Τα μουσεία ως κέντρα πολιτιστικής διπλωματίας: Η περίπτωση του μουσείου Καραθεοδωρή

Φορείς Πολιτιστικής Διπλωματίας Ηνωμένου Βασιλείου

Το Ηνωμένο Βασίλειο, βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι, καθώς η απόφαση για έξοδο από την Ε.Ε. (Brexit) έφερε επιπτώσεις και στη διεθνή εικόνα και φήμη της χώρας. Επομένως, θα χρειαστεί μια νέα προσέγγιση, προκειμένου να προωθηθούν αποτελεσματικά τα εθνικά συμφέροντα της χώρας, με ενισχυμένη δημόσια διπλωματία και διεθνείς πολιτιστικές σχέσεις.

Η Αγγλική γλώσσα, η οποία χρησιμοποιείται ως δεύτερη ή ως επίσημη γλώσσα σε πολλές χώρες του κόσμου, το τηλεοπτικό δίκτυο BBC (το μεγαλύτερο δίκτυο ΜΜΕ στον κόσμο με παρουσία στην τηλεόραση, το ραδιόφωνο και το διαδίκτυο σε περισσότερες από 30 γλώσσες και ένα ακροατήριο 269 εκατομμυρίων ανθρώπων κάθε εβδομάδα), κυρίαρχοι πολιτιστικοί οργανισμοί όπως το Βρετανικό μουσείο και το V&A, βραβευμένες τηλεοπτικές σειρές όπως το Sherlock, ναυαρχίδες του κινηματογράφου όπως ο James Bond και το Star Wars, η μουσική παραγωγή του David Bowie και του Ed Sheeran, η λογοτεχνία του Σαίξπηρ και της Άγκαθα Κρίστι και αθλητικές διοργανώσεις όπως η Premier League, είναι μερικά από τα πιο δυνατά παραδείγματα και πλεονεκτήματα στον τομέα του πολιτισμού και της δημιουργικότητας του Ηνωμένου Βασιλείου.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η άσκηση της πολιτιστικής διπλωματίας βασίζεται στην ανταλλαγή ιδεών, αξιών και του πολιτισμού προκειμένου να ενδυναμωθεί η σχέση της χώρας με τον κόσμο και τις υπόλοιπες χώρες και επίσης να προωθηθούν η επιρροή της, η απασχόληση και η ανάπτυξη ως θεματοφύλακες του μέλλοντος της χώρας.

Το Υπουργείο Ψηφιακής πολιτικής, παιδείας, πολιτισμού, ΜΜΕ και αθλητισμού, συνεργάζεται με το Βρετανικό συμβούλιο, το Υπουργείο Εξωτερικών (Foreign Office) και άλλους κυβερνητικούς φορείς για να προωθήσουν πρωτοβουλίες, όπως η καμπάνια GREAT και πολιτιστικές συνεργασίες με άλλες χώρες.

Το 2006, δημιουργήθηκε το συμβούλιο Δημόσιας Διπλωματίας, σε μια προσπάθεια αναθεώρησης των πρακτικών της δημόσιας διπλωματίας στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το συμβούλιο είναι υπεύθυνο, για τη δημιουργία εθνικής στρατηγικής δημόσιας διπλωματίας, προκειμένου να υποστηριχθούν τα διεθνή συμφέροντα και οι στόχοι του Ηνωμένου Βασιλείου. Τα μέλη του συμβουλίου είναι το Υπουργείο Εξωτερικών, το Βρετανικό Συμβούλιο και η Παγκόσμια Υπηρεσία του BBC.

Σε συνεργασία με τους βασικούς ενδιαφερόμενους, συμπεριλαμβανομένου του Foreign Office, του Βρετανικού Συμβουλίου και των πολιτιστικών οργανισμών, το Υπουργείο Ψηφιακής πολιτικής, Παιδείας, Πολιτισμού, ΜΜΕ και Αθλητισμού, ανέπτυξε το 2010 την πολιτική Πολιτιστικής Διπλωματίας. Οι γενικοί στόχοι ήταν η ενθάρρυνση και η στήριξη του πολιτιστικού τομέα για την ανάπτυξη διεθνών συνεργασιών σε τομείς με συγκεκριμένη πολιτιστική και/ή κυβερνητική προτεραιότητα. Παράλληλα, η καλύτερη δυνατή αξιοποίηση με τον καλύτερο δυνατό τρόπο του οφέλους και του αντίκτυπου της πολιτιστικής διπλωματίας, ιδιαίτερα μετά τη λήξη συγκρούσεων.

