“Krak des Chevaliers is perhaps the best preserved and most wholly admirable castle in the world, [a castle which] forms a fitting commentary on any account of the Crusading buildings of Syria.”
– Lawrence of Arabia
Η Συρία κατέχει σημαντική υλική πολιτιστική κληρονομιά συνδεδεμένη με την εποχή του Μεσαίωνα αφού υπήρξε το σημείο συνάντησης δυτικών και ανατολικών πολιτισμών. Μείζον παράδειγμα μεσαιωνικής υλικής πολιτισμικής κληρονομιάς της Συρίας, αποτελεί το μνημείο που έχει εισαχθεί στον Κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO το 2006, το Krak De Chevaliers, ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία σημαντικής πολιτιστικής και ιστορικής παράδοσης της Συρίας,. Ωστόσο, το μνημείο δεν αξιοποιήθηκε επαρκώς για την προώθηση μιας θετικής εικόνας της Συρίας στο εξωτερικό και επηρεάστηκε σημαντικά από τις κρατικές πολιτικές αποφάσεις.
Το Krak De Chevaliers ή αλλιώς Κρακ (Φρούριο) των Ιπποτών βρίσκεται στο Χομς, κοντά στα σύνορα Λιβάνου – Συρίας. Το κάστρο αυτό οικοδομήθηκε με διαταγή του Εμίρη του Χομς διαδόχου της δυναστείας των Μισραδίδων (Αράβων Σιιτών που προηγουμένως ήταν νομάδες), Shibl ad-Dawla Nasr το 1031 μ.Χ. και κατά τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του, υπήρξε το φρούριο των Κούρδων στρατιωτών που τον υπηρετούσαν. Το κάστρο πολιορκήθηκε ανεπιτυχώς από τον Σουλτάνο της Αιγύπτου και της Συρίας, Σαλαντίν, τον 11ο αιώνα. Κατά την Πρώτη Σταυροφορία, οι Σταυροφόροι κατέλαβαν το κάστρο, αξιοποιώντας το ως σημείο από όπου θα σχεδίαζαν τα επόμενα βήματα τους κατά την εκστρατεία τους για την κατάληψη των Αγίων Τόπων και ιδίως της Ιερουσαλήμ. Το κάστρο συνδέεται άμεσα και με το Τάγμα των Ιωαννιτών, που ιδρύθηκε την ίδια εποχή. Οι Ιωαννίτες το αξιοποίησαν για να περιορίσουν, να κατασκοπεύσουν και να ελέγξουν τις κινήσεις των μωαμεθανών λόγω της σημαντικής γεωγραφικής του θέσης ανάμεσα από τις Μουσουλμανικές πόλεις Χάμα και Χομς.
Ο ίδιος ο κόμης της Τρίπολης παρέδωσε και επισήμως το φρούριο στους Ιωαννίτες για να προστατευτούν οι στρατιωτικές επιχειρήσεις των χριστιανών σταυροφόρων στην Ανατολή. Το 1271 εισήλθε υπό την κατοχή των Μαμελούκων και του Σουλτάνου της Αιγύπτου Μπαιμπάρς, που ήθελε να ενώσει την Αίγυπτο με την Συρία και αρκετά από τα χριστιανικά του στοιχεία μεταβλήθηκαν με την οικοδόμηση τζαμιών εντός του κάστρου. Η κατάληψη από τους Οθωμανούς της Συρίας, μετά την εξάλειψη των Μαμελούκων από την περιοχή, επέφερε σχεδόν 4 αιώνες όπου το φρούριο χρησιμοποιούνταν απλώς ως διοικητικό κέντρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Μετά την διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και την Γαλλική Εντολή Συρίας και Λιβάνου, οι Γάλλοι αρχιτέκτονες Maurice Pillet και Paul Descamps, φρόντισαν για την συντήρηση και την ανοικοδόμηση σημείων του φρουρίου. Οι πρωτοβουλίες αυτές έγιναν με την κρατική υποστήριξη της γαλλικής Service des Antiquités du Haut-Commissariat de la République française en Syrie et au Liban. Μετά την ανεξαρτησία της Συρίας το 1946, το φρούριο παραδόθηκε στο ανεξάρτητο Συριακό Κράτος το 1948.
