Ένας από τους βασικούς τομείς που άπτονται στην πολιτιστική διπλωματία είναι αυτός της εκκλησιαστικής διπλωματίας. Με άλλα λόγια, η εκκλησιαστική διπλωματία αποτελεί σημαντικό παράγοντα στην ύπαρξη και την ανάπτυξη της πολιτιστικής διπλωματίας των κρατών. Η διατήρηση και η προβολή της εκκλησιαστικής παράδοσης αποτελούν σαφώς αντικείμενα της θρησκευτικής διπλωματίας. Όπως προκύπτει, η προστασία των εκκλησιών αλλά και η συνέχειά τους στον χρόνο αποτελεί ένα από τα παραδείγματα της συγκεκριμένης διπλωματικής πρακτικής.
Η Σερβία, όπως και πολλές ακόμη χώρες του παγκόσμιου χάρτη, αποτελεί ένα κράτος με αισθητή θρησκευτική διπλωματία από το παρελθόν έως σήμερα, λειτουργώντας κάποιες φορές υποβοηθητικά, ενώ κάποιες άλλες ασκώντας γεωπολιτική επιρροή. Μάλιστα, η Σερβία, όπως και η Ελλάδα, αποτελούν παραδείγματα διατήρησης του ορθόδοξου χριστιανικού δόγματος την περίοδο που οι περισσότερες βαλκανικές χώρες βίωναν τον εξισλαμισμό. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα της σερβικής ιστορίας αποτελεί η συμβολή του Αγίου Σάββα στην πολιτική και θρησκευτική ανεξαρτησία της Σερβίας.
Ο Άγιος Σάββας εκτός από διαφωτιστής, Σέρβος πρίγκιπας και μοναχός αποτέλεσε διπλωμάτης και νομοθέτης. Μάλιστα, αξίζει να σημειωθεί το γεγονός πως μέσα από το έργο του βελτίωσε τις σχέσεις της Σερβίας με το Βυζάντιο και την ορθοδοξία, ενώ διατηρούσε άψογες σχέσεις με πολλές περιοχές, όπως το Άγιο Όρος ή τη Θεσσαλονίκη.
Επιπλέον, αποτελεί κοινή διαπίστωση πως η διπλωματική ικανότητα του Αγίου Σάββα, αλλά και ο διαλλακτικός του χαρακτήρας επηρέασε τις σχέσεις του αφενός με φιλικά πρόσωπα και αφετέρου με αντιπάλους. Μέσω της πειθούς που ασκούσε ο ίδιος κατάφερε να εκμεταλλευτεί και να επηρεάσει αναλόγως διάφορες καταστάσεις, όπως ήταν η εξομάλυνση της πολιτικής κατάστασης της Σερβίας και η διεύρυνση του ορθόδοξου χαρακτήρα στη Σερβία. Γι’ αυτό τον λόγο άλλωστε ο Άγιος Σάββας παρέμεινε στη Μονή Στουντένιτσα στη Σερβία ως το 1217, παρά το γεγονός πως ο ίδιος ήθελε να επιστρέψει στο Άγιο Όρος, ενώ κάποια χρόνια μετά κινήθηκε προς τους Αγίους Τόπους με σκοπό να αντιμετωπίσει τον Αρχιεπίσκοπο Αχρίδας Χωματιανό και να διαπραγματευτεί εκ νέου την υπόσταση της Σερβικής εκκλησίας.
Συνεπώς, ο Άγιος Σάββας λόγω των διπλωματικών του δυνατοτήτων βελτίωσε και εδραίωσε τις σχέσεις ανάμεσα στη Σερβία και τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Ο Άγιος Σάββας πέρα από τη θρησκευτική του ιδιότητα αποτέλεσε σπουδαία προσωπικότητα της εποχής του και σημαντικό διπλωμάτη της Σερβίας. Μάλιστα, πέρα από τις διπλωματικές του επιτυχίες, έχει αφήσει πίσω του έως και σήμερα συγγραφικό υλικό και θεωρείται θεμελιωτής της σερβικής εκπαίδευσης και λογοτεχνίας.
Η εκκλησία του Αγίου Σάββα βρίσκεται σήμερα στο Βελιγράδι και αποτελεί τη μεγαλύτερη ορθόδοξη εκκλησία στα Βαλκάνια, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί λόγο θρησκευτικού τουρισμού στην πρωτεύουσα της Σερβίας. Σε κάθε περίπτωση, η ιστορία του Αγίου Σάββα ως μοναχού και διπλωμάτη αποτελεί από τις πιο σημαντικές περιπτώσεις ενός θρησκευτικού προσώπου ως διπλωμάτη με διεθνή επιρροή.
Σοφία Παπαδοπούλου
Βιβλιογραφία:
- Ο άγιος Σάββας Σερβίας. Θέματα Αρχαιολογίας Περιοδικό Ελεύθερης Πρόσβασης. Διαθέσιμο: https://www.themata-archaiologias.gr/%ce%bf-%ce%ac%ce%b3%ce%b9%ce%bf%cf%82-%cf%83%ce%ac%ce%b2%ce%b2%ce%b1%cf%82-%cf%83%ce%b5%cf%81%ce%b2%ce%af%ce%b1%cf%82/
- Θρησκεία και Διεθνής Πολιτική: Η περίπτωση των Βαλκανίων (2018) PowerPolitics. Διαθέσιμο: https://powerpolitics.eu/%ce%b1%ce%b3%ce%b3%ce%b5%ce%bb%ce%af%ce%b4%ce%b7%cf%82-%ce%b3%cf%81%ce%b7%ce%b3%cf%8c%cf%81%ce%b7%cf%82-%ce%b2%ce%b1%ce%bb-25-3-%ce%b8%cf%81%ce%b7%cf%83%ce%ba%ce%b5%ce%af%ce%b1-%ce%ba%ce%b1%ce%b9/
- Εκκλησία Σερβίας. Διαθέσιμο: https://www.ekklisiaonline.gr/nea/ekklisia–servias–egkrithikan–alla-10-ekat–evro–gia–tis–ergasies–ston–agio–savva/
- Ο Άγιος Σάββας, πρώτος αρχιεπίσκοπος Σερβίας. Η προσωπικότητα, η δράση και η χειρόγραφη παράδοση γύρω από τη ζωή και το έργο του. Διαθέσιμο: https://ikee.lib.auth.gr/record/131625/files/GRI-2013-10317.pdf
- Γεώργιος Νεκτάριος (nodate) ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ – ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ˙ ΑΡΩΓΟΣ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΟΥ ΤΗΣ ΣΕΡΒΙΚΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ (1219), CHURCHSTUDIES. Διαθέσιμο: http://crkvenestudije-churchstudies.com/index.php/studies/article/view/947