«Η Ευρώπη έμοιαζε να μην μπορεί να γίνει εστία ελεύθερων κρατών. Ήταν από την Αμερική που οι απλές ιδέες ότι οι άνθρωποι οφείλουν να φροντίζουν τις δικές τους υποθέσεις, και ότι το έθνος είναι υπεύθυνο έναντι του Ουρανού για τις πράξεις του κράτους -ιδέες για πολύ καιρό κλειδωμένες στα στήθη μοναχικών στοχαστών και κρυμμένες σε λατινικά χειρόγραφα- ξεχύθηκαν υπό τον τίτλο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου σαν κατακτητής στον κόσμο που επρόκειτο να μετασχηματιστούν.»¹, αναφέρει ο Λόρδος Άκτον (Άγγλος ιστορικός).
Ένα από τα δικαιώματα του ανθρώπου που γίνονται πανηγυρικώς δεκτά στα κράτη δικαίου είναι η ύπαρξη μιας ανεξάρτητης δικαιοσύνης που να αποδίδει αδιαλείπτως μέσα από συγκεκριμένες διαδικασίες το δίκαιο μέσω του οποίου θα διασφαλίζεται η συνέχιση του κράτους. Η βαρύνουσα σημασία της δικαιοσύνης φαίνεται κατάδηλα ήδη από αρχαιοτάτων χρόνων, όταν ο μέγας αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος, Πλάτωνας, είχε γράψει στη Πολιτεία του για την δικαιοσύνη, που αποτελούσε και το πρώτο του θέμα που διαπραγματευόταν με υπότιτλο τον εξής: «Περί δικαίου». Σήμερα, η πολιτική φιλοσοφία διατηρεί τον χαρακτήρα της παραμένοντας σταθερή στη στάση της θεωρώντας τη δικαιοσύνη αναπόσπαστο στοιχείο του κράτους και της δημοκρατίας, αντικείμενο το οποίο εξετάζεται και από τον Ρολ στη θεωρία της δικαιοσύνης.
Ο συνταγματολόγος, Σταύρος Τσακυράκης, θεωρεί τη δικαιοσύνη τόσο σημαντική, αφού οι δικαστές οι οποίοι είναι λειτουργοί της δικαιοσύνης και απόδοσης του δικαίου, έχουν το πιο σπουδαίο επάγγελμα εντός της κοινωνίας². Στις Η.Π.Α μεγάλο μέρος του Αμερικανικού λαού επιδεικνύει μεγαλύτερο σεβασμό προς τους δικαστικούς λειτουργούς παρά στους πολιτικούς, αφού θεωρεί πως οι δικαστές έχουν και μεγαλύτερη δύναμη εντός των Η.Π.Α. Άλλωστε, τούτο συναντάται πλειστάκις στις Η.Π.Α., τουτέστιν η δύναμη των δικαστών να υπερισχύει της αντίστοιχης των πολιτικών, όπως για παράδειγμα στο θέμα των εκτρώσεων, το οποίο μάλιστα κατάφερε να αποτελεί και προεκλογικό σύνθημα των δημοκρατικών προς περαιτέρω αλίευση ψήφων από το εκλογικό σώμα.
Μολονότι, οι διδαχές που λαμβάνουν οι Αμερικανοί πολίτες είναι ο σεβασμός προς τους νόμους και η απαρέγκλιτη τήρηση αυτών, τούτο όμως δεν ισχύει σε διεθνές επίπεδο. Το γεγονός αυτό δυσχεραίνει τη διεθνή θέση των Η.Π.Α. και γι’ αυτό προσφεύγει στα Ηνωμένα Έθνη προς αναζήτηση πηγής διεθνούς νομιμοποιήσεως³. Ωστόσο, οι Η.Π.Α. επιδιώκει τον εκδημοκρατισμό των άλλων κρατών και δη τη με κάθε μέσο παραμονή κάθε κράτους σε δημοκρατικό πολίτευμα, καθότι «μακροπρόθεσμα τα αμερικανικά συμφέροντα υπηρετούνται από μία συνεπή στατική σθεναρής υποστήριξης δημοκρατικά εκλεγμένων κυβερνήσεων, όποιες κι αν είναι απόψεις τους, και εξεύρεσης ενός τρόπου απομάκρυνσης των δικτατορών, ανεξάρτητα από το πόσο συνεργάσιμοι είναι»⁴.
Επομένως οι Η.Π.Α. χρησιμοποιούν τη δικαιοσύνη εγγενώς ως εργαλείο για επιρροή. Από τη μία πλευρά, εντός της χώρας την θεωρούν ως σημαντικότατο στοιχείο για την ύπαρξη ενός δημοκρατικού κράτους, ενώ από την άλλη αδιαφορούν για το διεθνές δίκαιο ένεκεν συμφερόντων που έχουν από την μη πιστή εφαρμογή του, εντούτοις για να γίνονται πράξη τα αιτήματά τους προσπαθούν εντός των κρατών να υφίσταται ένα δημοκρατικό πολίτευμα, αφού συνήθως οι δικτάτορες αδιαφορούν για τα αμερικανικά συμφέροντα. Το σημαντικό μήνυμα εδώ είναι ότι οι Η.Π.Α. χρησιμοποιούν την έννοια της δικαιοσύνης ως ήπιας ισχύος και επιρροής προς τις άλλες χώρες με την προβολή του δυτικού μοντέλου κοινωνικής δόμησης. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να εδραιωθεί στις συνειδήσεις των ληπτών του μηνύματος αυτού ότι οι Η.Π.Α. είναι χώρα-πρότυπο για την έννοια της δικαιοσύνης.
Διονύσης Δραγώνας
Υποσημειώσεις
- Φρίντιχ Χάγιεκ, Το Σύνταγμα της ελευθερίας, Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2008, σελ. 262.
- Τσακυράκης Σταύρος, Δικαιοσύνη η ουσία της πολιτικής, Εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα 2019, σελ. 241.
- J.B. Kiesling, Μαθήματα Διπλωματίας, Εκδόσεις Λιβάνη, Αθήνα 2007, σελ. 123
- J.B. Kiesling, Μαθήματα Διπλωματίας, Εκδόσεις Λιβάνη, Αθήνα 2007, σελ. 327 – 328.
