Η κατανάλωση του φαγητού από τον άνθρωπο δεν περιορίζεται μόνο στην εξυπηρέτηση μιας φυσικής ανάγκης. Οι άνθρωποι συγκεντρώνονται και γευματίζουν για να κοινωνικοποιηθούν και να μοιραστούν με τους κοντινούς τους ανθρώπους τόσο τις χαρές όσο και τις λύπες τους. Η κεντρική θέση του φαγητού στην ανθρώπινη ζωή συνέβαλε, ώστε το φαγητό να αξιοποιηθεί ως διπλωματικό εργαλείο.
Η χρήση του φαγητού στη διπλωματία διακρίνεται από κάποιους μελετητές σε τρεις κατηγορίες. Στη διπλωματία της κουζίνας (culinary diplomacy), στη διπλωματία της γαστρονομίας (gastrodiplomacy) και στη διπλωματία του φαγητού (food diplomacy). Η διπλωματία της κουζίνας αφορά τις επίσημες διπλωματικές σχέσεις των κρατών. Σε αυτό το πλαίσιο το φαγητό που σερβίρεται σε ένα επίσημο δείπνο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αποστολή έμμεσου πολιτικού μηνύματος, ενώ η άρνηση αποστολής πρόσκλησης στον εκπρόσωπο ενός κράτους μπορεί να ερμηνευθεί ως προβολή ισχύος σε ένα, θεωρητικά, πιο αδύναμο κράτος. Η διπλωματία της γαστρονομίας απευθύνεται στον πληθυσμό ενός κράτους, ενώ η διπλωματία του φαγητού στοχεύει στη διάθεση τροφίμων για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας σε πληγέντες πληθυσμούς και μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην βελτίωση της διεθνούς εικόνας ενός κράτους.
Όπως πολλά κράτη στον κόσμο, έτσι και οι ΗΠΑ έχουν εντάξει την κουζίνα τους στην φαρέτρα της πολιτιστικής τους διπλωματίας. Ιδιαίτερα το πολυπολιτισμικό υπόβαθρο του αμερικανικού Νότου έχει δημιουργήσει πολλές γεύσεις, τις οποίες οι ΗΠΑ προσπαθούν να αξιοποιήσουν. Η soul food κουζίνα είναι η ethnic κουζίνα των Αφροαμερικανών, μέσω της οποίας οι Αφρικανοί σκλάβοι προσπάθησαν να διατηρήσουν ζωντανές τις πολιτιστικές τους μνήμες. Η αλληλεπίδραση, στη συνέχεια, με άλλες εθνοτικές ομάδες της Βόρειας Αμερικής εμπλούτισε την γαστρονομική της κληρονομιά. Πιάτα όπως το τραγανό τηγανιτό κοτόπουλο, τα collard greens με λαχανικά, χόρτα και καπνιστό ζαμπόν ή μπέικον, και το Mac and cheese αποτελούν την κορωνίδα της soul food κουζίνας. Αντίστοιχα η κουζίνα του Τέξας είναι διάσημη για το θρυλικό της barbecue. Το στιλ του barbecue διαφέρει ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή της πολιτείας και το πολιτιστικό της υπόβαθρο. Μερικά από τα πιο γνωστά πιάτα του Τέξας είναι τα pork ribs με σάλτσα barbecue και το καπνιστό beef brisket.
Οι ΗΠΑ σε συνεργασία με το ίδρυμα James Beard Foundation ανακήρυξαν το πρόγραμμα Diplomatic Culinary Partnership με στόχο την εξαγωγή της αμερικανικής κουζίνας. Το πρόγραμμα προέβλεπε την ίδρυση του σώματος American Culinary Corps, που στελέχωσαν περισσότεροι από 80 Αμερικανοί chefs, οι οποίοι είτε συνοδεύουν τις διπλωματικές αποστολές στο εξωτερικό είτε επιμελούνται του μενού των γευμάτων των διπλωματικών συναντήσεων στο εσωτερικό. Για την εξαγωγή της αμερικανικής κουζίνας δραστηριοποιείται και ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός Culinary Diplomacy Project. Οι chefs που στελεχώνουν αυτόν τον οργανισμό επισκέπτονται ξένες χώρες επιδιώκοντας την πολιτιστική αλληλεπίδραση και την ανταλλαγή γεύσεων. Ο chef David Guas αξιοποίησε την πλούσια κουζίνα του Νότου σε θαλασσινά, όπως οι γαρίδες, οι καραβίδες και τα γατόψαρα της soul food κουζίνας, για να φτιάξει ψητές γαρίδες με σως μπάρμπεκιου (Grilled Head- On New Orleans- Style BBQ Shrimps), τις οποίες χρησιμοποιεί για τους σκοπούς του οργανισμού.
Η κουζίνα του Νότου συμβάλλει, επίσης στην ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού των νότιων πολιτειών. Χιλιάδες ταξιδιώτες επισκέπτονται κάθε χρόνο τις ΗΠΑ και δοκιμάζουν τοπικές γεύσεις σε μαγαζιά και εστιατόρια. Ενδεικτικά, το Dooky Chase’s στην Νέα Ορλεάνη και το Mrs. Wilkes Dining Room στη Savannah, διαθέτουν τη soul food κουζίνα, το Franklin Barbecue στο Austin και το Joe’s Kansas City Bar-B-Que την τεξανή κουζίνα, ενώ το The Optimist στην Ατλάντα και το The Fish House στην Pensacola αποτελούν βασικό προορισμό για τους λάτρεις των θαλασσινών. Επιπρόσθετα διοργανώνονται φεστιβάλ, όπως το Charleston Wine + Food Festival, στα οποία υπάρχουν τοπικές γεύσεις και γίνονται επιδείξεις μαγειρικής. Οι ταξιδιώτες επισκεπτόμενοι αυτά τα μαγαζιά και φεστιβάλ γνωρίζουν τις γεύσεις του Νότου, το πολιτιστικό υπόβαθρο που τις ακολουθεί, και παράλληλα κάνουν δαπάνες, οι οποίες ωφελούν την αμερικανική οικονομία. Χωρίς αμφιβολία η πολιτιστική αλληλεπίδραση μέσω του φαγητού είναι ο πιο «γευστικός» τρόπος άσκησης πολιτιστικής διπλωματίας.
Καζάκης Δημήτρης