Φωτογραφία: AdinaVoicu από Pixabay
Η παραδοσιακή μπλούζα Ia απαρτίζει ένα από τα πιο σημαντικά είδη της ρουμανικής και μολδαβικής λαϊκής ενδυμασίας. Οι τεχνικές και τα χρώματα ποικίλλουν ανάλογα με την περιοχή, την ηλικία και την κοινωνική θέση του χρήστη. Η πιο χαρακτηριστική τεχνική είναι η μπλούζα Ia με κέντημα στον ώμο altiţă και συνιστά τη μορφή κεντήματος που συναντάμε κυρίως στις νότιες κομητείες της Ρουμανίας. Από το 2022 εγγράφηκε στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO.
Πιστεύεται ότι η τεχνική πρωτοεμφανίστηκε στη Νεολιθική εποχή κατά τη διάρκεια του πολιτισμού Cucuteni–Trypillia (περίπου 5200 έως 3500 π.Χ.), ενός αρχαίου πολιτισμού της Νοτιοανατολικής Ευρώπης που εκτεινόταν από τη σημερινή Μολδαβία έως και τμήματα της βορειοανατολικής Ρουμανίας. Εθνολόγοι σημειώνουν πως χρησιμοποιούνταν σε τελετουργίες, όπου γυναίκες χόρευαν κυκλικά ντυμένες με λευκά μακριά φορέματα, κεντημένα με αυτή τη τεχνική. Έτσι το στυλ Ia συνδέθηκε με την αιωνιότητα και την εξέλιξη της ζωής. Οι μπλούζες είναι λευκές και φτιαγμένες εξ ολοκλήρου στο χέρι από λινάρι, βαμβάκι ή μεταξωτό νήμα. Αντιπαραβάλλουν ένα απλό κόψιμο με πλούσια και πολύχρωμα διακοσμητικά στοιχεία. Τα μοτίβα και οι διακοσμήσεις αναπαριστούν είτε γεωμετρικά σχήματα, είτε φυσικά σχέδια, όπως λουλούδια, φύλλα δέντρων, καρπούς και ζώα. Πιο σπάνια είναι τα μοτίβα που απεικονίζουν καθημερινά εργαλεία, εθνολογικά σύμβολα και ανθρωπόμορφους χαρακτήρες των ρουμανικών θρύλων. Τα μοτίβα έχουν συγκεκριμένη σημασία.
Η τέχνη κεντήματος Ia άνθισε στις αγροτικές περιοχές, όπου οι γυναίκες συγκεντρώνονταν μαζί και σε αυτές τις șezătoare ετοίμαζαν τα υλικά για την τεχνική. Οι οικογένειες την φορούσαν για να προστατευτούν από τα κακά πνεύματα. Η Ia αποτελούσε επίσης δείκτη ηλικίας, εισοδήματος και καταγωγής. Τα μαύρα χρώματα κυριαρχούν στις ενδυμασίες των ηλικιωμένων, ενώ το κόκκινο σε αυτές των νέων. Η έλλειψη σχεδίων και συγκεκριμένων χρωμάτων έδειχνε την οικονομική κατάσταση καθώς και την καταγωγή, επειδή οι βόρειες περιοχές της Ρουμανίας χρησιμοποιούσαν πιο έντονα χρώματα.
Όσο και αν η Ia αντιπροσωπεύει ένα στοιχείο της ρουμανικής ποικιλομορφίας, αποτελεί επίσης ένα στοιχείο ενότητας και αυθεντικότητας του ρουμανικού λαού. Η τεχνική αυτή αποτελεί δείγμα της ρουμανικής ταυτότητας, η οποία διαδόθηκε στον κόσμο από τον πίνακα του ζωγράφου Henry Matisse Romanian Blouse του 1940. Αυτός ενέπνευσε τους μεγαλύτερους σχεδιαστές να εισάγουν το Ia στην παγκόσμια μόδα, όπως τον Yves Saint Laurent το 1981, το 2008 από τον Oscar de la Renta και το 2012 από τον Tom Ford στη Vogue.
Η μπλούζα Ia έχει εξελιχθεί σε brand της Ρουμανίας, που αναγνωρίζεται παγκοσμίως. Από το 2012 έχει αναπτυχθεί η ηλεκτρονική κοινότητα La blouse Roumaine, η οποία το 2013 καθιέρωσε την παγκόσμια μέρα της Romanian Blouse στις 24 Ιουνίου, που γιορτάζεται σε 60 χώρες και στοχεύει στην προώθηση και προστασία της παραδοσιακής κλωστοϋφαντουργικής κληρονομιάς της Ρουμανίας στο σύγχρονο δημιουργικό πλαίσιο. Tην αποστολή αυτή συνεχίζει και η ΜΚΟ La Blouse Roumaine Ia Association, που το 2020 κέρδισε την πρώτη της επιχορήγηση ως συγχρηματοδότηση μέσω του προγράμματος Creative Europe της ΕΕ για το πρότζεκτ της ηλεκτρονικής κοινότητας, που ονομάζεται Give (Back) Credit to the Heritage Communities μετά από ένα ζήτημα πολιτιστικής οικειοποίησης της Ia από την κολεξιόν του οίκου Dior το 2017, η οποία δέχθηκε παγκόσμια υποστήριξη λόγω της διαφήμισης της πρωτοβουλίας από το περιοδικό Beau Monde και τη δημιουργία της Bihor Couture, μιας αυθεντικής ρουμανικής μάρκας που βοηθά τους Ρουμάνους ράφτες να πωλούν τα ρούχα τους και να διατηρούν τις οικογενειακές τους παραδόσεις.
Εγιόνα Σάντε
Βιβλιογραφία
- Abrudan, F. (2018). Revitalizing culture through crafts – a case study: Traditional embroidery in Bukovina as a bearer of old and new meaning for contemporary Romanians [Διπλωματική Εργασία, Πανεπιστήμιο Βιέννης]. Ανακτήθηκε από: https://www.academia.edu/38648168/Revitalizing_culture_through_crafts_a_case
_study_Traditional_embroidery_in_Bukovina_as_a_bearer_of_old_and_new_mea ning_for_contemporary_Romanians.
- KSU Museum (2022, Ιανουάριος 20). Global Impacts of the Romanian Blouse
[Βίντεο]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=1gzbE4XAWiM.
- Niculescu, G. (2023). Romanian Blouse IA, Source of inspiration for creators in art and culture. Horizons for Sustainability. Vol.8, Nr. 2, σελ. 17-30. Ανακτήθηκε από: https://ippase.utgjiu.ro/wp-content/uploads/2023/08/3-George- NICULESCU_ROMANIAN-BLOUSE-IA-SOURCE-OF-INSPIRATION-FOR- CREATORS-IN-ART-AND-CULTURE.pdf
- Tompea, R. (2020). The #GiveCredit Campaign and Why It Matters: A Case Study of La blouse Roumaine. International Journal of Fashion Design Technology and Education. Ανακτήθηκε από: https://www.researchgate.net/publication/342833370_The_GiveCredit_Campaign
_and_Why_It_Matters_A_Case_Study_of_La_blouse_Roumaine.
- United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (2022). The art of the traditional blouse with embroidery on the shoulder (altiţă) — an element of cultural identity in Romania and the Republic of Moldova. Ανακτήθηκε από: https://ich.unesco.org/en/RL/the-art-of-the-traditional-blouse-with-embroidery-on- the-shoulder-alti-an-element-of-cultural-identity-in-romania-and-the-republic-of- moldova-01861.