
Το Fish and Chips είναι ένα από τα χαρακτηριστικότερα εθνικά πιάτα παγκοσμίως. Αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της Βρετανικής γαστρονομίας, αλλά και κομμάτι της εθνικής ταυτότητας των Άγγλων, ανεξαρτήτως προέλευσης και κοινωνικής τάξης. Φυσικά, όπου γίνεται επίκληση ενός δημοφιλούς εθνικού πιάτου, δεν μπορεί να λείπει η αναφορά στην ήπια ισχύ που μπορεί να ασκηθεί χάρη στη διπλωματία της γαστρονομίας. Μία διπλωματική μέθοδο, που με όχημα την κουζίνα κάθε λαού, προσπαθεί να συμφιλιώσει, να ενώσει, να προωθήσει την αμοιβαία κατανόηση και πολιτιστική ανταλλαγή.
Επιστρέφοντας στην αγγλική γαστρονομία, το Fish and Chips δεν είναι απλώς ψάρι με τηγανητές πατάτες. Πρόκειται για ένα πιάτο που συνδυάζει την απλότητα και την αρμονία, δύο στοιχεία που οπωσδήποτε έχουν συμβάλει στην επιβίωσή του στον χρόνο. Το μυστικό της γεύσης του είναι το batter, ένα μείγμα από αλεύρι, μπύρα ή νερό και αλάτι, το οποίο χρησιμοποιείται για το τηγάνισμα του ψαριού και του δίνει αυτή τη μοναδική κριτσανιστή υφή. Μέρος, επίσης, της ιδιαιτερότητας του πιάτου συνίσταται στα συνοδευτικά του, συνήθως σως φτιαγμένη από ξίδι, ταρτάρ ή λιωμένα φασόλια. Πάντως, αξίζει να σημειωθεί ότι, αν και περιέχει ωμέγα 3 και πρωτεΐνη, το Fish and Chips είναι υψηλό σε λιπαρά και θερμίδες, γι’ αυτό και η κατανάλωσή του πρέπει να γίνεται με προσοχή.
Καταφεύγοντας σε μία σύντομη ιστορική αναδρομή, ένα από τα βασικά συστατικά του Fish and Chips, η πατάτα, μεταφέρθηκε στην Ευρώπη από τις αποικίες περί τον 17ο αιώνα. Πάντως, πιστεύεται ότι είναι οι Γάλλοι αυτοί που παγίωσαν τη συνήθεια η πατάτα να τηγανίζεται σε μορφή chips. Ο συνδυασμός, όμως της πατάτας με το ψάρι έγινε αργότερα, κατά τον 18ο αιώνα, όταν Εβραίοι μετανάστες από την Ισπανία και την Πορτογαλία έφεραν στην Αγγλία το μείγμα batter, που δίνει στο ψάρι την ιδιαίτερη νοστιμιά του. Μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα, το Fish and Chips είχε καταλήξει να είναι ένα δημοφιλές πιάτο στην Αγγλία, σε μορφή street food. Μάλιστα, ο ίδιος ο Κάρολος Ντίκενς, μόλις το 1839, αναφέρει στο βιβλίο του «Όλιβερ Τουίστ» την έννοια της «αποθήκης τηγανητού ψαριού», γεγονός που φανερώνει τη διάδοση αυτής της πρακτικής στη Μεγάλη Βρετανία ήδη από εκείνη την περίοδο.
Τα πρώτα εστιατόρια που προσέφεραν Fish and Chips, αρχικά μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις, υπολογίζεται ότι άνοιξαν στο Βόρειο τμήμα της χώρας, στο Lancashire, το 1863, αλλά και στο Λονδίνο κατά τη διάρκεια της ίδιας δεκαετίας. Τον 20ό αιώνα, η κατανάλωση του πιάτου έγινε συνήθεια για τους Άγγλους, ενώ τη δεκαετία του 1930 αποτελούσε και μέρος της διατροφής των στρατιωτών. Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν ένα από τα λίγα τρόφιμα που δεν υπέστησαν περικοπές, καταλήγοντας έτσι αναπόσπαστο τμήμα της διατροφής των Βρετανών, οι οποίοι σχημάτιζαν ουρές για να το προμηθευτούν.
Αν μιλήσουμε με αριθμούς, υπάρχουν περισσότερα από 35.000 εστιατόρια στο Ηνωμένο Βασίλειο που προσφέρουν το εθνικό αυτό πιάτο των Άγγλων. Το 2021, οι Βρετανοί κατανάλωσαν 382 εκατομμύρια γεύματα Fish and Chips, ενώ υπολογίζεται ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν 8 μαγαζιά που πουλάνε Fish and Chips για κάθε ένα McDonalds στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το πιάτο είναι φυσικά αγαπητό παγκοσμίως, κυρίως μεταξύ των χωρών της Κοινοπολιτείας. Η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία είναι οι κύριοι καταναλωτές Fish and Chips, όπως και οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, ενώ η αγγλική αυτή σπεσιαλιτέ κερδίζει τα τελευταία χρόνια την καρδιά των Κινέζων και άλλων χωρών της Ασίας.
Αυτό το γαστρονομικό «άνοιγμα» προς τον κόσμο έχει εμπνεύσει νέες παραλλαγές της παραδοσιακής συνταγής. Έτσι, συναντάμε Fish and Chips αλά tempura, εμπνευσμένο από την ιαπωνική κουζίνα, Fish tacos, με επιρροές από τη μεξικανική γαστρονομία, καθώς και υγιεινές παραλλαγές, όπως ψάρι με chips γλυκοπατάτας. Αυτή είναι, άλλωστε, και η πεμπτουσία της ήπιας ισχύος: γνωρίζοντας και δοκιμάζοντας γεύσεις προερχόμενες από άλλες κουλτούρες, τις εκτιμάμε και συχνά τις ενσωματώνουμε στη δική μας κουλτούρα. Γιατί η γαστρονομία και η αγάπη για το φαγητό δεν γνωρίζει σύνορα: είναι μία παγκόσμια γλώσσα.
Αναστασία Δρόσου
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
Emily Chen, Fish and Chips: Exploring the Classic British Dish and its Origins, Cookingdocs, 15/07/2023, <Fish And Chips: Exploring The Classic British Dish And Its Origins – Cookindocs>
Ellen Castelow, The History of Fish and Chips, Historic UK, 21/08/2015, <The History of Fish and Chips – National Dish of Britain (historic-uk.com)>
Fabio Parasecoli, How Countries Use Food to Win Friends and Influence People, Financial Times, 20/08/2022, <How Countries Use Food to Win Friends and Influence People (foreignpolicy.com)>
Πηγή εικόνας: Pexels