Από τα παραπάνω, παρατηρούμε ότι στην περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου, η άσκηση της πολιτιστικής διπλωματίας δεν είναι αρμοδιότητα ενός μόνο υπουργείου και πως συμπεριλαμβάνει τη συλλογική προσπάθεια και την αλληλεπίδραση πολλών παραγόντων, για την προώθηση των πολιτικών που συμβάλλουν στην ενίσχυση της πολιτιστικής διπλωματίας. Οι συντονισμένες προσπάθειες όλων των προαναφερόμενων φορέων του Ηνωμένου Βασιλείου, συντελούν στην ευρεία αναγνώριση της Ήπιας ισχύος της χώρας.

Πρόσφατα δημοσιεύθηκε το σχέδιο δράσης του Υπουργείου Ψηφιοποίησης, Πολιτισμού, Παιδείας, Μέσων και Αθλητισμού, το οποίο μεταξύ άλλων έχει σκοπό τη διατήρηση και ενίσχυση της αίσθησης υπερηφάνειας και συνοχής στη χώρα, να προσελκύσει νέα άτομα να επισκεφτούν και να εργαστούν στη χώρα, να μεγιστοποιήσει και να αξιοποιήσει την ήπια ισχύ του Ηνωμένου Βασιλείου.

Στις ενέργειες, συμπεριλαμβάνονται η ενίσχυση της Βρετανικής παρουσίας στο εξωτερικό διαμέσου της πολιτιστικής διπλωματίας, διεθνών επισκέψεων και του προγράμματος «Great», η προώθηση των πολιτιστικών εξαγωγών για την αύξηση της αξίας τους στην οικονομία της χώρας, η συνεισφορά στην παράλληλη κυβερνητική ατζέντα της ήπιας ισχύος και ευημερίας, η χρησιμοποίηση της συλλογής έργων τέχνης της κυβέρνησης , προκειμένου για να προωθηθούν οι τέχνες, η κληρονομιά και ο πολιτισμός της χώρας, μέσω της δημιουργίας εκθέσεων σε υπουργικά και διπλωματικά κτίρια σε όλον τον κόσμο και της συνεισφοράς στην ήπια ισχύ.

Το Υπουργείο Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας, είναι υπεύθυνο κυρίως για την διεθνή πολιτική, χωρίς όμως να απουσιάζουν ενέργειες πολιτιστικής διπλωματίας, ως κατεξοχήν φορέας της επίσημης διπλωματίας της χώρας. Άλλωστε στο υπουργείο υπάγονται οι πρεσβείες που είναι υπεύθυνες για την μεταφορά των πολιτικών και της εικόνας της χώρας στο εξωτερικό. Διαθέτει ένα παγκόσμιο δίκτυο πρεσβειών και προξενείων, απασχολώντας πάνω από 14.000 άτομα σε περίπου 270 διπλωματικά γραφεία. Συνεργάζεται με διεθνείς οργανισμούς για την προώθηση των συμφερόντων του Ηνωμένου Βασιλείου και της παγκόσμιας ασφάλειας. Προωθεί τα συμφέροντα και τις αξίες του Ηνωμένου Βασιλείου διεθνώς, υποστηρίζει τους πολίτες και τις επιχειρήσεις ανά τον κόσμο, στηρίζοντας την παγκόσμια επιρροή και την ευημερία της χώρας. Όραμα του είναι να οικοδομήσει μια πραγματικά «παγκόσμια Βρετανία», η οποία θα πρωταγωνιστεί στην παγκόσμια σκηνή.

Μεταξύ άλλων, στηρίζει κορυφαίους μελετητές με ηγετική ικανότητα να παρακολουθήσουν μεταπτυχιακά μαθήματα στο Ηνωμένο Βασίλειο με υποτροφίες Chevening και νέους Αμερικανούς να σπουδάσουν στο Ηνωμένο Βασίλειο με υποτροφίες Marshall. Προωθεί την ευημερία και την ανάπτυξη μέσω του Δικτύου Επιστήμης και Καινοτομίας, καθώς και μερικές από τις εργασίες της κυβέρνησης για τη διεθνή ανάπτυξη, (μεταξύ άλλων την προώθηση της βιώσιμης παγκόσμιας ανάπτυξης, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της κλιματικής αλλαγής και της πρόληψης των συγκρούσεων).

Το Βρετανικό Συμβούλιο, είναι ο διεθνής οργανισμός του Ηνωμένου Βασιλείου με αρμοδιότητα στις διεθνείς πολιτιστικές σχέσεις, με αντιπροσωπείες σε τουλάχιστον 110 χώρες προωθώντας την Αγγλική γλώσσα, ενθαρρύνοντας την πολιτιστική, επιστημονική και εκπαιδευτική συνεργασία με το Ηνωμένο Βασίλειο. Η δράση του επικεντρώνεται στις ευκαιρίες πολιτιστικής ανάπτυξης, στις νέες συνεργασίες και στις πολιτιστικές σχέσεις.

