
Πηγή: Pexels, 2024
Στο Μεξικό, μια νέα πρωτοβουλία αλλάζει το τοπίο για τους ιθαγενείς καλλιτέχνες και επιχειρηματίες, προσφέροντάς τους νέες ευκαιρίες να μετατρέψουν την πολιτιστική τους κληρονομιά σε βιώσιμες επιχειρήσεις. Μέσω του Διεθνούς Ταμείου για την Πολιτιστική Πολυμορφία (IFCD), η UNESCO στηρίζει το πρόγραμμα “Πολιτιστικές Φωλιές”, μια δράση αφιερωμένη στην ενδυνάμωση των ιθαγενών καλλιτεχνών και δημιουργών στις πολιτείες Γκερέρο, Οαχάκα και Πολιτεία του Μεξικού (Unesco.org, 2022). Αυτές οι περιοχές φιλοξενούν μερικές από τις πιο ζωντανές, αλλά ιστορικά περιθωριοποιημένες κοινότητες, όπου η πολιτιστική έκφραση, πέρα από μέσο καλλιτεχνικής δημιουργίας, αποτελεί εργαλείο διατήρησης αλλά και εξάπλωσης της ταυτότητας. Μέσα από στοχευμένη στήριξη, το πρόγραμμα διασφαλίζει ότι οι ιθαγενείς καλλιτέχνες δεν λαμβάνουν απλώς αναγνώριση για το έργο τους, αλλά αποκτούν και τα απαραίτητα μέσα για να επιτύχουν στον ανταγωνιστικό κόσμο.
Το πρόγραμμα διευθύνεται από τη Νάντια Αλεχάντρα Χιμένεζ Ορτίζ και υλοποιείται από το Κέντρο Έρευνας στην Κοινοτική Επικοινωνία (CICC) A.C., έναν οργανισμό αφιερωμένο στην ενίσχυση των ιθαγενών φωνών μέσω πολιτιστικών και επικοινωνιακών δράσεων. Σε διάστημα δύο ετών, οι συμμετέχοντες θα λάβουν στρατηγική εκπαίδευση για να αναπτύξουν έξι πολιτιστικές καινοτόμες επιχειρήσεις, που θα διοικούνται από ιθαγενείς δημιουργούς. Η στήριξη δεν σταματά εκεί. Οι νέες επιχειρήσεις θα επωφεληθούν από αρχική χρηματοδότηση, μια ηλεκτρονική πλατφόρμα εμπορίου για την προώθηση και πώληση των έργων τους, καθώς και από μια οπτικοακουστική καμπάνια που θα αναδεικνύει τη συμβολή τους στον μεξικανικό πολιτισμό (Unesco.org, 2023). Αυτό το ολοκληρωμένο πλαίσιο εξασφαλίζει ότι οι δημιουργοί δεν στηρίζονται μόνο βραχυπρόθεσμα, αλλά αποκτούν τα εργαλεία για να διακριθούν μακροπρόθεσμα στη σύγχρονη δημιουργική βιομηχανία.
Ο αντίκτυπος αυτής της πρωτοβουλίας υπερβαίνει την οικονομική αυτονομία των καλλιτεχνών. Παράλληλα, ενισχύει την πολιτιστική διπλωματία του Μεξικού, μιας και η χώρα αναγνωρίζει εδώ και καιρό την πολιτιστική της ποικιλομορφία ως ένα από τα ισχυρότερα διπλωματικά της εργαλεία (Exteriores, n.d.). Υποστηρίζοντας τους ιθαγενείς καλλιτέχνες, το Μεξικό ενδυναμώνει τη διεθνή του εικόνα ως χώρα που προάγει τη διαφορετικότητα, την ένταξη και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Τα τελευταία χρόνια, η πολιτιστική διπλωματία έχει εξελιχθεί σε βασικό εργαλείο για τα κράτη που επιδιώκουν να προβάλλουν τις αξίες και την ταυτότητά τους στη διεθνή σκηνή. Έτσι, η επιτυχία αυτών των επιχειρήσεων δεν ωφελεί μόνο τις τοπικές κοινότητες, αλλά ενισχύει και την παρουσία του Μεξικού στις παγκόσμιες πολιτιστικές αγορές. Το πρόγραμμα δημιουργεί γέφυρες επικοινωνίας με διεθνείς αγοραστές και θεσμούς, ενώ παράλληλα ενδυναμώνει τις διμερείς και περιφερειακές ανταλλαγές. Η ανάδειξη της ιθαγενικής τέχνης προάγει τη διαπολιτισμική κατανόηση και επιτρέπει στο Μεξικό να εδραιωθεί ως ηγετική δύναμη στη δημιουργική οικονομία. Μέσω πρωτοβουλιών όπως οι “Πολιτιστικές Φωλιές”, το Μεξικό ισχυροποιεί τη θέση του ως παγκόσμιος πρεσβευτής της πολιτιστικής πολυμορφίας.