Το Krak de Chevaliers εγγράφηκε ως μείζον αγαθό πολιτιστικής κληρονομιάς της Συρίας στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς το 2006 πληρώντας δύο σημαντικά κριτήρια. Κατά πρώτον, το κριτήριο της ακεραιότητας λόγω του ότι βρίσκεται πάνω σε λόφους και έχει καταφέρει μέχρι σήμερα να διατηρηθεί. Αυτό το κριτήριο είναι αρκετά σημαντικό καθώς στους δέκα αιώνες ύπαρξης του έχουν λάβει χώρα οι Σταυροφορίες, καθώς και η πολιορκία και η κατάκτησή του από αραβικά και μουσουλμανικά φύλα. Κατά δεύτερον, διότι αναδεικνύει την ίδια την εξέλιξη της ιστορίας της Συρίας αρχιτεκτονικά (πολιτιστικό και ιστορικό κριτήριο), αποτελώντας μαρτυρία ότι από εκεί πέρασαν διάφοροι πολιτισμοί και ο καθένας εξ’ αυτών επηρέασε με τον δικό του διαφορετικό τρόπο την περιοχή αλλά και το ίδιο το κράτος. Αν τα μουσεία και τα μνημεία περιέχουν κομβικά στοιχεία για τις ρίζες, την κουλτούρα και την ιστορία ενός λαού, τότε η περίπτωση του Krak De Chevaliers επιβεβαιώνει ότι ο συριακός λαός έχει επηρεαστεί σε σημαντικό βαθμό από δυτικούς και ανατολικούς πολιτισμούς αντίστοιχα.
Είναι πράγματι σημαντικό ότι το Κρακ των Ιπποτών κατάφερε να διατηρηθεί μετά από τον συριακό Εμφύλιο Πόλεμο, παρότι υπέστη κάποια σοβαρή καταστροφή ως παράπλευρη απώλεια των επιχειρήσεων του Εθνικού Συριακού Στρατού και το κατέλαβαν το 2013 οι επαναστάτες. Ο Συριακός Στρατός ανέκτησε το συγκεκριμένο φρούριο το 2014. Ωστόσο, καταστράφηκαν σημαντικά σημεία του μνημείου, όπως η αίθουσα των Ιπποτών. Η ανοικοδόμηση του πραγματοποιήθηκε με μέριμνα της κυβέρνησης αλλά και εξωτερικών δρώντων, όπως η UNESCO, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Γαλλία. Βέβαια, η ίδια η Διεύθυνση Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού της κυβέρνησης Άσαντ δεν μερίμνησε για την περαιτέρω προώθηση των κάστρων αυτών ως αγαθά μείζονος πολιτιστικής κληρονομιάς της Συρίας, παρά την όποια σύνδεση αυτών με το παρελθόν της χώρας.
H UNESCO είχε δηλώσει ότι υπάρχουν σημαντικά προβλήματα συντήρησης και ασφάλειας στο συγκεκριμένο μνημείο, παρόλα αυτά από το 2019 και μετά η συριακή κυβέρνηση επιτρέπει την επίσκεψη τουριστών σε αυτό, επιδιώκοντας να δημιουργήσει μια πιο θετική εικόνα για την Συρία. Βέβαια, οι επισκέψεις τουριστών γίνονταν κάτω από αυστηρή επίβλεψη από στελέχη του Συριακού Στρατού, καθώς εντάσσονταν στον λεγόμενο “σκοτεινό” τουρισμό. Για τον λόγο αυτό πολλές δυτικές κυβερνήσεις συμβούλεψαν κατά της όποιας επίσκεψης πολιτών τους στην Συρία ενώ και οι ίδιοι οι Σύριοι θεώρησαν προσβολή το γεγονός ότι προβλήθηκε μια εικόνα “ομαλής” κατάστασης σε μια εμπόλεμη χώρα ως προτεραιότητα σε σχέση με την έμπρακτη επίλυση των συγκρούσεων και το τέλος του πολέμου.
Συμπερασματικά, πρόκειται για ένα σημαντικό μεσαιωνικό μνημείο που πέραν από αξία ως στοιχείο της συλλογικής ανάμνησης του συριακού παρελθόντος, κατέχει και πολιτική σημασία. Άλλωστε, πέραν της τουριστικής και πολιτιστικής του σημασίας, κατέχει αξία σε επίπεδο στρατιωτικό, αφού είτε αποτελούσε θέατρο επιχειρήσεων για τους κατακτητές και τους πολιτισμούς που πέρασαν από την Συρία, είτε σημείο σύγκρουσης και ανάδειξης πολιτικών σκοπιμοτήτων της σύγχρονης Συρίας. Ωστόσο, το φρούριο αυτό κατάφερε στα πλαίσια της πολυτάραχης ιστορίας της Συρίας να διατηρηθεί και να αποτελεί διαρκώς την υπενθύμιση του πολυσύνθετου ιστορικούς της παρελθόντος.
