ξηρούς καρπούς και άλλα ελαφριά φαγητά. Συνήθως, οι οικογένειες συγκεντρώνονται μαζί ανταλλάσσοντας ευχές, ενώ το αποκορύφωμα του Nowruz είναι η προετοιμασία του τραπεζιού Haft Sin και απαρτίζεται από επτά συμβολικά αντικείμενα που ξεκινούν με το γράμμα S. Συγκεκριμένα η λίστα ενδέχεται να περιλαμβάνει τα εξής :
1)Sirkeh (ξύδι): σύμβολο της ηλικίας και της ωριμότητας που έρχεται με τα χρόνια
2) Sikkeh (νόμισμα): για τον πλούτο και την ευημερία
3) Seer (σκόρδο): για καλή υγεία
4) Seeb (μήλα): για υγεία και φυσική ομορφιά
5)Sabzeh (σιτάρι): για αναγέννηση και καλοτυχία
6) Samanu (κρέμα σιταριού) : επιδόρπιο για πλούτο, γονιμότητα και τη γλυκύτητα της ζωής
7) Sumac (μούρα) : που συμβολίζουν την ανατολή και τον εορτασμό της κάθε καινούριας ημέρας
Κάποια επιπλέον συνήθη αντικείμενα που μπορεί να συναντήσει κανείς σε αυτό το τραπεζί είναι ο καθρέφτης που συμβολίζει τον αναστοχασμό σκέψεων της προηγούμενης χρονιάς, χρωματιστά αυγά για τη γονιμότητα, ένα χρυσόψαρο που αντιπροσωπεύει τη νέα ζωή αλλά και κεριά που προσδίδουν μια νότα χαράς και εσωτερικού φωτός. Είναι ένα πάρα πολύ ενδιαφέρον έθιμο, καθαρά σημειολογικό και συμβολικό και μέσα από αυτό οι Ιρανοί προσανατολίζουν τη ζωή τους.
Η δέκατη τρίτη ημέρα της εορτής αφιερώνεται σε ολοήμερο πικ νικ στη φύση, το επονομαζόμενο Sizdah Bedar, και για να καθαρθούν οι άνθρωποι από την κακοτυχία του αριθμού 13, φέροντας στη ζωή τους καλοτυχία και ευδαιμονία (Sizdah= δεκατρία, Bedar= ξεφορτώνομαι). Το Sizdah-Bedar πιστεύεται, επίσης, ότι είναι μια ειδική ημέρα για βροχή. Στην Περσική Αυτοκρατορία, κάθε μέρα είχε το δικό της όνομα και ανήκε σε μια διαφορετική ”γιαζάτ” (ζωροαστρική θεότητα).
Η δέκατη τρίτη ημέρα του μήνα Farvardin υποδηλώνει τη θεότητα της βροχής, Tir, η οποία απεικονίζεται ως άλογο. Το Sizdah-Bedar είναι, επίσης, μια ημέρα για ανταγωνιστικά παιχνίδια, όπου τα άλογα επιλέγονταν συχνά ως νίκη ενός αλόγου και αντιπροσωπεύεται η θεότητα της βροχής. Επιπλέον, στο Sizdah Bedar, οι γυναίκες συνηθίζουν να παίρνουν γρασίδι δένοντάς το σε κόμπους (sabzeh), πετώντας το σε λίμνες ή ποτάμια, το οποίο συμβολίζει την αρρώστια που εγκαταλείπει τα σπιτικά των ανθρώπων και την είσοδο μιας νέας χαράς.
Το Nowruz, με υψηλό βαθμό συμβολισμού και την αντίθεση ζωής – θανάτου έρχεται στις ζωές των ανθρώπων, ως μια εγκαίνια ημέρα για την αναγέννηση και την ευημερία. Μια εξαιρετική εορτή, που λαμβάνει ολοένα και μεγαλύτερη απήχηση παγκοσμίως και μιλά στις καρδιές και τον νου των ανθρώπων ανεξαρτήτως ιστορικών καταβολών, προέλευσης και θρησκευτικού δόγματος.
Δασκαρόλη Χριστίνα
Βιβλιογραφία:
United Nations, International Nowruz Day 21st of March https://www.un.org/en/observances/international-nowruz-day
What is Nowruz and how it is celebrated, March 21st 2023 Al Jazeera https://www.aljazeera.com/news/2023/3/21/what-is-nowruz-and-how-is-it-celebrated
Iranian traditions and customs , Sizdah Bedar, The Circle of Ancient Iranian Studies https://www.cais-soas.com/CAIS/Celebrations/sizdah_bedar.htm
What to Know about The Persian New Year, California State University Northridge https://csunshinetoday.csun.edu/arts-and-culture/nowruz-what-to-know-about-the-persian-new-year/