
Η αναγνώριση του ιστορικού κέντρου μιας πόλης ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO αποτελεί ιδιαίτερη τιμή, αλλά και ένα βάρος που καλείται η πόλη όχι απλώς να διατηρήσει και να αξιοποιήσει, αλλά πρωτίστως να αναπτύξει και να προωθήσει στην υπόλοιπη Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο. Ένα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το μαγευτικό ιστορικό κέντρο της πόλης του Βίλνιους, που από το 1994 αποτελεί Μνημείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, συνδυάζοντας χρονικά πολλά αρχιτεκτονικά είδη, ενώνοντας σε μια πόλη χαρακτηριστικά της Κεντρικής και της Ανατολικής Ευρώπης.
Συνήθως, μια κλασική και συνάμα αποτελεσματική δράση είναι η οργάνωση κάποιου φεστιβάλ ή γιορτής, με σκοπό την εδραίωση της ύπαρξης και της σπουδαιότητας της πόλης στη συλλογική ευρωπαϊκή (και όχι μόνο) πολιτιστική συνείδηση. Με αφορμή την ανακήρυξη της πόλης του Βίλνιους ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2009, ξεκίνησε μια σειρά πολιτιστικών δρώμενων στη Λιθουανία από το 2007, όταν ξεκίνησε και ο σχεδιασμός των εκδηλώσεων, τα οποία συμβάλλουν μέχρι και σήμερα στο πολιτιστικό γίγνεσθαι της πόλης. Δημιουργήθηκε, λοιπόν, μια βραδιά πολιτιστικής γιορτής με όνομα Βραδιά Πολιτισμού (Kultūros Naktis στα λιθουανικά), ενώνοντας περίπου 700 καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο, 100-150 χιλιάδες επισκέπτες, καθώς και 121 εικαστικά προγράμματα.
Η ανταλλαγή πολιτιστικών ιδεών ξεκινάει από την ίδια τη στιγμή της σύλληψης της ιδέας μιας βραδιάς αφιερωμένης σε εικαστικά δρώμενα, καθώς είναι δανεισμένη από την ιδέα της Nuit Blanche, μιας βραδιάς δηλαδή με ανοιχτά μουσεία και πολιτιστικούς οργανισμούς, χαρίζοντας έτσι στον κόσμο μια μοναδική εμπειρία επίσκεψης των χώρων του πολιτισμού κατά τη διάρκεια της νύχτας, συνοδευόμενη από εκδηλώσεις.
Εκατοντάδες καλλιτέχνες από όλη την Ευρώπη και τον κόσμο, ο καθένας υπό το πρίσμα της δικής του σφαίρας επιρροής στην τέχνη, παρουσιάζουν τις δημιουργίες τους, συνεισφέροντας το λιθαράκι τους στην ανταλλαγή εικαστικών ιδεών μεταξύ αντιπροσώπων των εκάστοτε χωρών. Όπως αναγράφεται και στους επίσημους σκοπούς του ίδιου του φεστιβάλ, στόχος είναι η προώθηση μίας μη περιορισμένης σε σύνορα κουλτούρας, η ανάδειξη της ποικιλόμορφης σύνθεσης και ταυτότητας των πολιτιστικών ειδών, καθώς και η ανάδειξη τοπικών και ξένων καλλιτεχνών και της παραδοσιακής τους τέχνης μέσω μιας σύγχρονης προσέγγισης.
Αν μη τι άλλο, ως χώρα, η Λιθουανία δρέπει τους καρπούς της ύπαρξης ενός μνημείου της UNESCO στα εδάφη της, αλλά και μέσω της δημιουργίας εικαστικών δρώμενων για τη γιορτή αυτού, ενισχύοντας έτσι την ήπια ισχύ της, παρουσιάζοντας τον εαυτό της ως μια κοινωνία εξωστρεφής, με μια καθιερωμένη πολιτιστική ταυτότητα και ανοιχτή σε πολιτιστικές –και όχι μόνο– συνεργασίες. Επιπλέον, προάγοντας το αφήγημα της αποδοχής και της διατήρησης της ιστορίας με σκοπό τη συνέχιση της πολιτιστικής της ταυτότητας, εισάγοντας όμως μια σύγχρονη δημιουργικότητα, αποτελεί μια στρατηγική πολιτιστικής διπλωματίας, καθώς αποτελεί θεμελιώδες κομμάτι αυτής.
Η Culture Night στο ιστορικό κέντρο της Βίλνιους συνεχίζεται δυναμικά με διεθνή απήχηση, προσελκύοντας έως 150.000 επισκέπτες ετησίως. Παρά την προσωρινή επίδραση της πανδημίας, το φεστιβάλ ανέκαμψε πλήρως, προσφέροντας 100+ δωρεάν πολιτιστικές δράσεις, με συμμετοχές καλλιτεχνών από Καναδά, Ισπανία και Ηνωμένο Βασίλειο.
Απτή απόδειξη αυτής της στρατηγικής αποτελεί και το γεγονός ότι το συγκεκριμένο φεστιβάλ συμπεριλήφθηκε σε μια έρευνα της λιθουανικής κυβέρνησης με όνομα «Λιθουανία 2030», όπου το φεστιβάλ αναγνωρίζεται ως ένα προσοδοφόρο, σε εθνικό επίπεδο, εγχείρημα εξωτερικής πολιτικής, υπό το πρίσμα της δημιουργίας πολιτιστικών δεσμών με άλλες χώρες. Πλην των υπολοίπων προαναφερθέντων, η Λιθουανία ανήκει στη Βαλτική Συνεργασία, που προωθεί τις πολιτιστικές σχέσεις μεταξύ συγκεκριμένων χωρών της Βαλτικής. Κομμάτι αυτής της συνεργασίας είναι το Baltic Culture Fund, που χρηματοδοτεί πολιτιστικά δρώμενα στις συγκεκριμένες χώρες. Παρότι επίσημα το Βίλνιους δεν είναι άμεσος αποδέκτης τέτοιων οικονομικών ενισχύσεων, αποδεικνύεται ότι το φεστιβάλ, με την πρόσκληση καλλιτεχνών από τις εκάστοτε χώρες, ενισχύει τις σχέσεις των χωρών και καθίσταται καρποφόρο στη διατήρηση μακροχρόνιων πολιτιστικών σχέσεων.
Γιώργος Σαρακίνας
Βιβλιογραφία
Vilnius Old Town Renewal Agency. “International Forum ‘Vilnius and Other World Heritage Cities: Living Links’.” Last modified October 23, 2024. https://www.vsaa.lt/en/news-cat/international-forum-vilnius-and-other-world-heritage-cities-living-links/.
Kultūros naktis. “About Us.” https://kulturosnaktis.lt/en/about-us/.
Ministry of Culture of the Republic of Lithuania. “Cooperation in the Baltic Region.” https://lrkm.lrv.lt/en/international-cooperation/international-organizations-and-regional-cooperation/cooperation-in-the-baltic-region/.
State Progress Council. Lithuania’s Progress Strategy “Lithuania 2030”. Vilnius, 2012. https://extranet.who.int/countryplanningcycles/sites/default/files/planning_cycle_repository/lithuania/lithuania2030.pdf.