Μάριος Παχίδης
Βιβλιογραφία
Al Mounes, M. (2020, October 24). Syrians spruce up famed Crusader Castle after years of war. Barrons. https://www.barrons.com/news/syrians-spruce-up-famed-crusader-castle-after-years-of-war-01603551328
Archeologie Culture. (2024). About the castle of Krak de Chevaliers.
Archeologie Culture. (2025). The acquisition and management of the castle. https://archeologie.culture.gouv.fr/crac-chevaliers/en/acquisition-and-management-castle
Archeologie Culture (2024). Baybars’ siege of 1271. https://archeologie.culture.gouv.fr/crac-chevaliers/en/baybars-siege-1271
BBC News. (2014, March 22). Syria Crusader castle Krak des Chevaliers has war scars. https://www.bbc.com/news/world-middle-east-26696113
BBC News. (2014, July 10). How Syria’s ancient treasures are being smashed. https://www.bbc.com/news/magazine-28191181
Cartwright, M. (2018, September 7). Krak Des Chevaliers. World History. https://www.worldhistory.org/Krak_Des_Chevaliers/
Culture Road. (2023, August 25). Krak des Chevaliers: Medieval Militrary Architecture in Syria. https://cultureroadtravel.com/krak-des-chevaliers-medieval-militrary-architecture-in-syria/
Encyclopedia Britannica. (2024). Krak des Chevaliers. https://www.britannica.com/topic/Krak-des-Chevaliers
Encyclopedia Britannica. (2024, December 13). Mamluk Islamic Dynasty. https://www.britannica.com/topic/Mamluk
Encyclopedia Britannica. (2024, December 7). Hospitallers. https://www.britannica.com/topic/Hospitallers
Madain Project. (2024). Krak des Chevaliers. https://madainproject.com/krak_des_chevaliers
Museum with No Frontiers. (2024). Crac des Chevaliers. https://islamicart.museumwnf.org/database_item.php?id=monument;isl;sy;mon01;25;en
Mckernan, B. (2019, November 25). Concern over rise in dark tourism in Syria as war enters ninth year. Guardian. https://www.theguardian.com/world/2019/nov/25/dark-tourism-syria-war
Reuters. (2016, May 25). France helps Syrian archaeologists fill in the cracks. https://www.reuters.com/article/world/france-helps-syrian-archaeologists-fill-in-the-cracks-idUSKCN0YG2D9/
Stamper, P. (2021, May 18). Krak des Chevaliers. History Hit. https://www.historyhit.com/locations/krak-des-chevaliers/
Times of Israel. (2014, March 20). Syria army recaptures famed Crusader fort. https://www.timesofisrael.com/syria-army-recaptures-famed-crusader-fort/
United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. (2024). Crac des Chevaliers and Qal’at Salah El-Din. https://whc.unesco.org/en/list/1229/
Walker, P. E. (2024, December 20). Ayyubid Sultan Saladin. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/biography/Saladin
Wescott, T. (2019, April 11). Inside the medieval castle that survived a 21st century war. Middle East Eye. https://www.middleeasteye.net/discover/inside-krak-de-chevaliers-castle-syria-built%20by-medieval-crusaders-survived-21st-century-war
Βασιλειάδης, Ν. και Μπουτσιούκη, Σ. (2019). Πολιτιστική Διπλωματία. Εκδόσεις Μπαρμπουνάκη.
Καψάσκης, Π. Δ. (2025). Διπλωματία των Μουσείων. Hellenic Institute of Cultural Diplomacy. https://helleniculturaldiplomacy.com/%ce%b4%ce%b9%cf%80%ce%bb%cf%89%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%af%ce%b1-%cf%84%cf%89%ce%bd-%ce%bc%ce%bf%cf%85%cf%83%ce%b5%ce%af%cf%89%ce%bd/
Καψάσκης, Π. Δ. (2025). Πολιτιστική Διπλωματία. Hellenic Institute for Cultural Diplomacy. https://helleniculturaldiplomacy.com/%cf%80%ce%bf%ce%bb%ce%b9%cf%84%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ae-%ce%b4%ce%b9%cf%80%ce%bb%cf%89%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%af%ce%b1/
Πηγή Εικόνας: Valionis, R. (2019, June 13). Αψίδα Κάστρου. Pixabay. https://pixabay.com/el/photos/%CE%B1%CF%88%CE%AF%CE%B4%CE%B1-%CE%BA%CE%AC%CF%83%CF%84%CF%81%CE%BF-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B9%CF%84%CE%B5%CE%BA%CF%84%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%BA%CF%84%CE%AF%CF%81%CE%B9%CE%BF-4270853/