Επιπλέον, η παρούσα πρωτοβουλία συνάδει πλήρως με τις δεσμεύσεις του Μεξικού για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ως υπογράφων της Διακήρυξης του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ιθαγενών Λαών (UNDRIP), η χώρα έχει αναλάβει την ευθύνη να προάγει την ενδυνάμωση των ιθαγενών κοινοτήτων (IWGIA Assistant, 2024). Οι “Πολιτιστικές Φωλιές” αποτελούν απτή απόδειξη ότι αυτές οι δεσμεύσεις δεν παραμένουν σε θεωρητικό επίπεδο, αλλά εφαρμόζονται μέσω συγκεκριμένων πολιτικών και δράσεων που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των ιθαγενών πληθυσμών. Χάρη σε αυτή την πρωτοβουλία, οι ιθαγενείς καλλιτέχνες δεν καλούνται να προσαρμοστούν σε εξωτερικά πρότυπα, αλλά αποκτούν τα μέσα να προβάλλουν το έργο τους με τους δικούς τους όρους, διατηρώντας την αυθεντικότητα της πολιτιστικής τους κληρονομιάς. Το πρόγραμμα αποδεικνύει ότι ο πολιτισμός και η οικονομική ανάπτυξη μπορούν να συνυπάρχουν αρμονικά, δείχνοντας ότι η στήριξη των ιθαγενών επιχειρήσεων δεν είναι μόνο μια στρατηγική για βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, αλλά και μια πράξη πολιτιστικής αναγνώρισης.
Τελικά, οι “Πολιτιστικές Φωλιές” δεν αποτελούν απλώς ένα εθνικό πρόγραμμα, αλλά έναν πρότυπο μηχανισμό πολιτιστικής διπλωματίας και οικονομικής ένταξης, ο οποίος ενδυναμώνει τις ιθαγενείς φωνές, δίνοντάς τους πρόσβαση σε αγορές, εκπαίδευση και πόρους. Οι ιθαγενείς καλλιτέχνες έχουν την ευκαιρία να αφηγηθούν τις δικές τους ιστορίες, να δημιουργήσουν ένα βιώσιμο μέλλον και να μοιραστούν τον πολιτιστικό πλούτο του Μεξικού με τον κόσμο. Με αυτόν τον τρόπο, το Μεξικό, ενισχύοντας την οικονομία του, εδραιώνει παράλληλα τη θέση του ως ηγέτης στην παγκόσμια πολιτιστική σκηνή, προάγοντας τη διαφορετικότητα και την ένταξη σε διεθνές επίπεδο.
Κατερίνα Ευφραιμίδου
Βιβλιογραφία
Exteriores, S. de R. (n.d.). Mexico’s indigenous peoples enrich the nation: Ebrard. [online] gob.mx. Available at: https://www.gob.mx/sre/articulos/mexico-s-indigenous-peoples-enrich-the-nation-ebrard.
IWGIA Assistant (2024). The Indigenous World 2024: Mexico – IWGIA – International Work Group for Indigenous Affairs. [online] Iwgia.org. Available at: https://iwgia.org/en/mexico/5385-iw-2024-mexico.html.
Pexels (2024). Free Stock Photos. [online] Pexels.com. Available at: https://www.pexels.com/photo/skilled-craftsman-putting-paint-on-a-pot-8066080/.
Unesco.org. (2023). Cultural Nests, supporting indigenous cultural start-ups. [online] Available at: https://www.unesco.org/creativity/en/articles/cultural-nests-supporting-indigenous-cultural-start-ups.
Unesco.org. (2022). UNESCO Bolsters Support to Indigenous Cultural Start-ups in Mexico. [online] Available at: https://www.unesco.org/creativity/en/articles/unesco-bolsters-support-indigenous-cultural-start-ups-mexico.