Οι Φτερωτοί Ουσσάροι, αυτό το «θαύμα» της πολωνικής, αλλά και ευρωπαϊκής ιππικής πολεμικής παράδοσης, αποτελούν ένα από τα πιο ξακουστά κεφάλαια της πολωνικής ιστορίας. Άλλωστε, σε αυτό το τάγμα είναι που χρεώνεται η σωτηρία της (δυτικής και κεντρικής) Ευρώπης από την οθωμανική επέλαση, μετά την επιδρομή τους στο οθωμανικό , κατά την Πολιορκία της Βιέννης το 1683, υπό τον Πολωνό βασιλέα Jan Sobieski III, όπου τα ενωμένα ευρωπαϊκά στρατεύματα, αν και στα πρόθυρα της ήττας, κατάφεραν να σταματήσουν την ως τότε ασταμάτητη οθωμανική πολεμική μηχανή.
Οι Φτερωτοί Ουσσάροι έχουν αφήσει ανεξίτηλο το στίγμα τους τόσο στην εθνική συνείδηση και ιστορία των Πολωνών, όσο και στην ιστορία της συλλογικής Δύσης εν το συνόλω της. Πρόκειται για μια ιστορική συλλογικότητα που φέρει μαζί της τα ύψιστα ιδανικά της ιπποσύνης, όπως κουράγιο, καθήκον, αυτοθυσία, ενώ παράλληλα η ιστορική κομβικότητα της νίκης του τάγματος στη Μάχη της Βιέννης (1683) ήδη τούς αποδίδει μία έντονη ιστορική αίγλη, αλλά δύναται και να τούς αναβιβάσει ως ένα σύμβολο πολωνικής πολιτιστικής ισχύος στη σύγχρονη εποχή και στις συνειδήσεις των σύγχρονων συν-Ευρωπαίων.
Η παρουσία και επιρροή τους στην πολιτιστική σφαίρα είναι έντονη. Πρωτίστως, η παρουσία αυτή εντοπίζεται σε πίνακες ζωγραφικής (π.χ. «Οι Ουσσάροι» του Jozef Brandt, περ. 1890), ποιήματα (π.χ. «Περίοδος Χ» του Waclaw Potocki, 17ος αι.) και μουσικές συνθέσεις, αλλά και ταινίες του περασμένου αιώνα, τόσο πολωνικής όσο και άλλης προέλευσης.
Πέραν των κλασικών αυτών μορφών τέχνης, η επιρροή και η αίγλη της μορφής (και των ιδανικών) των Φτερωτών Ουσσάρων, εντοπίζεται και σε πιο σύγχρονες μορφές τέχνης και παραγώγων της σύγχρονης κουλτούρας, όπως στη δερματοστιξία (τατουάζ), όπου φαίνεται να αποτελεί σύμβολο ανδρείας και δύναμης, αλλά και πολωνικής εθνικής υπερηφάνειας και ενότητας ανάμεσα σε νεαρούς Πολωνούς, και στη σύγχρονη heavy metal μουσική, από τη σουηδική μπάντα Sabaton, σε αποθέωση της ικανότητας και των ιδανικών τους. Επιπλέον, παραπάνω από έντονη και χαρακτηριστική είναι η παρουσία τους σε βιντεο-παιχνίδια, όπως η σειρά Civilization, η σειρά Europa Universalis κλπ., όπου η στρατιωτική ισχύς και η εικόνα τους αποτελεί θέλγητρο για τη χρήση τους στο πλαίσιο των παιχνιδιών, και ακολούθως για την επαφή και τη γνώση με την ιστορία τους.
Πέραν των ανωτέρω, φαίνεται πως και η μόδα της ένδυσης επηρεάστηκε από τους θριαμβευτές και διάσημους Φτερωτούς Ουσσάρους, κατά την πρώιμη μοντέρνα περίοδο της ευρωπαϊκής ιστορίας. Η ένδυσή τους με ανομοιόμορφα δέρματα – κάτι που τούς επιτρεπόταν λόγω της εξέχουσας ικανότητας και θέσης τους στο στράτευμα – και οι μανδύες τους, επηρέασαν για αρκετές δεκαετίες τις πολωνικές και ευρωπαϊκές τάσεις ένδυσης. Το δε μουστάκι τους έγινε τόσο διαδεδομένο εντός Πολωνίας, ώστε να φτάσει να είναι ταυτόσημο με την πολωνική εθνικότητα.
Στους Φτερωτούς Ουσσάρους, λοιπόν, μπορούν να εντοπιστούν πολλές εξωτερικεύσεις και συμβολικές αναπαραστάσεις των ιδανικών που φαίνεται να ενυπάρχουν διαχρονικά στη συλλογική συνείδηση των Πολωνών. Από την Ελευθερία που κερδίζεται μέσω της αξιοσύνης και του θάρρους, όπως αντικατοπτρίζεται στην ελεύθερη χρήση πανωφορίου για την «ελίτ» των πολεμιστών, στη συνειδητή συνοχή που συμβολοποιείται στη σύγχρονη δερματοστιξία και στην Ανδρεία και Αυτοθυσία που εκθειάζεται από το τραγούδι “Winged Hussars” των Σουηδών Sabaton, η Πολωνία φαίνεται πως έχει στα χέρια της ένα ιδανικό σύμβολο για την ανάδειξη των υψηλών ιδανικών της.
Άραγε, θα δούμε στο μέλλον τους Φτερωτούς Ουσσάρους ως πολωνικό εργαλείο πολιτιστικής διπλωματίας;
Γεώργιος Κ. Κοτλίδας
Πηγές:
- Culture.pl, From Battlefields to Museums: How Poland’s Winged Horsemen Influenced Culture. τελευταία επίσκεψη: 08/12/2023. Διαθέσιμο σε: Cultural Diplomacy: Cases from Poland (culturepartnership.eu)
- CARLOS GOODWIN, Power and Symbolism of Polish Hussar Tattoo Meaning, InkCites, 7 Αυγούστου 2023. Διαθέσιμο σε: Power and Symbolism of Polish Hussar Tattoo Meaning – InkCites