Ως Θρησκευτική Διπλωματία ορίζεται η χρήση θρησκευτικών παραγόντων, αρχών και φορέων σε διπλωματικές προσπάθειες με σκοπό την προώθηση της κατανόησης, της συνεργασίας και της ειρήνης μεταξύ διαφορετικών θρησκευτικών κοινοτήτων και εθνών. Περιλαμβάνει τη συμμετοχή θρησκευτικών ηγετών ή οργανισμών και θεσμών σε διάλογο, τη διαπραγμάτευση και συνεργασία για την αντιμετώπιση των συγκρούσεων, τη γεφύρωση των διαφορών και την προώθηση κοινών συμφερόντων και αξιών.
Το κράτος του Καζακστάν επιχείρησε να συμβάλλει στην προσπάθεια προώθησης της κατανόησης και της συνεργασίας μεταξύ των διαφορετικών θρησκειών οργανώνοντας το Συνέδριο Ηγετών Παγκοσμίων και Παραδοσιακών Θρησκειών το 2003 στην Αστάνα, την πρωτεύουσα του Καζακστάν. Αφορμή για την εκκίνηση του συνεδρίου υπήρξαν οι τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου στις ΗΠΑ. Οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου δημιούργησαν κλίμα πόλωσης μεταξύ του μουσουλμανικού και του χριστιανικού κόσμου και για αυτόν τον λόγο το Καζακστάν ανέλαβε την πρωτοβουλία διεξαγωγής του συνεδρίου με σκοπό να αμβλύνει τις διαφορές μεταξύ των θρησκειών του κόσμου. Έκτοτε το συνέδριο πραγματοποιείται μία φορά κάθε τρία χρόνια.
Συνολικά έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα 7 συνέδρια τα οποία έχουν λάβει χώρα στην Αστάνα, την πρωτεύουσα του Καζακστάν. Στο πρώτο συνέδριο συμμετείχαν 17 αντιπροσωπείες, ενώ στο έβδομο συνέδριο οι συμμετοχές έφθασαν τις 100. Οι θεματικές των συνεδρίων ποικίλλουν περιλαμβάνοντας επίκαιρα θέματα. Επι παραδείγματι, το πρώτο συνέδριο, το οποίο πραγματοποιήθηκε το 2003, μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου στις ΗΠΑ, επικεντρώθηκε στην αντιμετώπιση της τρομοκρατίας και του εξτρεμισμού, ενώ η θεματική του έβδομου συνεδρίου το οποιο πραγματοποιήθηκε το 2022, ήταν “Ο Ρόλος των Θρησκευτικών Ηγετών στην Πνευματική και Κοινωνική Ανάπτυξη του Ανθρώπινου Πολιτισμού στην περίοδο μετά την Πανδημία”.
Για την διεξαγωγή του δεύτερου συνεδρίου, το Καζακστάν κατασκεύασε μία πυραμίδα η οποία ονομάστηκε Παλάτι Ειρήνης και Συμφιλίωσης. Το Παλάτι Ειρήνης και Συμφιλίωσης εκφράζει το πνεύμα του Καζακστάν, όπου πολιτισμοί, παραδόσεις και εκπρόσωποι διαφόρων εθνικοτήτων συνυπάρχουν με ειρήνη και αρμονία. Λουσμένοι στη χρυσαφένια και γαλάζια λάμψη του βιτρό (χρώματα βγαλμένα από τη σημαία του Καζακστάν), 200 εκπρόσωποι από τις κύριες θρησκείες του κόσμου συναντώνται κάθε τρία χρόνια σε μια κυκλική αίθουσα που βασίζεται στην αίθουσα συνεδριάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη.
Σε όλα τα συνέδρια έχουν συμμετάσχει πέρα από εκπρόσωποι θρησκειών, εκπρόσωποι κρατών και διεθνών οργανισμών όπως ο ΟΗΕ, η UNESCO, ο ΟΑΣΕ, η UNICEF, ο Οργανισμός Ισλαμικής Συνεργασίας και άλλοι. Κάθε συνέδριο καταλήγει με ένα κείμενο διακήρυξης όπου τονίζεται μεταξύ άλλων η ανάγκη της συνέχειας του διαλόγου μεταξύ των θρησκειών, η καταδίκη της βίας και του εξτρεμισμού και η ανάγκη για ειρηνική συνύπαρξη. Από το δεύτερο συνέδριο και έπειτα εκδηλώνεται η ανάγκη για συνεργασία του συνεδρίου με τον ΟΗΕ προκειμένου να επιτευχθούν οι συγκεκριμένοι στόχοι.
Παρόλο που οι πόλεμοι, η τρομοκρατία και ο εξτρεμισμός συνεχίζονται, το κράτος του Καζακστάν έχει επιτύχει να θεσπίσει έναν θεσμό που φέρνει σε επαφή θρησκείες από όλο τον κόσμο. Το Καζακστάν ξεκίνησε αυτό το συνέδριο στον απόηχο των επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου, σε μία περίοδο όπου αυξάνονταν η πόλωση μεταξύ του μουσουλμανικού και χριστιανικού ‘’Δυτικού’’ κόσμου. Μέσω του συνεδρίου έχουν την ευκαιρία να συναντηθούν θρησκευτικοί και πολιτικοί ηγέτες από όλο τον κόσμο και να προτείνουν λύσεις για την ειρηνική συνύπαρξη και αλληλοκατανόηση. Η προσήλωση του Καζακστάν στην διατήρηση του θεσμού του Συνεδρίου Ηγετών Παγκοσμίων και Παραδοσιακών Θρησκειών το έκανε να ξεχωρίσει ως ένα κράτος που δεν δίνει χώρο σε αυτή την υπάρχουσα πόλωση αλλά παλεύει για να την αμβλύνει.
Γρηγόριος Τζήκας
Ενδεικτικές Πηγές:
Shafiya Jamil, Misbah Atta, Hanna Kalbi, Religious Diplomacy Promoting Peace, Collaboration, & Economic Stability (2024)
Richard Vaughan, Foster’s Peace Pyramid Completed (2006)
Το επίσημο site του Συνεδρίου Ηγετών Παγκοσμίων και Παραδοσιακών Θρησκειών: https://religions-congress.org/en
Πηγή εικόνας άρθρου: https://pixabay.com/el/photos/%CE%B8%CF%81%CE%B7%CF%83%CE%BA%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CE%B7%CE%B3%CE%AD%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B9%CE%BD%CE%B4%CE%BF%CE%BD%CE%B7%CF%83%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%AC-6494788/