
Ο χώρος ταφής σημαντικών προσωπικοτήτων κάθε λαού έχει μία ιδιαίτερη συμβολική αξία. Αυτή η παραδοχή είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ανάγκη του εκάστοτε λαού στην αναγνώριση των κομβικών σημείων στην ιστορία που τον καθόρισαν και αποτέλεσαν συνάμα τη βάση για τη σύγχρονη εκδοχή του. Στο σύγχρονο κόσμο, κομμάτι της ιστορικής και πολιτιστικής ταυτότητας ενός έθνους αποτελούν τέτοιοι ιεροί χώροι. Ίσως το πιο διαδεδομένο μνημείο μετά τους παγκόσμιους πολέμους δεν είναι άλλο από αυτό του Άγνωστου Στρατιώτη. Υπάρχει όμως κι ένα άλλο μνημείο στη ξακουστή πόλη της Μόσχας άκρως αφιερωμένο στους πολιτικούς αλλά και καλλιτέχνες μεγάλου βεληνεκούς το οποίο δεσπόζει στο κεντρικό σημείο της πρωτεύουσας. Η ονομασία του είναι η ακόλουθη ‘Η Νεκρόπολη Τείχους του Κρεμλίνου’.
Η απόφαση να τοποθετηθεί μιας τέτοιας ιστορικής βαρύτητας μνημείο στον πυρήνα της ρωσικής πρωτεύουσας αντικατοπτρίζει τη γενικότερη σύλληψη της ιστορικότητας του ρωσικού λαού αλλά και κράτους. Δεν είναι λίγες οι φορές κατά τις οποίες το Έθνος των Ρώσων μέσω του κρατικού σχεδιασμού, της πολιτιστικής παρακαταθήκης αλλά και της άσκησης εξωτερικής πολιτικής αντανακλά το λεπτομερή σχεδιασμό της Ρωσικής παρουσίας σε αυτόν τον αιώνα. Με άλλα λόγια, η Ρωσική διοίκηση σε θέματα ιστορίας πολιτισμού, ταξιδιών αλλά και ενέργειας φέρεται να προοδεύει χάρη στην αναγνώριση των στοιχείων που τη διαφοροποιούν συστηματικά από τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες. Έχοντας υπόψιν τα παραπάνω, ας αποκρυπτογραφήσουμε τη συμβολική παρουσία του μνημείου αυτού στην πρώην Σοβιετική πρωτεύουσα.
Η Μοσχοβίτικη πόλη βρέθηκε εντελώς συγκερασμένη με την Κομμουνιστική ιδεολογία, καθώς επίσης και με μια οικονομική ανασυγκρότηση από την πτώση της Σοβιετικής το 1991 και ύστερα. Η αυτοκριτική αποτελεί δύσκολο εγχείρημα για κάθε λαό όπως και για την ίδια την πολιτεία η οποία θα κληθεί να διαχειριστεί σε εσωτερικό και εξωτερικό επίπεδο τις όποιες επιτυχίες ή αποτυχίες του ίδιου του κράτους. Μπροστά σε μία τέτοια πρόκληση βρέθηκε και η νεότερη Ρωσία, δηλαδή ανάμεσα στην ολοκληρωτική αποξένωσή της από το ιστορικό της παρελθόν και τη δαιμονοποίησή του ή στην αποδοχή του και τη μερικώς απομάκρυνσή του από το τρέχον πολιτικοοικονομικό της σύστημα και αυτό του πολιτισμού. Έτσι λοιπόν, στην Κόκκινη Πλατεία στη Μόσχα δεσπόζει το μαυσωλείο του Λένιν και κατά μήκος της όμορφης πλατείας στέκει ένας κατακόκκινος τοίχος ο οποίος φέρει τα ονόματα των αποθανόντων πολιτικών προσώπων του Ρωσικού πολιτικού συστήματος. Οι πρώτοι ενταφιασμοί χρονολογούνται στο 1917 και αφορούν σε άσημους επαναστάτες. Μάλιστα, οι στίχοι του Γιεσένιν μετά την ομιλία του Λένιν, οι οποίοι και εγκαινίασαν τη βαριά αυτή ατμόσφαιρα στην κόκκινη πλατεία, είναι τα εξής: ‘Κοιμηθείτε, αγαπημένοι αδελφοί, υπό το φώς των άφθαρτων ταφών’. Το παρόν μνημείο προστατεύεται από την UNESCO ως δείγμα αναγνώρισης της πολιτιστικής του σημασίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός της αποτέφρωσης των σωμάτων των αποθανόντων πολιτικών και καλλιτεχνών καθώς και της τοποθέτησης τους στον εν λόγω τοίχο από το 1930 έως το 1980.
Ολοκληρώνοντας την παρουσίαση της Νεκρόπολης προκύπτουν τα ακόλουθα συμπεράσματα. Η πλήρης αποτίναξη της Σοσιαλιστικής Ρωσίας από το σύγχρονο κρατικό οικοδόμημα θα σήμαινε μια εφ’ όλης της ύλης αναδιοργάνωση και της πολιτιστικής ατζέντας για τη Ρωσία. Το σύγχρονο αστικό κέντρο της Μόσχας αντανακλά με παρρησία το ιστορικό παρελθόν αποδίδοντας φόρο τιμής σε όσους υπηρέτησαν τα ιδανικά τους με σθένος πολιτικό ή καλλιτεχνικό. Αποφασίζοντας επομένως κανείς να αναγνώσει την πολιτιστική αξία του μνημείου επιχειρεί μια ουσιαστική ενδοσκόπηση στην ανατολική Ευρώπη και τον τρόπο που οι πρώην σοβιετικές χώρες αφομοιώνουν, αποτινάζουν ή δαιμονοποιούν το Σοβιετικό παρελθόν τους.
Φουντούκου Βασιλική Χρυσοβαλάντω
Πηγές:
Некрополь у Кремлевской стены: история, описание, фото (putidorogi-nn.ru)НЕКРОПОЛЬ У КРЕМЛЁВСКОЙ СТЕНЫ, НАДМОГИЛЬНЫЙ ОККУЛЬТНЫЙ СТРАЖ-ГЕНИЙ! (livejournal.com)