
Το σκάκι είναι ένα παιχνίδι σκέψης με ιστορία αιώνων που ξεκινάει πιθανόν από την Ινδία, κατά τον πέμπτο μ.X αιώνα. Από την Ινδία ταξίδεψε στην Περσία κι από εκεί έγινε γνωστό σε όλον τον αραβικό κόσμο. Τον 10ο αιώνα, το σκάκι αποκτά δόξα και στην Ευρώπη. Ιταλοί, Ισπανοί, Γάλλοι, Άγγλοι και όλοι όσοι ανήκαν σε υψηλές τάξεις και επομένως διέθεταν χρόνο και χρήμα, επιδίδονταν στην πνευματική αυτή δραστηριότητα. Μετά τον Μεσαίωνα, το σκάκι διαδόθηκε και στις τάξεις των εμπόρων, οι οποίοι το έκαναν γνωστό σε όλους.
Κατά τον 10οαιώνα μ.Χ. περίπου, όλος ο ρωσικός κόσμος επιδίδεται στο σκάκι. Μέχρι και σήμερα το σκάκι είναι το παιχνίδι του λαού για τους Ρώσους, ένα κομμάτι της κουλτούρας τους, με όλες τις ηλικιακές βαθμίδες να ασχολούνται με την συγκεκριμένη δραστηριότητα. Η Ρωσία είναι διεθνώς αναγνωρισμένη ως χώρα με μεγάλη παράδοση στο σκάκι. Επί σειρά ετών, έχει διαπρέψει σε διεθνείς συναντήσεις και τουρνουά σκακιού. Πολλά ονόματα, όπως ο Garry και Anatoly Kasparov, Boris Spassky, Alexander Alekhine αναδείχθηκαν μέσα στους καλύτερους σκακιστές παγκοσμίως.
Για ένα μεγάλο διάστημα που ξεκινά από τον Ψυχρό Πόλεμο μέχρι σχεδόν την πτώση του Καντάφι στη Λιβύη, η παράδοση της τότε Σοβιετικής Ένωσης στο σκάκι απέκτησε διαφορετική σημασία. Το σκάκι χρησιμοποιήθηκε ως μέρος μιας πολεμικής μηχανής, σαν μια προσπάθεια επίδειξης πνευματικής και πολιτισμικής ανωτερότητας. Στην κυριαρχία αυτή απάντησε και η Αμερική, δίνοντας ενεργά το «παρόν» σε όλα τα ετήσια τουρνουά σκακιού, κατακτώντας πολλές φορές την πρώτη θέση. Αξέχαστο έχει μείνει το «παιχνίδι του αιώνα», το 1972, ανάμεσα στον Σοβιετικό πρωταθλητή Boris Spassky και τον Αμερικάνο ταλαντούχο σκακιστή Bobby Fischer, το οποίο τον ανέδειξε σε εθνικό ήρωα. Καθ’όλη τη διάρκεια του σιδηρούν παραπετάσματος, το σκάκι θεωρούταν σαν ένα πεδίο μάχης, όπου η νίκη είναι σημαντική για να κερδηθεί ο πόλεμος.

Ακόμα και μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, η Ρωσία συνεχίζει πιστά να χρησιμοποιεί την πολιτιστική της κουλτούρα σαν ένα διπλωματικό χαρτί. Ένα ιδιαιτέρως τρανταχτό παράδειγμα αποτελεί η εκλογή προέδρου στη Διεθνή Σκακιστική Ομοσπονδία (FIDE). Η FIDE, μετά την ψυχροπολεμική περίοδο, αποτέλεσε ένα παράθυρο παρατήρησης των διαφόρων γεωπολιτικών αλλαγών. Επομένως, η Ρωσία σε καμία περίπτωση δεν θα άφηνε ανεκμετάλλευτο το διεθνές της κύρος στο σκάκι προκειμένου να μπορεί να επεμβαίνει και να καθορίζει διοικητικά και μη ζητήματα της Ομοσπονδίας. Η Ομοσπονδία, με την πάροδο του χρόνου, έγινε πολιτικό μέσο των ισχυρών και κυρίως της Ρωσίας, η οποία, μετά την νίκη των Αμερικανών το 1972, προχώρησε σε διείσδυση της KGB στον οργανισμό.
Η Ρωσία χρησιμοποίησε την Ομοσπονδία ως δίαυλο επικοινωνίας με άλλους πολιτικούς σκακιστές. Το 2003 και ενώ υπήρχε ένταση ανάμεσα σε Αμερική και Ιράκ, ο πρώην Πρόεδρος της FIDE,Kirsan ΙLyumzhinov, έπαιζε σκάκι με τον γιό του Saddam Hussein, ενώ το 2011 στη Λιβύη, λίγο πριν το βομβαρδισμό του ΝΑΤΟ, ο ρωσικής καταγωγής επιχειρηματίας έπαιζε πάλι σκάκι, αυτή την φορά με τον δικτάτορα Muamar Kadafi. Φυσικά, όλες αυτές τις παρτίδες σκάκι σε πύρινες έδρες δεν θα μπορούσε να τις οργανώνει ατομικά ένας σκακιστής όσο σπουδαίος κι αν ήταν. Πίσω από τον ILyumzhinov, η Ρωσία μετακινούσε τα πιόνια όπου επιθυμούσε χωρίς να φανερώνεται, δημιουργώντας, με αυτόν τον τρόπο, την πεποίθηση ότι δεν είχε καμία ανάμειξη στις πράξεις και πεποιθήσεις ενός Ρώσου υπηκόου.
Η Ρωσία είναι μια χώρα με πλούσιο πολιτισμό και μακρόχρονες παραδόσεις, οι οποίες διατηρούνται με την ίδια αίγλη μέχρι και στις μέρες μας. Ωστόσο, στο ρωσικό κράτος συνυπάρχει και η νοοτροπία απόδειξης στον υπόλοιπο κόσμο μιας πνευματικής και εθνικής υπεροχής. Σε όλα τα διεθνή δρώμενα και κυρίως σε όσα αφορούν σε θέματα εθνικής κουλτούρας, όπως είναι το σκάκι και το μπαλέτο, η Ρωσία πασχίζει και σχεδόν πάντα τα καταφέρνει να αναδεικνύεται πρωταθλήτρια. Για την πρώην Σοβιετική Ένωση συχνά ο πολιτισμός της αποτελεί παράδειγμα εθνικής ανωτερότητας, δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο και μια κουλτούρα νίκης, όπου οι ήττες δεν είναι αποδεκτές και σημασία έχει μόνο η πρωτιά. Επομένως, αν και το σκάκι αποτελεί έθιμο της ρωσικής επικράτειας για όλο τον κόσμο, ωστόσο έχει χρησιμοποιηθεί από την πολιτική ελίτ σαν διπλωματικό χαρτί επίτευξης συμφερόντων.
Αντζελα Χότζα
ΠΗΓΕΣ:
https://www.newsbeast.gr/weekend/arthro/3940442/to-paichnidi-toy-aiona-sti-skia-toy-psychroy-polemoy