
Εισαγωγή
Το Δίκαιο της Θάλασσας, όπως κατοχυρώνεται από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας του Montego Bay (UNCLOS, 1982), αποτελεί βασικό εργαλείο για τη διαχείριση των χωροταξικών ζητημάτων στο πλαίσιο των θαλάσσιων ζωνών, καθώς και για την ειρηνική συνύπαρξη μεταξύ των συμβαλλόμενων κρατών. Η Σουηδία, αν και χώρα της Βόρειας Ευρώπης που έχει πρόσβαση κυρίως στη Βαλτική Θάλασσα, επιδεικνύει ενεργά την προσήλωσή της στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, στηρίζοντας σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο τόσο τους κανονισμούς όσο και το εθιμικό δίκαιο του. Παράλληλα, αξιοποιεί την εξωτερική της πολιτική στο πλαίσιο της πολιτιστικής διπλωματίας, ενισχύοντας διακρατικούς διαλόγους που ξεπερνούν τα γεωπολιτικά συμφέροντα.
Η Σουηδία και η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS)
Η Σουηδία υπέγραψε και επικύρωσε τη Σύμβαση του Montego Bay ήδη από τη δεκαετία του 1980 και αποτελεί μία από τις χώρες που προωθούν την τήρηση και την εφαρμογή της διεθνώς. Μέσω της Swedish Maritime Administration και άλλων συναφών φορέων, συμβάλλει σε διεθνή φόρουμ για τη ναυσιπλοΐα, την προστασία της θαλάσσιας βιοποικιλότητας και της ασφάλειας σε οποιαδήποτε θαλάσσια ζώνη, όπως είναι οι ανοιχτές θάλασσες, οι υφαλοκρηπίδες, οι αιγιαλίτιδες ζώνες και οι ΑΟΖ. Επιπλέον, δραστηριοποιείται ενεργά με τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΙΜΟ), υποστηρίζοντας πρωτοβουλίες για τη βιώσιμη εκμετάλλευση θαλάσσιων και αλιευτικών πόρων, τονίζοντας έτσι τη διακρατική συνεργασία αλλά και την προστασία του περιβάλλοντος σύμφωνα με τους 17 στόχους των Ηνωμένων Εθνών.
Η Θάλασσα ως Πολιτιστικό Τοπίο
Εκτός από τις περιβαλλοντικές και νομικές διαστάσεις, η Σουηδία ενσωματώνει στην εξωτερική της πολιτική το θαλάσσιο στοιχείο ως έναν πολιτισμικό χώρο που συνδέεται με τις αφηγήσεις, τις παραδόσεις και τις σύγχρονες τέχνες. Μέσω των καλλιτεχνικών προγραμμάτων και των μουσειακών δράσεων, όπως της Sjöhistoriska Museet, η χώρα δημιουργεί κόμβους ανταλλαγής με άλλες χώρες, προβάλλοντας έτσι τη ναυτική κληρονομιά της. Εν ολίγοις, η πολιτιστική διπλωματία δεν περιορίζεται απαραίτητα στην ανταλλαγή εφευρέσεων αλλά προβαίνει στην προβολή της θάλασσας ως κοινό πολιτιστικό αγαθό.
Οι Ελληνοσουηδικές σχέσεις με επίκεντρο τη διπλωματία της θάλασσας
Η Ελλάδα, με παράδοση στη ναυτική της κληρονομιά, βρίσκει στη Σουηδία έναν εταίρο που συμμερίζεται την αξία της θαλάσσιας πολιτιστικής διάστασης. Ορισμένα έργα συνεργασίας, όπως το Blue Culture και το BlueMed, φέρνουν κοντά ερευνητές και φορείς από τις δύο χώρες, προωθώντας κοινές εκθέσεις, ναυτικά φεστιβάλ και ανταλλαγές σχετικά με την πολιτιστική γεφύρωση αλλά και τη διαχείριση των αγαθών τους. Μέσα από τις δράσεις κοινού ενδιαφέροντος προωθείται η σημασία της ήπιας ισχύος, καθώς δεν εστιάζουν μόνο στην ιστορική ναυτοσύνη και τους δεσμούς μεταξύ των δύο χωρών, αλλά συμβάλλουν θετικά στη σύγχρονη οικολογική και αισθητική προσέγγιση της θάλασσας.