Μουσεία, κληρονομιά και Οργανισμοί:

Βρετανικό Μουσείο φορέας πολιτιστικής διπλωματίας με πληθώρα αρχαιολογικών και εθνογραφικών στοιχείων-ευρημάτων.

Βρετανική Βιβλιοθήκη με αρχαία και μεσαιωνικά χειρόγραφα καθώς και παπύρους .

Ζωολογικός κήπος του Λονδίνου

Βασιλικός Βοτανικός κήπος του Λονδίνου

Πανεπιστήμια και οι βιβλιοθήκες τους όπως University of Gambridge, Oxford κ.α.

Art galleries: National Gallery, the Victoria and Albert Museum, the National Portrait Gallery, two Tate galleries—Tate Britain (with superb collections of John Constable and the Pre-Raphaelites) and Tate Modern—and the Wallace Collection.

Αθλητισμός και δημιουργία: ποδόσφαιρο, ράγκμπι, κολύμβηση κ.τ.λ.

ΜΜΕ και δημοσιεύσεις : Daily newspapers published in London include The Times, one of the world’s oldest newspapers; The Sun, a tabloid that is the country’s most widely read paper, with circulation in the millions; the The Daily Telegraph; and The Guardian (also published in Manchester). Major regional dailies include the Manchester Evening News, the Wolverhampton Express and Star, the Nottingham Evening Post, and the Yorkshire Post. Periodicals, such as The Economist, also exert considerable international influence.

International Council of Museums (ICOM)

ICOM is the only international organisation representing museums and museum professionals. It has more than 32,000 members and is made up of National Committees, which represent 136 countries and territories, and International Committees, which gather experts in museum specialities worldwide.

ICOM International Committees

The 30 International Committees bring together professional experts covering all aspects of museum activity. Their annual meetings offer the opportunity for UK museums professionals to extend their networks of international contacts. The ICOM events calendar lists the dates of annual International Committee meetings.

ICOM UK

ICOM UK is the National Committee of ICOM in the UK and is a gateway to the global museum community and the only UK museum association with a dedicated international focus. In addition to leading on two working internationally programmes – the annual Working Internationally Conference and the Working Internationally Regional Project – ICOM UK also offers bursaries for ICOM UK members to attend ICOM Triennial Meetings, International Committee meetings, and other conferences with a demonstrable international remit.

Visiting Arts

Visiting Arts’ purpose is to strengthen intercultural understanding through the arts.  It provides tools to help the cultural sector to work more effectively and efficiently worldwide

World Cultures Connect (WCC)

WCC is a global cultural information site.  It connects artists and cultural organisations across the globe by allowing them to promote their work, make new connections, identify opportunities, and discover new partners, markets, and audiences.  The discussion forum is a useful way to share information and advice, and take part in discussions, on working internationally.

Heritage Without Borders (HWB)

Heritage Without Borders is a unique charity working in developing countries to build capacity in heritage skills in situations of poverty and reconstruction, and to provide life-transforming work experience for volunteer students and professionals in the heritage sector.

University Museums Group (UMG)

Universities work on a global stage and their museums play a key role in this international approach.  UMG supports and advocates for the university museum sector in England, Wales, and Northern Ireland.  Working alongside their sister organisation University Museums in Scotland UMIS it represents the interests of university museums to funders and stakeholders, and also maintains close links with the international body for university museums, UMAC

The Art of Partnering report by Kings College London

The Art of Partnering is the final report of a Cultural Enquiry in collaboration with the BBC, which explored the role partnership plays in enabling publicly funded cultural institutions to enhance the quality and diversity of their work across the UK.

National Museum Directors’ Council (NMDC)

NMDC represents the leaders of the UK’s national collections and major regional museums. Its members are the national and major regional museums in England, Northern Ireland, Scotland, and Wales, the British Library, The National Library of Scotland, and the National Archives. While their members are funded by government, the NMDC is an independent, non-governmental organisation.

British Council

The British Council is the UK’s international organisation for cultural relations and educational opportunities. It has offices in over 100 countries across six continents. Each British Council office overseas has its own country website which can be accessed via the British Council’s home page.

UK Registrars Group (UKRG)

The UKRG is a non-profit membership association set up in 1979.  It provides a forum for exchanging ideas and expertise between registrars, collection managers and other museum professionals in the United Kingdom, Europe and worldwide.

Through the UKRG website, members can access a number of resources aimed at registrars, or those who undertake the work of registrars.  These include publications relevant to international loans and exhibitions, such as facilities reports, guidance and top tips, and links to other online resources.

International Federation of Arts Councils and Culture Agencies (IFACCA)

IFACCA produces ACORNS, an online news service for and about arts councils and culture agencies, which contains news from arts and culture funding agencies and a digest of resources, such as links to websites, new publications, jobs, conferences, and events.