Η ινδική κουζίνα αντανακλά μια ιστορία πέντε χιλιάδων ετών, θεμελιωμένη σε ένα συνονθύλευμα διαφορετικών κοινωνιών και πολιτισμών, από το οποίο δημιουργήθηκαν ξεχωριστές γεύσεις και επιμέρους τοπικές κουζίνες. Καθοριστική στη δημιουργία αυτή υπήρξε η άφιξη Μογγόλων, Βρετανών και Πορτογάλων στη χώρα, οι οποίοι προσέθεσαν στην ινδική κουζίνα.
Η κουζίνα της Ινδίας έχει επηρεάσει και διαμορφώσει, σε έναν βαθμό, την ιστορία των διεθνών σχέσεων: Το εμπόριο μπαχαρικών μεταξύ Ινδίας και Ευρώπης συχνά χαρακτηρίζεται από ιστορικούς ως ο καταλυτικός παράγοντας για την ευρωπαϊκή «Εποχή των Ανακαλύψεων». Οι γαστρονομικές επιρροές ανάμεσα σε Ευρώπη και Ινδία υπήρξαν αμφίδρομες: Όπως οι Ευρωπαίοι αποικιοκράτες επηρέασαν την εξέλιξη της ινδικής κουζίνας, αντίστοιχα, η κουζίνα των Ινδών έχει αποκτήσει ξεχωριστή δημοτικότητα ανά τον κόσμο.
Η ινδική μετανάστευση έχει συμβάλλει αποφασιστικά στην εξάπλωση των γαστρονομικών παραδόσεων της χώρας σε ολόκληρο τον κόσμο. Ενδεικτικά παραδείγματα αποτελούν η ευρύτατη χρήση του κάρυ σε πολλές εθνικές κουζίνες, καθώς και τα χιλιάδες ινδικά εστιατόρια ανά την υφήλιο. Εντούτοις, την πλέον χαρακτηριστική περίπτωση επίδρασης της ινδικής γαστρονομίας διεθνώς αποτελεί το Ηνωμένο Βασίλειο. Σύμφωνα με τη Βρετανική Υπηρεσία Προτύπων Τροφίμων, η ινδική γαστρονομική βιομηχανία στο Ηνωμένο Βασίλειο ανέρχεται στην αξία των 3,2 δισεκατομμυρίων λιρών. Η κουζίνα των Ινδών είναι επίσης εξίσου δημοφιλής στη νοτιοανατολική Ασία, χάρη στην έντονη ινδουιστική και βουδιστική πολιτισμική επιρροή στην περιοχή. Έχει ακόμη επηρεάσει εμφανώς τις κουζίνες της Μαλαισίας και της Σιγκαπούρης. Στη Σιγκαπούρη, μάλιστα, οι ινδικές γεύσεις φαίνονται αξεδιάλυτες στην εθνική κουζίνα.
Μία σημαντική στιγμή στην γαστρονομική διπλωματία της Ινδίας υπήρξε η συνάντηση μεταξύ του προέδρου των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, και του Ινδού ομολόγου του, Ναρέντρα Μόντι, στο Ραστραπάτι Μπάχβαν (Rashtrapati Bhavan) το 2017. Ο Ινδός πρωθυπουργός υποδέχθηκε τον Αμερικανό με ένα κατεξοχήν ινδικό μενού, το οποίο συνδύαζε εξίσου χορτοφαγικά και μη χορτοφαγικά εθνικά πιάτα, γεγονός που κρίθηκε ως διπλωματική επιτυχία.
Τα τελευταία χρόνια η ινδική κυβέρνηση έχει λάβει αρκετές πρωτοβουλίες για την προώθηση της εθνικής της κουζίνας διεθνώς. Το «Ινδικό Συμβούλιο Πολιτιστικών Σχέσεων» (ICCR) αποτελεί έναν κυβερνητικό οργανισμό, ο οποίος εξειδικεύεται, ακριβώς, στην προώθηση του ινδικού πολιτισμού και κουζίνας στο εξωτερικό. Διοργανώνει πολιτιστικές εκδηλώσεις και φεστιβάλ, παρέχει μαθητικές υποτροφίες και υποστηρίζει ινδικά εστιατόρια και Ινδούς μάγειρες που βρίσκονται εκτός της ινδικής επικράτειας. Το ICCR διοργανώνει επίσης φεστιβάλ και εργαστήρια γευσιγνωσίας, προκειμένου να αναδείξει την ινδική κουζίνα στο διεθνές κοινό. Χαρακτηριστική είναι η διαφημιστική καμπάνια «Incredible India» του 2002, με την οποία η χώρα κατόρθωσε να ενισχύσει την ήπια ισχύ της μέσω της ανάδειξης της γαστρονομικής της κληρονομιάς στους ξένους τουρίστες. Η καμπάνια επικεντρώθηκε κυρίως στην ποικιλομορφία και την υψηλή διατροφική αξία της ινδικής κουζίνας.
Συμπερασματικά, η γαστρονομική διπλωματία έχει αναδειχθεί ως αποτελεσματικό εργαλείο για την προώθηση της ήπιας ισχύος της Ινδίας. Μέσω της προώθησης της πλούσιας μαγειρικής της κληρονομιάς και της ποικιλίας της διατροφικής της κουλτούρας, η Ινδία μπόρεσε να δημιουργήσει μια θετική εικόνα για τον εαυτό της στην παγκόσμια κοινότητα. Αυτό βοήθησε την Ινδία να οικοδομήσει μόνιμες σχέσεις με τους υπόλοιπους παίκτες του συστήματος. Συνολικά, η γαστρονομική διπλωματία είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για την Ινδία να χτίσει γέφυρες, να προωθήσει τον πολιτισμό της και να ενισχύσει τη διεθνή παρουσία της
Σταματία Κούτσικου
Βιβλιογραφία:
- Bhatt, A., (2023, February), The Culinary Diplomacy: Enhancing India’s Soft Power, ResearchGate, https://www.researchgate.net/publication/372365655_The_Culinary_Diplomacy_Enhancing_India’s_Soft_Power
- Consulate General of India, Hamburg, (2014, August 14th), Food Diplomacy, https://www.cgihamburg.gov.in/pdf/Food_Diplomacy_August_14_2014.pdf