Ταυτόχρονα, αυτού του είδους η συνεργασία συμβάλλει θετικά στην επίτευξη των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, με την προώθηση πρωτίστως:
- της διαχείρισης των θαλάσσιων οικοσυστημάτων (Στόχος 14),
- της ενίσχυσης της ειρηνικής συνεργασίας (Στόχος 16),
- της ποιοτικής εκπαίδευσης και της δια βίου μάθησης (Στόχος 4), και
- ειδικότερα της ενίσχυσης των συνεργασιών για τη βιώσιμη ανάπτυξη (Στόχος 17).
Συμπεράσματα
Η Σουηδία αξιοποιεί το Δίκαιο της Θάλασσας όχι μόνο ως συμβαλλόμενο μέρος με δικαιώματα, υποχρεώσεις και ελευθερίες στη διεθνή έννομη τάξη, αλλά και ως μία οντότητα που ασκεί ήπια ισχύ μέσω της διπλωματίας της θάλασσας. Η στρατηγική της βασίζεται στην ενίσχυση των διακρατικών και διαπεριφερειακών συνεργασιών, ως ενεργό μέλος της ΕΕ, που εκτός από ζητήματα ασφάλειας και περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος, ενσωματώνει πολιτιστικά και κοινωνικά κριτήρια. Οι κοινές πρωτοβουλίες της Σουηδίας με την Ελλάδα αποδεικνύουν ότι η θαλάσσια πολιτιστική κληρονομιά ευνοείται με τη σύναψη συμμαχιών.
Επιπλέον, η σουηδική εξωτερική πολιτική χαρακτηρίζεται από μια ανθρωπιστική προσέγγιση σε ζητήματα παγκόσμιου ενδιαφέροντος. Για παράδειγμα, η στάση της στην υπόθεση της Δυτικής Σαχάρας με το Μέτωπο του Πολισάριο υποστήριξε το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση των λαών αλλά και τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου. Αν και η υπόθεση αποκτά θαλάσσια διάσταση μέσω της αλιευτικής συμφωνίας ΕΕ–Μαρόκου, η οποία περιλάμβανε αμφισβητούμενα ύδατα στη Δυτική Σαχάρα, η σουηδική στάση απέναντι στην εν λόγω συμφωνία επιβεβαιώνει τη συνέπειά της στις αρχές του διεθνούς δικαίου και καταδεικνύει ότι το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση των λαών συνδέεται με την προστασία των θαλάσσιων πόρων.
Εν ολίγοις, η Σουηδία δραστηριοποιείται ενεργά σύμφωνα με τις αρχές του διεθνούς δικαίου με την προώθηση της πολιτιστικής έκφρασης και της συνεργασίας με άλλους εταίρους.
Μαριάννα Κώστα
Βιβλιογραφία
Καψάσκης, Π. (2025). Η τέχνη της πολιτιστικής διπλωματίας – Η ήπια ισχύς στην άσκηση εξωτερικής πολιτικής. Αθήνα: Εκδόσεις Σιδέρης.
UNESCO. (n.d.). Ocean Literacy for All. Retrieved from https://oceanliteracy.unesco.org/
United Nations. (n.d.). United Nations Convention on the Law of the Sea (UNCLOS). Retrieved from https://www.un.org/depts/los/
Swedish Maritime Administration. (n.d.). Retrieved from https://www.sjofartsverket.se/en/
Sjöhistoriska Museet. (n.d.). Retrieved from https://www.sjohistoriska.se/





